(Βρυξέλλες) – Η πανδημία της Covid-19 είχε σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή και τα δικαιώματα των ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch στην Παγκόσμια Έκθεσή της του 2021.
Η νόσος και οι οικονομικές συνέπειες των «lockdown» επέτειναν τις διακρίσεις και την περιθωριοποίηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πανδημία χρησίμευσε ως πρόφαση για κυβερνήσεις προκειμένου να εδραιώσουν την εξουσία, να προωθήσουν πολιτικές κατά των δικαιωμάτων, να περιορίσουν τις ελευθερίες ή να στοχοποιήσουν μετανάστες, γυναίκες, λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και τρανς (ΛΟΑΤ), καθώς και εθνοτικές ή άλλες μειονοτικές ομάδες. Ωστόσο, η ΕΕ έλαβε μέτρα για την προώθηση και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο.
«Ήταν ένα έτος προκλήσεων για την προστασία των δικαιωμάτων στην ΕΕ, με μια υγειονομική και οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την Covid-19 και τη βαθύτερη διολίσθηση ορισμένων κρατών μελών προς την αυταρχική διακυβέρνηση», δήλωσε ο Benjamin Ward, αναπληρωτής διευθυντής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στην Human Rights Watch. «Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το 2021 θα είναι ένα έτος ανάκαμψης, τα θεσμικά όργανα και τα κράτη της ΕΕ οφείλουν να ενεργούν με γνώμονα τα θεμελιώδη δικαιώματα, να υπερασπίζονται με συνέπεια τους δημοκρατικούς θεσμούς και να λαμβάνουν θετικά μέτρα για την αντιμετώπιση της διαρκώς εντεινόμενης ανισότητας και των καταχρηστικών πρακτικών κατά μεταναστών και μειονοτήτων».
Σε αυτή την 31η έκδοση της Παγκόσμιας Έκθεσης, που δημοσιεύεται το 2021, 761 σελίδων, η Human Rights Watch κάνει μία ανασκόπηση της εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πάνω από 100 χώρες. Στην εισαγωγική του έκθεση, ο Εκτελεστικός Διευθυντής Kenneth Roth υποστηρίζει ότι η επερχόμενη κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να ενσωματώσει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της, κατά τρόπο ώστε αυτά να είναι πιθανότερο να επιβιώνουν σε μελλοντικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που ενδέχεται να είναι λιγότερο προσηλωμένες στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Roth τονίζει ότι, ακόμη και όταν η κυβέρνηση του Trump εγκατέλειψε κατά κύριο λόγο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άλλες κυβερνήσεις ανέλαβαν τον ρόλο να προασπίζονται τα δικαιώματα. Η διοίκηση του Μπάιντεν θα πρέπει να επιδιώξει να συμμετάσχει σε αυτή τη νέα συλλογική προσπάθεια και όχι να την υποκαταστήσει.
Η Human Rights Watch τόνισε τις ανησυχίες της σε επίπεδο ολόκληρης της Ένωσης αναφορικά με τη μετανάστευση και το άσυλο, τις διακρίσεις και τη μισαλλοδοξία, τη φτώχεια και την ανισότητα, το κράτος δικαίου και την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Η Παγκόσμια Έκθεση περιλαμβάνει κεφάλαια για τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πολωνία και την Ισπανία και για χώρες της ευρύτερης περιοχής οι οποίες δεν είναι μέλη της ΕΕ, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η πανδημία της Covid-19, τα μέτρα σταθερότητας και η επακόλουθη οικονομική ύφεση είχαν δυσανάλογο αντίκτυπο στους ανθρώπους που ζουν με χαμηλά εισοδήματα ή σε συνθήκες φτώχειας. Η ΕΕ χαλάρωσε τους κανόνες προκειμένου να διαθέσει πόρους στα κράτη μέλη για τον περιορισμό των επιπτώσεων αλλά η ανεργία, η επισιτιστική ανασφάλεια και η άνιση πρόσβαση στην τηλεκπαίδευση επιδείνωσαν τις υφιστάμενες ανισότητες. Οι άστεγοι και οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες ανεπαρκούς στέγασης, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά και των μεταναστών σε συνωστισμένες δομές υποδοχής, αντιμετώπισαν αυξημένους κινδύνους για την υγεία τους.
Η ΕΕ σημείωσε πολύ μικρή πρόοδο στην ανάπτυξη εργαλείων για την απόδοση ευθυνών σε κράτη μέλη που υπονομεύουν το κράτος δικαίου, με σημαντικές αποφάσεις από πλευράς του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, την πρώτη έκθεση της Επιτροπής της ΕΕ για το κράτος δικαίου και στα 27 κράτη μέλη και μια συμφωνία τον Νοέμβριο για τη σύνδεση της πρόσβασης στα κονδύλια της ΕΕ με το κράτος δικαίου.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία εμπόδισαν την ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα κονδύλια για τον κορονοιό μέχρι να πετύχουν συμβιβασμούς από πλευράς των ηγετών της ΕΕ που αποδυνάμωσαν το μηχανισμό αιρεσιμότητας και πιθανά να καθυστερήσουν την υλοποίηση του.
Τα κράτη μέλη δεν σημείωσαν πρόοδο στον έλεγχο αυτών των δύο χωρών βάσει του άρθρου 7 – του μηχανισμού της συνθήκης για την αντιμετώπιση των απειλών κατά των αξιών της ΕΕ.
Η μεταχείριση των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο υπονόμευσε την αξιοπιστία της ένωσης ως υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανέφερε η Human Rights Watch. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ένα εκτεταμένο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το άσυλο τον Σεπτέμβριο, ως επιστέγασμα μίας χρονιάς που χαρακτηρίζεται από κλείσιμο των συνόρων, παράνομες επαναπροωθήσεις και αυξημένη ευαλωτότητα των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών χωρίς έγγραφα.
Αν και παρουσιάστηκε ως μια «νέα αρχή», το σύμφωνο επιβεβαίωσε την εστίαση στο κλείσιμο των συνόρων και την εντατικοποίηση των επιστροφών, περιέλαβε προτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες και να αυξήσουν την κράτηση και δεν περιείχε καινοτόμες προτάσεις για διαχείριση της μετανάστευσης με σεβασμό των δικαιωμάτων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο ένα σχέδιο δράσης κατά του ρατσισμού,την πρώτη υψηλού επιπέδου αναγνώριση του δομικού ρατσισμού στην ΕΕ. Η μισαλλοδοξία, οι διακρίσεις και η βία κατά των Εβραίων, των Μουσουλμάνων, των Ρομά και άλλων μειονοτήτων επικρατούν σε ολόκληρη την ΕΕ, με την πανδημία να χρησιμεύει ως πρόσχημα για την επίθεση κατά μελών κοινωνικών ομάδων που ήδη βιώνουν διακρίσεις, ρητορική μίσους και εγκλήματα μίσους.
Τον Νοέμβριο η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη στρατηγική της για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ, εν μέσω ενός είδους επίθεσης που δέχτηκαν στην Πολωνία και την Ουγγαρία σχετικά με αυτό που αποκαλούν «ιδεολογία του φύλου» η οποία απείλησε τα δικαιώματα μειονοτήτων φύλων και γενετήσιου προσανατολισμού, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
Βίαιες επιθέσεις που αποδόθηκαν στον ισλαμικό εξτρεμισμό και σε αυτόν της άκρας δεξιάς στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Αυστρία σκότωσαν 22 άτομα και τραυμάτισαν δεκάδες ακόμα. Εν μέσω ανησυχιών σχετικά με τον στιγματισμό των Μουσουλμάνων, οι Υπουργοί εσωτερικών της ΕΕ υποσχέθηκαν να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία, σεβόμενοι παράλληλα τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες.
Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής η ΕΕ ηγήθηκε πρωτοβουλιών στα φόρουμ των Hνωμένων Εθνών για την στηλίτευση των παραβιάσεων και την επιδίωξη λογοδοσίας, παρέμεινε ένθερμος υποστηρικτής του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και υιοθέτησε ένα νέο συνολικό καθεστώς κυρώσεων της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη συνέχισαν να είναι σημαντικοί δωρητές ανθρωπιστικής βοήθειας και κινητοποίησαν την παροχή βοήθειας σε τρίτες χώρες που επλήγησαν από την Covid-19. Ωστόσο, η ένωση μερικές φορές κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια για να ανταποκριθεί εγκαίρως και βάσει αρχών στις διεθνείς εξελίξεις, με ορισμένα κράτη μέλη να εμποδίζουν την ομόφωνη δράση.