(نیویورک) – به گفته دیده بان حقوق بشر، بسیاری از افغان ها پس ازینکه کشورشان شش ماه پیش به دست طالبان افتاد، و به فرانسه تخلیه شدند، تروما و پریشانی های روانی را تجربه می کنند. در حالی که فرانسه حمایت های مهمی برای تخلیه شدگان، از جمله افردا دارای روابط حرفه یی درین کشور فراهم کرده است، اما هنوز شکاف قابل توجهی برای حمایت روانی اجتماعی این افراد به گونه فوری و کافی وجود دارد.
زمانی که نیروهای طالبان در آگوست 2021 کنترل افغانستان را به دست گرفتند، افغان‌هایی که با دولت‌ها و ارتش‌های خارجی و در پست‌های دولتی، نظامی و امنیتی افغانستان کار کرده بودند، خود را در معرض خطر شدید آزار و اذیت دیدند. روزنامه‌نگاران و سایر کسانی که برای گروه‌های غیردولتی خارجی در سمت‌های مختلف از جمله ترویج حقوق بشر و دموکراسی کار می‌کردند نیز خود را در همین موقعیت یافتند. بسیاری در مدت کوتاهی از کشور گریختند و در برخی موارد اعضای خانواده را پشت سر ماندند.
جوناس بول، معاون پژوهشگر حقوق افراد دارای معلولیت در دیده بان حقوق بشر گفت: «افغان های تخلیه شده به فرانسه [موقع خروج] با حوادث شدید آسیب زا روبرو شدند و بسیاری همچنان با سلامت روان خود دست و پنجه نرم می کنند.» و « در حالی که آنان در محیط و زبان جدید مسیر خود را می یافند و در حال مدیریت احساسات انزوا و تروما اند، فرانسه باید حمایت های صحت روانی با کیفیت را برای همه فراهم کند.»
با فرار سه میلیون نفر از اوکراین در سه هفته اول پس از تهاجم روسیه، وضعیت افغان‌ها در فرانسه درس‌های مهمی برای کشورهای پذیرنده در مورد اینکه چگونه می توانند حمایت از سلامت روان را برای پناهجویان در اولویت قرار دهند ارائه می‌کند.
تخلیه‌شدگان برای رسیدن به میدان هوایی کابل در افغانستان با موانع بسیار زیادی روبرو شدند و در بسیاری موارد در ایست‌های بازرسی طالبان مورد تهدید، آزار و اذیت و ضرب و شتم قرار گرفتند. زنان با بررسی ویژه از سوی طالبان مواجه شدند. برخی از کسانی که از ایست های بازرسی عبور کردند، گفتند که با رفتار تحقیرآمیزی مواجه شدند. برخی در هرج و مرج تخلیه از عزیزان جدا شده و مجبور به ترک آنها شدند. بسیاری از افغان ها قبل از این رویدادها، در طول دهه ها جنگ در افغانستان قبلاً اشکال شدید تروما را تجربه کرده بودند.
با سقوط کابل به دست طالبان، دولت فرانسه "عملیات آپاگان" را آغاز کرد تا بیش از 3000 نفر از جمله 2630 افغان را بین 15 تا 26 آگوست 2021 به مکان امن تخلیه کند. هنگامی که آنها به فرانسه رسیدند، افراد تخلیه شده در سراسر فرانسه اسکان داده شدند و وارد سیستم عمومی درخواست پناهندگی شدند.
دیده بان حقوق بشر بین نوامبر 2021 تا جنوری 2022 با 28 نفر، از جمله 6 مهاجر افغان، روانشناس، داکتران، کارشناسان بشردوستانه، نمایندگان سازمان های غیردولتی، کارکنان مراکز بهداشت روان، رهبران جامعه افغان، مترجمان، و مقامات دولت فرانسه مصاحبه کرد. مصاحبه ها از راه دور از طریق ویدئو و تلفن و همچنین تبادل کتبی با مردم در پاریس، لیون، مارسی، مونپلیه و استراسبورگ انجام شد.
دیده بان حقوق بشر دریافت که دولت فرانسه تلاش های مهمی برای استقبال، اسکان سریع و حمایت از مهاجران افغان انجام داده است. چندین نماینده از سازمان‌های غیردولتی و بشردوستانه که برای حمایت از پناهجویان کار می‌کنند، پیوسته مشاهده کردند که دولت درخواست پناهندگی مهاجران افغان را که پس از تسلط طالبان به فرانسه آمده‌اند، در اولویت قرار می‌دهد. یک سازمان گزارش داد که آژانس پناهندگی فرانسه، Office français de protection des réfugiés et apatrides، قرارهای اضافی را برای ارزیابی سریع درخواست های پناهندگی ترتیب داد. چندین تن از تخلیه‌شدگان مصاحبه شده ظرف چند هفته پاسخ مثبتی دریافت کردند و اقامت طولانی‌مدت به آنها اعطا شد.
فرانسه تعهد خود مبنی بر اولویت دادن به سلامت روان را اعلام کرده است از جمله با میزبانی سومین اجلاس جهانی بهداشت روان در اکتبر 2021. دیده بان حقوق بشر دریافت که با این وجود، افراد تخلیه شده هنوز با موانع قابل توجهی در دریافت حمایت روانی اجتماعی روبرو هستند.
برای بسیاری از تخلیه شدگان، روزهای اول در فرانسه با آمیزه‌ای از آرامش و خستگی همراه بود. یکی از روانشناسان که موقع ورود تخلیه شدگان در میدان هوایی شارل دوگل پاریس حضور داشت، به دیده بان حقوق بشر گفت که مردم هنوز در شوک بودند و درگیر افکار بقای فیزیکی. با گذشت زمان، آنها شروع به دست و پنجه نرم کردن با اضطراب، افسردگی، بی خوابی، کابوس، و گاهی اوقات ناراحتی های شدید روانی، از جمله استرس پس از حادثه کردند.
مردی به دیده بان حقوق بشر گفت: "من در رختخواب [در فرانسه] هستم اما ذهنم در افغانستان است." یک زن گفت: «من کشورم را دوست دارم. مردمم را دوست دارم. اما سوراخی در قلبم دارم، از اینجا هیچ کاری نمی توانم بکنم. من در حالت شوک بودم و فعلاً هم در حالت شوک هستم. همیشه چیزهایی را فراموش می کنم، حتی نامم را فراموش می کنم.» زن دیگری گفت: «من نمی توانستم بخوابم، بنابراین آنها [داوطلبان فرانسوی] مرا به این مرکز [خدمات روانی اجتماعی] معرفی کردند. اول نمیتوانستم چیزی بگویم، فقط گریه میکردم. بعد از یک ماه با لبخند آمدم.»
با پراکنده شدن افراد تخلیه شده در سراسر کشور، برخی توانستند به سرعت به خدمات بهداشت روان دسترسی پیدا کنند، در حالی که برخی دیگر برای یافتن حمایت مناسب با مشکل روبرو بودند. پناهجویان برای سه ماه اول اقامت خود در فرانسه واجد شرایط پوشش کامل سلامت نیستند، شرطی که اغلب مانع بزرگی برای دسترسی به خدمات سلامت روان است. برای افرادی که به مناطق دورافتاده فرانسه فرستاده شده اند، یافتن این خدمات دشوارتر است، و پشتیبانی از راه دور از طریق تلفن یا ویدیو به ندرت انجام می شود.
تعدادی از روانشناسان مصاحبه شده گفتند که مراکز تخصصی سلامت روان در شهرهای فرانسه، در بسیاری از موارد، حتی قبل از رسیدن افراد تخلیه شده، با تعداد افرادی که به دنبال حمایت روانی اجتماعی بودند، تحت فشار قرار داشتند. یکی از هماهنگ کننده های مرکزی در پاریس به دیده بان حقوق بشر گفت که برخی از پناهجویان مسافت های طولانی را برای دریافت حمایت طی می کنند.
در حالی که این مراکز معمولاً با تیمی از مترجمان واجد شرایط و آگاه از تروما کار می کنند، برخی از افراد تخلیه شده جلسات مشاوره با روانشناسان بیرونی و غیرمتخصص و بدون مترجم داشتند. مترجمان همچنین در معرض آسیب های روانی ای هستند که توسط افراد تخلیه شده تجربه می شود و در مورد سلامت خانواده های خودشان که هنوز در افغانستان اند تشویش می کنند. مددکاران اجتماعی که در پناهگاه‌ها کار می‌کنند نیز ترومای نیابتی را تجربه می‌کنند و در معرض خطر فرسودگی شغلی قراردارند.
حق صحت که شامل صحت روانی نیز می شود، در معاهدات حقوق بشر بین المللی و اروپایی از جمله میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (ICESCR) و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD) به رسمیت شناخته شده است. فرانسه طرف هر دو معاهده است. مطابق با مفاد این معاهدات و اصول CRPD، خدمات مشاوره و سایر خدمات صحت روانی باید به طور عادلانه در سراسر کشور توزیع شود. فرانسه باید خدمات حمایت از صحت روانی را فوراً در دسترس افراد تخلیه شده و سایر افرادی که به دنبال محافظت هستند، قرار دهد. هر زمانی که نیاز به حمایت صحت روانی ابراز شود یا شناسایی گردد، از جمله در روند پناهندگی، مقامات فرانسه باید مردم را به خدمات حمایت روانی-اجتماعی ارجاع دهند، در حالت ایده آل به مراکز اختصاصی با تخصص در ترومای ناشی از جنگ، دارای مترجمان واجد شرایط و کارکنان با مهارت های زبانی و فرهنگی مرتبط. افرادی که به دنبال محافظت هستند باید از در دسترس بودن خدمات حمایتی مطلع شوند و بتوانند مناسب ترین حمایتی را که به آن نیاز دارند انتخاب کنند. آنها باید در هر مقطعی حق صرف نظر از خدمات حمایت روانی اجتماعی را داشته باشند.
بول گفت: «افرادی که از جنگ فرار می کنند نباید با بار اضافه ای مواجه شوند که باید هفته ها منتظر بمانند تا واجد شرایط حمایت از صحت روانی شوند و سپس متوجه شوند که خدمات مناسبی در منطقه شان وجود ندارد.» و «افغان‌ها در فرانسه هنوز به حمایت بیشتری نیاز دارند و با استقبال کشورهای اروپایی از پناهجویان جنگ روسیه و اوکراین، درس‌های برگرفته از پروسه تخلیه افغانستان در فرانسه بر اهمیت قرار دادن صحت روانی در اجندا تاکید دارد.»
روش تحقیق
از نوامبر 2021 تا جنوری 2022، ديده بان حقوق بشر با 28 نفر مصاحبه كرده كه 6 نفر از آنها تخلیه شدگان افغان و بقيه روانشناسان، داکتران، كارشناسان بشردوستانه، نمايندگان گروه‌هاي غيردولتي، رؤسا و هماهنگ كنندگان مراكز خدمات رواني اجتماعي، رهبران جامعه افغانستان، مترجمان و مقامات دولتی بوده اند. مصاحبه ها از راه دور به زبان های فرانسوی، انگلیسی و یا دری، به شمول مترجم دری، از طریق پلتفرم های کنفرانس ویدیویی، تلفن یا از طریق ایمیل انجام شده اند. دیده بان حقوق بشر برای کسب اطلاعات بیشتر به وزارت داخله فرانسه نامه نوشت اما پاسخی دریافت نکرد.
دیده بان حقوق بشر دریافته که برخی از افراد تخلیه شده بارها در مورد تجربیات شان از سوی رسانه ها یا مقامات مسئول رسیده گی به روند پناهندگی مصاحبه شده اند، که به گفته برخی کارشناسان، اضطراب و آسیب روحی آنها را تشدید کرده است. برای جلوگیری از آسیب مجدد، دیده بان حقوق بشر مصاحبه با تخلیه شدگان افغان را محدود و بر گردآوری شواهد از روانشناسان، مترجمان و دیگرانی که با افراد تخلیه شده کار می کردند، تمرکز کرده است. برخی از مصاحبه شوندگان برای امنیت یا محافظت از خانواده هایشان در افغانستان با نام مستعار ذکر شده اند.
آخرین روزهای قبل از خروج از افغانستان
قبل از حوادث آگوست 2021، بسیاری از افغان‌ها، از جمله آنهایی که فرار کرده بودند، در طول دهه‌ها جنگ در کشور، اشکال شدید تروما را تجربه کرده بودند.
افغانستان در اثر خشونت ویران شده است و همینطور تخمین زده می شود که نیمی از جمعیت افسرده گی، اضطراب یا استرس پس از حادثه را تجربه می کنند که می تواند تاثیر فاجعه باری بر صحت روان فرد و یا سلامت بستگان و یا دوستان وی داشته باشد. با وجود این، دولت قبلی در افغانستان، از مجموع 7 دالر سرانه صحت برای خدمات عمومی صحی، تنها حدود 0.26 دالر امریکایی را صرف صحت روانی می کرد. این امر دسترسی اکثر افغان ها به خدمات کافی را منتفی می ساخت.
تخلیه شدگان با وابستگی های کاری گذشته خود، به طورمثال به عنوان مقامات امنیتی سابق که با نیروهای خارجی کار کرده بودند، با خطر شدید آزار و اذیت طالبان مواجه بودند. «ماری»، زن 27 ساله‌ای که با یک سازمان بشردوستانه فرانسوی کار می‌کرد، گفت: «من مجبور بودم بین فرصتی برای زنده ماندن و رفتن یکی را انتخاب کنم. – یا لحظه به لحظه پس از به قدرت رسیدن [طالبان] کشته شوم.»
«فرهان» یک مرد 29 ساله اهل ولایت کاپیسا و افسر سابق امنیتی یک سازمان بشردوستانه فرانسوی که برادرانش در نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان بودند، گفت: «آنها [طالبان] تلاش کردند مرا پیدا کنند. چندین بار شماره تلفنم را تبدیل کردم. به پدرم زنگ زدند و گفتند حالا ما تو را پیدا می کنیم. بعد از آن برای من خیلی سخت بود. از پدرم تماس گرفتم، او به من گفت، "باید راهی پیدا کنی [برای رفتن]."»
صحنه های میدان هوایی و تخلیه
افراد مصاحبه شده ترس از افشا شدن را توصیف کردند، به دلیل اسنادی که حمل می کردند، که نشان دهنده تجارب کاری قبلی آنها با سازمان های بین المللی بود. ماری گفت: «نگران اسنادم بودم. از یک نظر شما باید اسناد خود را برای بررسی با خود می داشتید، از طرف دیگر این اسناد می توانست جان شما را به خطر بیندازد.» ماری برای جلوگیری از خطراتی که اگر اسنادش نزد او یا در خانه اش پیدا می شد، آنها را در حین انتظار در دروازه میدان هوایی در سوراخی در زمین پنهان کرد.
در میان هرج و مرج، برخی از مردم مجبور به ترک خانواده نزدیک خود شدند. ماری خانواده اش را در میان جمعیت گم کرد. وقتی او موفق شد وارد میدان هوایی شود، با آنها تماس گرفت، اما خانواده اش گفتند که به دلیل ازدحام و تیراندازی مداوم سربازان نمی توانند وارد میدان شوند. ماری به تنهایی افغانستان را ترک کرد. فرحان هم همین کار را کرد. او گفت: «خیلی سخت بود؛ خانواده من در دو یا سه پوسته طالبان متوقف شدند. سعی کردم یک روز و یک شب منتظرشان باشم، اما راهی برای آمدن به میدان پیدا نکردند. دوباره به پدرم زنگ زدم، او به من گفت باید بروی.»
با ایجاد پوسته های بازرسی از سوی طالبان در خارج از میدان، همه افراد تخلیه شده گفتند که از خشونت می ترسیدند. «رفیع» خبرنگار و مستندساز گفت: «آن شب وحشتناک بود، همه چیز را می دیدی. سربازان، نحوه برخورد آنها با مردم، تیراندازی با اسلحه، چیزهای زیادی دیدم که واقعاً ناراحت کننده بود.»
ماری گفت که یکی از اعضای طالبان با لگد و اسلحه به او ضربه زد و چشم و پای او آسیب دید: «آنها می خواستند اسناد من را ببینند، اما من مقاومت کردم - به همین دلیل آنها مرا زدند». هر زمان که طالبان مردم در میان جمعیت را می زدند، آنان شروع به فریاد زدن می کردند که فقط منجر به خشونت بیشتر توسط طالبان می شد، که مرتب تیراندازی هوای می کردند. ماری گفت: "من چندین بار احساس کردم نمی توانم نفس بکشم."
کودکان به طور خاص به دلیل ازدحام زیاد در خطر بودند. ماری گفت: "من دیدم که تعدادی از اطفال گم شده بودند." رفیع به دیده بان حقوق بشر گفت: «کودکان [و] نوزادان را با مادرانشان زیر پای همه دیدم، اما هیچکس اهمیتی نمی داد.» او به همراه دیگران حلقه‌ای را در اطراف خانواده‌ها تشکیل داد تا از آنها محافظت کند، اما آنها نتوانستند به دروازه نزدیک‌تر شوند: رفیع گفت: «بعضی از مردم ناامید شدند و خانواده‌های دارای فرزند کم کم تسلیم شدند.»
همه مصاحبه شوندگان، به دلیل حوادث آسیب زا (تروماتیک) در میدان هوایی، درگیری ذهنی داشتند، و هنوز نیز دارند. رفیع با فکر کردن به گذشته گفت: «چیزهایی را دیدم که حتی نمی توانم آنها را توصیف کنم. این یک فاجعه کامل بود. صحبت کردن در مورد آن [فقط] در چند دقیقه سخت است.»
همه کسانی که دیده بان حقوق بشر با آنها مصاحبه کرده گزارش دادند که پس از ورود به میدان هوایی و پس ازینکه برای خروج واجد شرایط شناسایی شدند، ارتش فرانسه با آنها مهربانانه رفتار کردند. رفیع گفت: «از ما استقبال می کردند و لبخند بر لب داشتند و می گفتند نگران نباشید.» ماری گفت: «لحظه ای که پرواز کردم، همه چیز آسان تر شد. حداقل نگران گرسنگی یا بی خوابی یا مهمتر از همه گلوله خوردن و کشته شدن از سوی طالبان نبودم.» او به یاد می آورد که افراد زیادی در هواپیما بسیار غمگین و ناامید بودند. «زحل»، یک فعال فمینیست و سیاستمدار محلی، گفت: «ما با قلب شکسته افغانستان را ترک کردیم. سه ماه است که گریه می کنم، به خاطر دستاوردهایمان، به خاطر چیزهایی که در میدان هوایی دیدم.»
پیامدهای صحت روانی برای زنان
زنان تخلیه شده از ترس شان از تسلط طالبان بر کشورشان صحبت کردند. ماری گفت: «من همیشه داستان های وحشتناکی از نحوه رفتار [طالبان] با زنان شنیده بودم و ما از آنها وحشت داشتیم. می دانیم که طالبان افرادی را که با خارجی ها کار می کنند دوست ندارند و این 50 درصد دلیلی بود که من مجبور به ترک شدم. 50 درصد دیگر به این دلیل است که من یک زن هستم و طالبان همیشه علیه زنان بوده است. مردم را تحقیر می کنند، شکنجه می کنند و به ویژه زنان را می کشند.»
زحل که چند سالی است در زمینه حقوق زنان کار کرده بود و همراه با مادرش افغانستان را ترک کرده است، می گوید: «ما دو زن تنها بودیم، من و مادرم. به عنوان زنان، مردان زیادی ما را اذیت می کردند و می گفتند "اگر طالبان بفهمند که شما مرد ندارید، شما را می کشند." برخی از مردان در میدان هوایی برای عبور از پوسته های بازرسی پیشنهاد کردند وانمود کنند که شوهر یا برادرشان هستند، اما زحل نپذیرفت: «گفتم نه، اگر بمیرم با حقیقت می‌میرم». ماری و زحل هر دو گفتند که توسط طالبان مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. زحل گفت: «آنها ما را زیاد می زدند. در حالی که فریاد می زدم به سمتم آمدند و گفتند فریاد نزن وگرنه تیربارانت می کنیم.» شب چهارم بالاخره زحل و مادرش موفق شدند وارد میدان هوایی شوند.
برخی از سرکوب حقوق زنان در افغانستان ابراز خشم و ناامیدی کردند. فرحان که مادر و خواهرش هر دو معلم بودند، گفت: «حالا در خانه هستند. نمی‌دانم چرا. حقوق من و حق مادر و خواهرم یکی است. اگر می خواهند سر کار بروند باید کار کنند. مشکل چيست؟ این دوران، نه تنها برای مادر و خواهرم، بلکه برای همه زنان افغانستان، خیلی سخت است.»
اولین روزهای پس از ورود به فرانسه
پس از نشست در فرانسه، بسیاری بخاطر حوادث روزهای قبل خسته شده بودند. زحل گفت: «هیچ کس آنقدر انرژی نداشت که حتی سلام کند. سه روز خوابیدم. نمی دانستم کجا هستم. بعد از سه روز بیرون رفتم و دیدم مردم در حال رقصیدن و لذت بردن از آزادی هستند، من واقعاً از دیدن آن لذت بردم.» در روزهای اول، سازمان های مختلف فرانسوی حمایت روانی اجتماعی ارائه کردند. فرحان به یاد می آورد که تیم های صحی مرتباً می آمدند و از صحت روان آنها می پرسیدند. یک روانشناس از یک واحد عاجل که در میدان هوایی شارل دوگل در پاریس حضور داشت، مشاهداتش را چنین بیان کرد: «آنچه که ما عمدتاً دیدیم، احساس تسکین و خستگی [در میان افراد تخلیه شده] بود. مردم هنوز در حالتی قرار داشتند که فقط بخاطر بقای شان خوشنود بودند.»
پس از چند روز قرنطینه در هتل های تعیین شده، بر اساس یک دستور سال 2018 برای توزیع مساویانه پناهجویان در میان ادارات در فرانسه، برای تخلیه شده گان انواع مختلف مسکن در سراسر کشور اختصاص داده شد. تخلیه شدگان مورد مصاحبه به مناطق مختلف فرستاده شدند. برخی در خانه های بزرگتر و برخی دیگر در آپارتمان های مشترک با سایر پناهجویان، با توجه به در دسترس بودن و اندازه خانواده، جابجا شدند.
پریشانی سلامت روان
تحقیق دیده بان حقوق بشردریافته است که پناهجویان می توانند قبل، در جریان و بعد از سفر خود به اروپا، تروما را تجربه کنند، که اغلب منجر به یک بحران سلامت روانی خاموش در میان افرادی می شود که به دنبال پناهندگی در اتحادیه اروپا هستند. گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد جنبه های بهداشت عمومی سلامت روان در میان مهاجران و پناهندگان در اروپا، که در سال 2016 نشر شد، نشان داد که میزان استرس پس از آسیب روانی در پناهندگان و پناهجویان بیشتر از جمعیت میزبان است.
بسیاری از آنها با دشواری های دور بودن و جدا افتادن از خانواده و دوستان خود دست و پنجه نرم می کنند، با وجود اینکه از نظر جسمی ایمن هستند. فرحان گفت که برادرانش که قبلاً اعضای نیروهای امنیتی افغانستان بودند، حالا مخفی شده اند. خانواده او همچنان از طالبان تماس دریافت می کند که از آنها می خواهند که محل اختفای آنان را فاش کنند.
مردم در تطابق با محیط جدید مشکل دارند و آسیب های ناشی از ترک افغانستان را به لحاظ ذهنی بار بار تجربه می کنند. رفیع می گوید: «هر شب که می خوابیدم روحم به کابل برمی گشت. تقریباً هر شب عین خواب را می دیدم.»
رفیع در تمام مدت اقامتش در مرکز اسکان پناهجویان، امکان درخواست حمایت روانی را نداشت: «به کسی نیاز دارم که همرایش صحبت کنم. فکر می کنم یکی از مهمترین چیزها برای ماست. گاهی اوقات این می توانست آن کابوس ها و افسردگی های بزرگی که داشتم را متوقف کند. افرادی مثل من حرف نمی زنند مگر اینکه کسی مثل مشاور باشد که بتواند به حرف ما گوش دهد. اگر سلامت روانی شما خوب نباشد، چگونه می توانید گذشته را پشت سر بگذارید و جلو بروید؟»
پناهجویان علاوه بر تجربه وقایع تلخ گذشته، احساس انزوا دارند. ماری گفت: «چند هفته اول بسیار چالش برانگیز و بسیار سخت بود. سلامت روانی من کاملاً از بین رفته بود. خیلی سختی کشیدم من یک روانشناس خواستم.» پس از صحبت با مددکار اجتماعی منصوب شده، او جلسات منظم حمایت روانی اجتماعی دریافت کرد و داروهای ضد افسردگی برایش تجویز شد. با این حال، چیزی که بیش از همه آزارش می‌داد، عدم پیوستن به همسرش بود که هم اکنون در فرانسه زندگی می‌کرد: «وضعیت زندگی در این مکان بر سلامت روانی من تأثیر می‌گذارد و افسردگی من با ماندن در اینجا بدتر می‌شود. من اینجا تنها هستم، من در این کشور تنها هستم.»
پنج نفر از شش فرد تخلیه شده مورد مصاحبه ما قبلاً مصاحبه های شان را با اداره مسئول رسیدگی به درخواست های پناهندگی (Office français de protection des réfugiés et apatrides) سپری کرده بودند، برخی از آنها در عرض چند هفته، تاییدی پناهندگی شان را به همراه کارت اقامت با اعتبار 10 سال دریافت کرده اند. در حالی که این یک آرامش بزرگ بود، بسیاری در سازگاری با فرانسه و تلاش برای بازسازی هویت خود مشکلاتی را بیان کردند. فرهان گفت: «در فرانسه هیچ کس نیست، من در این کشور تنها هستم، هیچ فامیلی ندارم، هیچ دوستی ندارم. من تنها هستم."
فقدان حمایت روانی-اجتماعی سریع و جامع برای مقابله با آسیب های ناشی از جنگ می تواند سلامت روانی افراد را بدتر کرده و منجر به ناامیدی، سرخوردگی و یأس شود. فرحان پس از نقل مکان به استراسبورگ گفت: «وقتی می‌خواهم بخوابم، خیلی فکر می‌کنم. نمی توانم بخوابم، در طول شب ممکن است سه تا چهار ساعت بخوابم. من در رختخواب هستم، اما ذهنم در رختخواب نیست. ذهن من در افغانستان است.» علیرغم تلاش‌ها برای دسترسی به حمایت روانی اجتماعی، فرهان گفت که برای چندین هفته پاسخی دریافت نکرده است.
«فکر میکردم خوب نیست پیش مددکار اجتماعی بروم و مشکلم را توضیح دهم. آنها فکر می کنند، "این مرد را ببین، هفته اولش است که اینجاست. از حالا شروع به شکایت و مشکل تراشی کرده است. " اما بعد از سه هفته انتظار عصبانی شدم. چون تمام روز سردرد داشتم، نمی توانم غذا بخورم.» وقتی بالاخره موفق شد به یک روانشناس در بیمارستان نزدیک مراجعه کند، گفت که به او توصیه شده است که روزانه پیاده روی کند. پس از مدتی، او به مددکار اجتماعی بازگشت و گفت که سلامت روانش بهبود نیافته است، اما آنها عصبانی شدند. مددکار اجتماعی به او گفت: «تو زیاد حرف می‌زنی، باید صبر کنی.»
«فیصل»، یک افسر سابق نظامی، گفت: «من خوب نمی خوابم. کابوس می بینم و صحنه های میدان هوایی را در خواب می بینم. نمی دانم چه کنم.» همسر و فرزندانش که یکی از آنها معلولیت روانی اجتماعی دارد در افغانستان مخفی مانده اند. از طریق دیگر افغان‌ها در مارسی، او به یک مرکز خدمات روانی-اجتماعی ارجاع داده شد که در آنجا حمایت دریافت کرد.
جستجوی حمایت و تفسیر آگاهانه تروما
مطالعات دریافته اند افرادی که به دنبال پناهندگی در اروپا هستند با موانع قابل توجهی برای دریافت مراقبت های صحت روانی روبرو هستند. طبق قوانین فرانسه، پناهجویانی که 18 سال یا بیشتر دارند، در سه ماه اول اقامت خود در فرانسه فقط به مراقبت های صحی اضطراری دسترسی دارند، که مانع قابل توجهی برای دریافت حمایت برای سلامت روان است. با دانستن این موضوع، رفیع از درمیان گذاشتن کابوس‌های خود با مددکاران اجتماعی در پناهگاه احساس ناراحتی می کرد: «من فکر کردم شاید اینها چیزهای شخصی هستند و آنها برای کمک به امور اداری آنجا هستند.»
اکثر سازمان های متخصص در ارائه حمایت های روانی اجتماعی به پناهجویان و پناهندگان، که دیده بان حقوق بشر با آنها صحبت کرده است، خدمات خود را رایگان ارائه می دهند. اما پناهجویان با لیست انتظار طولانی مواجه هستند، یعنی چندین ماه باید انتظار بکشند تا حمایت دریافت کنند. پس از وقایع سال 2021 در افغانستان، یک مرکز روانی-اجتماعی تصمیم گرفت خدمات صحت روانی را برای همه افغان‌ها بدون توجه به نحوه ورود آنها به فرانسه باز کند. یک روانشناس گفت: «این بر کل جامعه افغانستان تأثیر می گذارد.»
زحل با یک مرکز در ارتباط بود و هر دو هفته یک بار با روانشناس ملاقات می کرد: «من نمی توانستم بخوابم، بنابراین آنها [داوطلبان فرانسوی] مرا به این مرکز معرفی کردند. اوایل نمیتوانستم چیزی بگم فقط گریه میکردم. بعد از یک ماه با لبخند آمدم.» اکنون او یک گروه حمایتی برای زنان افغان در فرانسه راه اندازی کرده و شروع به برنامه ریزی برای آینده خود کرده است. در عین حال، زحل پس از کسب اقامت، در تلاش بود به پاریس نقل مکان کند، اما ازینکه هنوز جایی برای اقامت پیدا نکرده بود، ناامید شد.
تاکنون اقدامات اندکی برای ارائه خدمات از راه دور انجام نشده است. برای افرادی مانند رفیع که به شهر کوچکی در جنوب شرقی فرانسه نقل مکان کرده اند و هنوز به خدمات حمایت روانی اجتماعی محلی دسترسی ندارند، خدمات حمایت از راه دور می تواند جایگزین مناسبی باشد. یک هماهنگ کننده در یک مرکز خدمات روانی اجتماعی در پاریس تأیید کرد که در برخی موارد، مردم مجبورند سفرهای طولانی به این مرکز داشته باشند. با این حال، او هشدار داد که پشتیبانی از راه دور برای کمک به افرادی که در پریشانی حاد به سر می برند محدودیت‌هایی دارد و اگر فردی که به دنبال حمایت است در طول جلسات فضای خصوصی نداشته باشد، ممکن است خیلی مؤثر نباشد. همچنان، در دسترس بودن حمایت از راه دور می تواند مانع تلاش برای ایجاد خدمات سلامت روان محلی برای پناهندگان شود.
بسیاری از تخلیه‌شدگان و روانشناسان به اهمیت داشتن مترجم برای خدمات حمایت روانی اجتماعی اشاره کردند. مراکز روانی-اجتماعی اختصاصی معمولاً با یک تیم مستقر از مترجمان آگاه از تروما کار می کنند. یک روانشناس که در یک مرکز روانی-اجتماعی برای افراد جدا شده از وطن شان کار می کند، گفت که به طور منظم با مترجم گفتگو می کند: «او نظرات و مشاهدات خود، و فرضیه ای را که می توانیم درباره وضعیت روانی-اجتماعی فرد ترسیم کنیم به اشتراک می گذارد. این موارد به من فرصتی می دهند تا در مورد تعصبات فرهنگی و زبانی خودم فکر کنم و به طور مشترک در مورد رویکردهای درمانی بحث کنیم. […] برگزاری جلسات با حضور هم منجر به حمایت بهتر از فرد می شود.»
مترجمان ممکن است هنگام حمایت از روانشناس، خود با چالش های سلامت روان مواجه شوند. بیشتر آنان خویش و قومی دارند که در افغانستان مانده اند و بنابر این به فکر سلامت آنها هستند. یکی از مترجمان که برای ادارات پناهندگی فرانسه کار می کرد گفت: «من نیز تحت تأثیر اتفاقاتی هستم که در وطن رخ می دهند، نگران خانواده و دوستانم هستم. از اینکه فرانسه از من در اینجا استقبال کرد سپاسگزارم و می خواهم به افرادی که زبان را نمی دانند کمک کنم. اما من نیز اینجا تنها و منزوی هستم.» او در طول مدتی که به عنوان مترجم کار می کرد، از حمایت روانی اجتماعی از سوی ادارت پناهندگی فرانسه برخوردار نبود.
کنار آمدن با تجارب آسیب زای گذشته و همچنین پیچیدگی های شروع یک زندگی جدید در یک کشور خارجی برای مهاجران افغان زمان می برد، اما حمایت روانی اجتماعی جزء حیاتی این فرآیند تطابق است. «رویا»، زنی 19 ساله که در بیمارستانی کار می کرد که توسط یک سازمان بشردوستانه اداره می شد، گفت: «من کشورم را دوست دارم. من مردمم را دوست دارم. اما من یک سوراخ در قلبم دارم، از اینجا هیچ کاری نمی توانم بکنم. من در حالت شوک بودم و هنوز هم در حالت شوک هستم. من همیشه چیزهایی را فراموش می کنم، حتی نامم را فراموش می کنم.»
رویا همراه با مادرش ملاقات های دوماهانه را با یک روانشناس آغاز کرد و با چند نفر دیگر، که توسط روانشناس سازماندهی شده بود، به یک گروه درمانی پیوست. او همچنین به جلسات هنردرمانی پیوست و می گوید: «وقتی به هنردرمانی رفتیم در مورد احساساتم صحبت کردم. راهی به من نشان دادند تا در حالت شوک نمانم. خیلی به من کمک کردند. من بهتر خواهم شد.»
