سیل پیامهای واتساپ که از افغانهایی گیر مانده در قندهار یا کابل دریافت میکنم از آگست 2021 کاهش یافته اما متوقف نشدهاند. تهدیدهای طالبان همچنان بسیاری از فعالان و خبرنگاران را به مخفی شدن وامیدارد. هشت ماه میشود که شرافت - روزنامهنگار سابق، مدافع حقوق زنان و کارمند یک نهاد توسعه آلمانی - با ناامیدی فزایندهای به من پیام میدهد زیرا یکی پس از دیگری، راههای رسیدن به امنیت برای او بسته شدهاند.
زمانی که طالبان تقریباً دو سال پیش بر افغانستان مسلط شدند، برادر شرافت را پس از انتشار یک نظر انتقادی در فیس بوک کشتند. سپس به دنبال شرافت که مخفی شده بود افتادند. سال گذشته او را پیدا کردند، لت و کوبش کردند، چاقو زدند و رهایش کردند تا بمیرد. او فقط به این دلیل زنده ماند که برخی از اهالی قریه او را به یک درمانگاه بردند و داکتران جانش را نجات دادند. از آن زمان او میان جاهای مختلف در رفت و آمد بوده، با این درک که دفعه بعد اگر طالبان او را بگیرند ممکن است زنده نماند.
از آنجایی که شرافت برای GIZ، نهاد توسعه آلمان کار کرده بود، برای اسکان مجدد به برنامه پذیرش فدرال برای افغانهایی که به دلیل ارتباط آنها با یک دولت خارجی در خطر هستند درخواست داد.
شرافت پس از چندین ماه انتظار، پیامی از یک حساب کاربری رسمی مرتبط با برنامه مذکور مبنی بر رد درخواستش دریافت کرد. نامه میگفت که هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد استخدام او از سوی آلمان به او خطری «فراتر از خطر کلی موجود در افغانستان» ایجاد کرده باشد. ظاهراً اتهامات طالبان مبنی بر دفاع او از منافع خارجی کافی نبود.
شرافت بعد از آن برایم نامه نوشت و گفت: «از زندگی ناامید شدهام، دیگر نمیخواهم زنده بمانم.» او به من لینک یک ویدئوی برنامه سیاره زمین که چند سال پیش مشهور شده بود را فرستاد که در آن یک چلپاسه جوان (ایگوانا) تلاش می کند از دست دهها مار درندهای که قصد کشتن او را دارند، فرار کند. تماشای این ویدیو هیجان انگیز است، اما، چنانچه شرافت به من گفت، اگر آینه زندگی خودتان باشد، چندان سرگرم کننده نیست.
چرا آلمان درخواست او را رد کرد؟ این «اظهارات سیاسی» او بود که او را مورد رصد طالبان قرار داد و نه استخدامش از سوی یک نهاد خارجی. اظهارات شرافت از حقوق بشر دفاع میکند - عامل خطرآفرینی که دولت آلمان از طریق برنامه دومش، آن را به عنوان معیاری برای تخلیه و اسکان مجدد معرفی کرده است یعنی برنامه پذیرش فدرال برای افغان های مدافع حقوق بشر، روزنامه نگار و دیگرانی که از سوی طالبان تهدید میشوند.
برنامه پذیرش فدرال، که در اکتبر 2022 آغاز شد، قرار بود 1000 افغان را ماهانه به آلمان بیاورد. اما این برنامه با مشکلاتی روبرو شدهاست. آلمان قبلاً تعداد زیادی از کارمندان محلی سابق و دیگر افغانهایی را که بهویژه بلافاصله پس از خروج نیروهای خارجی در معرض خطر قرار داشتند، پذیرفته است. با این حال، تا ماه می، حتی یک افغان از طریق برنامه جدید وارد آلمان نشده است و هزاران فعال حقوق بشر، روزنامه نگاران و سایر افراد در معرض خطر همچنان در افغانستان یا کشورهای همسایه گیر افتادهاند یا به طور غیرقابل توضیحی از پذیرش محروم شدهاند.
در ماه مارچ وزارت خارجه از ترس تدابیر ناکافی برای بررسی سوابق برنامه را متوقف کرد. از اواسط ماه جون، برنامه مذکور دوباره شروع شد. وزارت داخله و وزارت خارجه آلمان به طور منظم سازمانهای غیر دولتی آلمان را در مورد این برنامه باخبر می کنند، اما دیگران دسترسی اندکی به این روند دارند. و بنابراین تنها راهی که میتوانستم اطلاعاتی در مورد نحوه رسیدگی به پروندههای مدافعان حقوق بشر و روزنامهنگاران به دست بیاورم، از طریق دفتر دیدهبان حقوق بشر ما در برلین بود. اگر به دست آوردن این اطلاعات برای من سخت باشد، برای یک افغان 8000 کیلومتر دورتر، با پول کم و دسترسی محدود به اینترنت تقریباً غیرممکن است.
البته آلمان تنها کشوری نیست که نسبت به وعدههایش به مردم افغانستان در ۲۰۲۱ خیلی کوتاهی میکند. دولت بریتانیا تعداد خیلی کم افغانهایی که مستقیم با دولت بریتانیا کار نکردهاند را تخلیه کرد و آنهایی که انتقال داده را ناامید کردهاست. تقریبا 9000 افغان که در اسکان موقت جابجا شده بودند اکنون با خطر اخراج از سرپناه موقتی روبرو اند، در حالیکه هیچ جایی برای رفتن ندارند.
آمریکا هزاران مترجم، کارکنان حمایتی و سایر افرادی که باید واجد شرایط ویزاهای ویژه میبودند را پشت سر رها کرد، اگرچه این برنامه اکنون تا پایان سال 2024 تمدید شده است. کشورهای عضو ناتو که قول اسکان مجدد افغانها را داده بودند به شدت کند عمل کردهاند. و تمرکز بر بیرون کشیدن افغانهایی که در کارزارهای نظامی شرکت کرده بودند زنان در معرض خطر از جمله مدافعان حقوق زن را ازین برنامهها محروم می کند.
آنالنا باربوک، وزیر امور خارجه آلمان گفته است که هدف از برنامه آلمان این است که به کسانی که از سوی طالبان تحت آزار و اذیت قرار دارند، «فرصتی برای یک زندگی آزاد، خودمختار و امن بدهد». او با اذعان به اینکه این کار عظیم و مشکلی خواهد بود سوگند خورد که «ما تسلیم نخواهیم شد.» برای هزاران افغان مثل شرافت که به این کلمات با دقت گوش میدهند، این گفتهها توخالی به نظر میرسند.
