Cuộc đối thoại nhân quyền, ban đầu dự kiến diễn ra vào ngày mồng 6 tháng Tư, đã bị hoãn lại và đổi sang ngày 16 tháng Năm.
(Brussels) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng Liên minh Châu Âu cần kêu gọi Việt Nam tuân thủ các nghĩa vụ về nhân quyền, chấm dứt đàn áp các nhà hoạt động và phóng thích tất cả tù nhân chính trị.
Một cuộc đối thoại song phương về nhân quyền giữa EU và Việt Nam dự kiến sẽ được tổ chức ở Brussels vào ngày mồng 6 tháng Tư năm 2022.
“EU từng tuyên bố rằng quan hệ chặt chẽ hơn với Việt Nam sẽ mang lại những tiến bộ về nhân quyền, nhưng Hà Nội lại gia tăng đàn áp hơn kể từ khi hiệp định thương mại được thông qua vào năm 2020,” ông Claudio Francavilla, chuyên gia vận động EU của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Brussels không nên tiếp tục dung thứ các vi phạm trắng trợn của chính quyền Việt Nam đối với nghĩa vụ và trách nhiệm về nhân quyền của họ.”
Trong một tờ trình gửi EU trước cuộc đối thoại, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thúc giục EU đặt ra yêu cầu phải có các chỉ dấu rõ ràng, cụ thể và dễ đánh giá hoặc các kết quả thực tế đánh dấu tiến bộ về nhân quyền phù hợp với các hướng dẫn của chính EU, và đặt ra các hậu quả nếu vẫn tiếp tục vi phạm.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nêu rõ xu hướng gia tăng đáng lo ngại về các vụ bắt bớ các nhà hoạt động xã hội và môi trường với cáo buộc được công bố là trốn thuế. Tháng Bảy năm 2021, chính quyền Việt Nam bắt giữ nhà báo Mai Phan Lợi và luật sư Đặng Đình Bách với các cáo buộc trốn thuế ngụy tạo khi họ đang cố gắng tham gia Nhóm Tư vấn Trong nước, một cơ quan được cả hai phía EU và Việt Nam đồng ý thành lập để khối dân sự xã hội độc lập có thể giám sát việc thực thi Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA).
Tháng Giêng năm 2022, các tòa án kết tội và xử Mai Phan Lợi bốn năm tù, và Đặng Đình Bách năm năm tù. Cũng trong tháng Giêng, công an bắt giữ nhà hoạt động môi trường nổi tiếng Ngụy Thị Khanh, người có dự án E-Enhance từ năm 2017-2021 được EU tài trợ, cũng với cáo buộc trốn thuế.
Tháng Mười một năm 2019, nhà cầm quyền bắt giữ nhà báo Phạm Chí Dũng, nhiều khả năng liên quan tới nỗ lực vận động với Nghị viện Châu Âu của ông nhằm kêu gọi EU yêu cầu Việt Nam phải cải thiện về nhân quyền trước khi phê chuẩn hiệp ước, phù hợp với lời kêu gọi của hàng chục nhóm nhân quyền, trong đó có Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Nhưng vào tháng Hai năm 2020, Nghị viện Châu Âu đã phê chuẩn hiệp ước, dù vẫn còn nhiều quan ngại nghiêm trọng về hồ sơ nhân quyền của Việt Nam được nêu ra, cũng như nhiều lời kêu gọi cải thiện – mà cho đến nay vẫn chưa được đáp ứng. Tháng Giêng năm 2021, Phạm Chí Dũng bị kết tội và kết án 15 năm tù giam, khiến cả Nghị viện Châu Âu lẫn ngành đối ngoại EU phải bày tỏ các mối quan ngại mới, nhưng vẫn không có phản ứng về chính sách hay hậu quả đối với quan hệ song phương.
Việt Nam hiện đang giam giữ ít nhất là 153 tù nhân chính trị. Tính riêng trong năm 2021, các tòa án ở Việt Nam đã kết tội ít nhất là 38 người vì lên tiếng phê phán chính quyền và kết án họ các án tù giam lâu năm, trong đó có Phạm Chí Dũng, Nguyễn Tường Thụy, Lê Hữu Minh Tuấn, Cấn Thị Thêu, Trịnh Bá Tư, Phạm Chí Thành, Phạm Đoan Trang, Trịnh Bá Phương, Nguyễn Thị Tâm, Đỗ Nam Trung và Lê Trọng Hùng. Tất cả đều bị cáo buộc tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 (hay điều 88 cũ) của bộ luật hình sự, hoặc tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước theo điều 331 của bộ luật hình sự.
Ngày 23 tháng Ba, một tòa án kết tội và kết án Lê Văn Dũng (Lê Dũng Vova) năm năm tù, cũng với tội danh tuyên truyền chống nhà nước.
Công an hiện đang tạm giữ ít nhất 25 người khác trong các trại tạm giam chờ xét xử, theo các cáo buộc với động cơ chính trị, trong đó có nhà bảo vệ nhân quyền nổi tiếng Nguyễn Thúy Hạnh và nhà vận động nhân quyền Đinh Văn Hải.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói rằng EU cũng cần thúc đẩy nhà cầm quyền Việt Nam chấm dứt hạn chế tự do đi lại và đè nén quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng của người dân.
Trong tháng Hai, Tổ chức Nhân quyền công bố phúc trình “Nhốt chúng tôi ở trong nhà: Hạn chế tự do đi lại của các nhà hoạt động nhân quyền ở Việt Nam,” ghi nhận chi tiết việc hạn chế quyền tự do đi lại một cách có hệ thống và nghiêm trọng của chính quyền Việt Nam từ năm 2004 đến năm 2021. Vào đầu tháng Ba năm 2022, an ninh đã ngăn cản tám nhà ủng hộ dân chủ khiến họ không tham dự được một sự kiện ở Hà Nội để bày tỏ tình đoàn kết và ủng hộ Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga.
“Cuộc đối thoại nhân quyền EU-Việt Nam sắp tới không nên chỉ là việc đánh dấu tích cho có nữa,” ông Francavilla nói. “Chính quyền Việt Nam đã chấp nhận các cam kết có ràng buộc về việc tôn trọng nhân quyền, và EU cần dứt khoát rằng việc gia tăng đàn áp nhân quyền sẽ mang lại hậu quả đối với giới lãnh đạo Việt Nam.”
