(Jakarta) - Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận định trong bản Phúc trình toàn cầu 2023 của mình rằng trong năm 2022 chính quyền Việt Nam đã gia tăng đàn áp tới các tổ chức phi chính phủ quốc tế và trong nước. Tình trạng đàn áp một cách có hệ thống các quyền tự do biểu đạt, lập hội, nhóm họp ôn hòa, tự do đi lại và tự do tôn giáo vẫn tiếp diễn không hề thuyên giảm.
Năm 2022, chính quyền Việt Nam đàn áp mạnh tay hơn đối với các nhà hoạt động. Các tòa án Việt Nam đã xử nhà báo Mai Phan Lợi, luật sư môi trường Đặng Đình Bách, nhà hoạt động truyền thông về môi trường Bạch Hùng Dương và nhà bảo vệ môi trường Ngụy Thị Khanh với các cáo buộc mang động cơ chính trị có tội trốn thuế và áp đặt các án tù nặng nề. Năm 2018, Ngụy Thị Khanh đã được trao giải thưởng quốc tế uy tín về môi trường Goldman Environmental Prize, vinh danh các nhà hoạt động môi trường cấp cộng đồng cơ sở.
“Năm 2022 chính sách đàn áp triệt để các nhà hoạt động nhân quyền và bất đồng chính kiến của chính quyền Việt Nam đã lan tới cả các nhà lãnh đạo môi trường dòng chính và các tổ chức quốc tế,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Các nhà tài trợ và đối tác thương mại quốc tế của Việt Nam cần lên tiếng phản đối các hành xử vi phạm nhân quyền của chính quyền Việt Nam.”
Trong bản phúc trình toàn cầu lần thứ 33 dài 712 trang, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đánh giá việc thực hành nhân quyền trên gần 100 quốc gia. Trong bài đề dẫn, Quyền Giám đốc Điều hành Tirana Hassan nói rằng trong một thế giới quyền lực đã thay đổi, việc bảo vệ nhân quyền không thể tiếp tục chỉ dựa vào một nhóm nhỏ gồm các chính phủ chủ yếu ở phía Bắc Toàn cầu (Global North) được nữa. Việc thế giới huy động xung quanh cuộc chiến của Nga ở Ukraine cho ta thấy được tiềm năng phi thường khi các chính phủ thực hiện nghĩa vụ nhân quyền của họ trên phạm vi toàn cầu. Trách nhiệm của từng quốc gia, lớn cũng như nhỏ, là phải áp dụng khuôn khổ nhân quyền vào các chính sách của mình, và cùng nhau làm việc để bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền.
Một nghị định ban hành ngày 31 tháng Tám đưa ra một quy định chung chung, cấm các tổ chức phi chính phủ quốc tế hoạt động ở Việt Nam không được làm các việc “không phù hợp với lợi ích quốc gia, vi phạm pháp luật, xâm phạm quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội” và “trái với đạo đức xã hội, thuần phong, mỹ tục, truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc và phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc” của Việt Nam. Nghị định không đưa ra định nghĩa nào về các thuật ngữ nêu trên, nhưng tổ chức nào bị coi là vi phạm các điều khoản này sẽ bị chấm dứt hoạt động.
Chính quyền Việt Nam hiện đang giam giữ hơn 160 người vì đã ôn hòa thực hành các quyền dân sự và chính trị của mình. Chỉ tính riêng trong năm 2022, các tòa án đã kết tội ít nhất là 35 người chỉ vì họ lên tiếng phê phán chính quyền và vận động cho nhân quyền, môi trường hoặc dân chủ, và xử họ các bản án tù nhiều năm. Trong số đó có nhà báo công dân Lê Văn Dũng, nhà hoạt động dân chủ Đinh Văn Hải và blogger Bùi Văn Thuận. Tháng Tám, tòa án ở Hà Nội bác bỏ kháng cáo của blogger nổi tiếng Phạm Đoan Trang và các nhà hoạt động đất đai Trịnh Bá Phương và Nguyễn Thị Tâm. Công an Việt Nam hiện đang tạm giữ ít nhất là 17 người chưa xét xử với các cáo buộc mang động cơ chính trị, trong đó có các nhà bảo vệ nhân quyền Trần Văn Bang, Trương Văn Dũng, Nguyễn Thúy Hạnh, Nguyễn Lân Thắng, và Bùi Tuấn Lâm.
Tháng Hai năm 2022, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền công bố phúc trình, “Nhốt chúng tôi ở trong nhà: Hạn chế tự do đi lại của các nhà hoạt động nhân quyền ở Việt Nam,” ghi nhận việc Việt Nam hạn chế gắt gao và có hệ thống quyền tự do đi lại đối với các nhà hoạt động chính trị và bất đồng chính kiến trong khoảng thời gian từ năm 2004 đến năm 2021.
Tháng Ba, nhân viên an ninh đã ngăn cản tám người ủng hộ dân chủ không thể tham gia một sự kiện ủng hộ Ukraine ở Hà Nội. Tháng Tám, công an cấm luật sư nhân quyền Võ An Đôn và gia đình ông rời Việt Nam đi Mỹ với lý do an ninh quốc gia. Những người khác cũng bị cấm xuất cảnh trong năm 2022 gồm có Linh mục Trương Hoàng Vũ, Y Sĩ Êban, Y Khiu Niê, và Nguyễn Xuân Mai.
