Cập nhật: Vào ngày 18 tháng Mười một năm 2022, một tòa án ở Thanh Hóa xử Bùi Văn Thuận 8 năm tù giam và 5 năm quản chế.
(Bangkok) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng chính quyền Việt Nam cần ngay lập tức phóng thích nhà bình luận trực ngôn Bùi Văn Thuận và hủy bỏ mọi cáo buộc mang động cơ chính trị nhằm vào ông. Tòa án Nhân dân Tỉnh Thanh Hóa đã có lịch xử vụ án của ông vào ngày 17 tháng Mười một năm 2022.
Công an bắt ông Bùi Văn Thuận từ tháng Tám năm 2021 vì đăng các bài bình luận trên Facebook phê phán chính quyền Việt Nam. Ông bị cáo buộc theo khoản 1 điều 117 luật hình sự về tội “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.” Nếu bị xử có tội, ông phải đối mặt với mức án lên tới 12 năm tù.
“Việc chính quyền Việt Nam truy tố Bùi Văn Thuận thiếu căn cứ về các bài đăng trên Facebook thể hiện mức độ bất chấp của họ đối với quyền tự do biểu đạt,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Các đối tác thương mại và chính phủ nước ngoài cần nhận thấy rằng việc nhà cầm quyền Việt Nam truy tố một người sử dụng Facebook phê bình ôn hòa sẽ gây đe dọa không chỉ đối với các nhà hoạt động trong nước.”
Ông Bùi Văn Thuận, 41 tuổi, là một người dân tộc Mường ở tỉnh Hòa Bình. Ông bắt đầu quan tâm tới chính trị từ khi còn là sinh viên Trường Đại học Sư phạm ở Hà Nội từ cuối thập niên 2000. Sau khi tốt nghiệp, ông đã giảng dạy ở một số trường dân lập tại Hà Nội.
Trong thời gian làm thầy giáo, ông Bùi Văn Thuận đã tham gia một số cuộc biểu tình, trong đó có những cuộc biểu tình chống Trung Quốc và phản đối thảm họa môi trường do Công ty Thép Formosa Hà Tĩnh xả thải xuống biển hồi năm 2016. Bùi Văn Thuận lên tiếng ủng hộ các nhà hoạt động thân hữu và các tù nhân chính trị như Nguyễn Trung Tôn, Trịnh Bá Tư và Cấn Thị Thêu. Ông công khai tẩy chay các cuộc bầu cử toàn quốc năm 2016 và 2021.
Sau khi ông bị bắt giữ, báo Công an Nhân dân, tờ báo cấp quốc gia của ngành công an, đưa tin rằng ông “thường xuyên đăng tải, chia sẻ nhiều bài viết, hình ảnh với nội dung tuyên truyền, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bôi nhọ danh dự, uy tín, hình ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước.”
Trên trang Facebook cá nhân, Bùi Văn Thuận thường chỉ trích chính phủ Việt Nam về nhiều vấn đề chính trị, trong đó có việc dùng bộ máy chính quyền gây sức ép để buộc người dân đi bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử cấp quốc gia. Ông cũng thường phê phán cách thức chính quyền ứng phó với đại dịch Covid-19.
Trong một bài đăng ngày 21 tháng Tám năm 2021 với tiêu đề “Làm toán giúp Đảng,” ông đã tính toán dân số Thành phố Hồ Chí Minh và nhu cầu thiết yếu của họ để kết luận rằng kế hoạch của chính quyền đưa quân đội đến Thành phố Hồ Chí Minh với mục đích đi chợ giúp người dân trong thời gian phong tỏa đơn giản là bất khả thi. Tuy kế hoạch đó phải hủy bỏ sớm hơn dự định, chính quyền hiển nhiên đã để mắt tới phát ngôn của Bùi Văn Thuận, và bắt ông chín ngày sau đó.
Công an đã liên tục sách nhiễu Bùi Văn Thuận và gia đình ông. Bùi Văn Thuận cho biết rằng cuối năm 2016, công an đã gây sức ép với chủ nhà đuổi ông và gia đình đi. Gia đình ông sau đó đã tìm được nơi ở mới với sự giúp đỡ của một nhà hoạt động thân hữu là ông Lê Trọng Hùng, người đang phải thi hành bản án năm năm tù vì đã cổ vũ cho các quyền tự do được ghi nhận trong Hiến pháp.
Tuy nhiên, tới tháng Tám năm 2017, công an lại ép chủ nhà mới đuổi gia đình ông đi. Họ tìm được một căn nhà cho thuê khác, nhưng chủ nhà cũng đòi lại nhà sau khi họ dọn vào chưa được một ngày. Liên tục bị sách nhiễu, Bùi Văn Thuận từ bỏ việc dạy học ở Hà Nội và chuyển vào tỉnh Thanh Hóa, ở đó ông kiếm sống bằng cách bán đồ ăn trên Facebook.
Trong bản cáo trạng đối với ông, bài đăng ngày 21 tháng Tám có trong danh mục các bài viết bị cho là vi phạm điều 117 bộ luật hình sự. Bản cáo trạng ghi rằng bài viết về kế hoạch chống dịch Covid-19 là “theo suy đoán cá nhân, thiếu chứng cứ thực tế ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch bệnh Covid 19 của Đảng, Nhà nước.”
Ngày 16 tháng Tám năm 2021, Bùi Văn Thuận cũng có bài phê phán việc chính quyền kêu gọi người dân đóng góp tài chính để giúp chống dịch. Ông viết rằng “Đảng Cộng sản Việt Nam cùng các tổ chức, hội đoàn cánh tay nối dài của nó, là một tổ chức, một ổ ký sinh trùng khổng lồ. Chúng ăn bám, ký sinh vào mồ hôi, công sức nhân dân và không có bất cứ một tác dụng gì, ngoài tác dụng ngược, kéo lùi sự phát triển cũng như tiến tới văn minh của quốc gia này.”
Trong bản cáo trạng, chính quyền cho rằng bài viết đó vi phạm luật hình sự vì “suy luận vô căn cứ, xúc phạm uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam cùng các tổ chức gây hoang mang trong nhân dân.”
“Những lời phê phán chính quyền Việt Nam bộc trực của Bùi Văn Thuận không thể cấu thành tội hình sự,” ông Robertson nói. “Chính quyền Việt Nam, dù đang kiểm soát tất cả các đài phát thanh, truyền hình, báo chí và truyền thông trong nước và thường xuyên bơm ra các sản phẩm tuyên truyền chính thức, vẫn cảm thấy sợ hãi các bộ óc độc lập như Bùi Văn Thuận.”
