(بیروت) – دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت مقامات ایران اخیراً اعدام‌ها را با شدتی نگران‌کننده افزایش داده‌اند، که شامل فرهاد سلیمی و محمد قبادلو در ۲۳ ژانویه، و همچنین ۱۱ نفر مواجه با ریسک اعدام قریب الوقوع می‌شود که بسیاری از آنها از جوامع اقلیت هستند.
حداقل یازده زندانی با اتهامات سیاسی یا مرتبط با امنیت با مجازات اعدام مواجه هستند که طبق قوانین بین‌المللی هرگز نباید منجر به مجازات اعدام شوند که نقض جدی حق حیات است. زندانیان با ریسک قریب الوقوع غالباً بنا به اتهامات مبهم مقل محاربه و افساد فی الارض محکوم شده‌اند. کشورهای دیگر باید به ایران فشار بیاورند تا به استفاده از مجازات اعدام برای چنین اتهاماتی پایان دهد.
مایکل پیج، معاون مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر، گفت «مقامات ایران بابت به کار بستن مجازات اعدام علیه افراد بعد از محاکمات نامنصفانه، برای ارعاب جمعیتی که در اعتراضات سراسری بسیج شده و خواهان اصلاحات بنیادین بوده است، بدنام هستند». حکومت بی‌رحم ایران پاسخی به ویژه شدید به جوامع اقلیت قومی می‌دهد، از جمله یازده نفری که با خطر اعدام قریب الوقوع مواجه هستند».
به گفته مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (هرانا)، سازمان غیرسیاسی و غیردولتی مدافع حقوق بشر، در سال ۲۰۲۳ در ایران حداقل ۷۴۶ نفر اعدام شدند. این روند در سال جدید ادامه یافته است و شبکه حقوق بشر کردستان از میانه دسامبر ۲۰۲۳ تا کنون حداقل ۳۴ اعدام را گزارش کرده است. بیشتر این احکام اعدام به اتهامات مرتبط با مواد مخدر و قتل عمد مربوط می‌شوند.
هشت نفر از افراد در صف اعدام کرد هستند. انور خضری، کامران شیخه، خسرو بشارت در زندان قزل حصار در کرج هستند و پس از اعدام‌های اخیر همبندانشان، از جمله فرهاد سلیمی، قاسم آبسته، ایوب کریمی، و داود عبدالهی، با اعدام روبه‌رو هستند. آنها در روز ۲ ژانویه اعتصاب غذایی را آغاز کردند تا به اعدام داود عبدالهی و تهدید پیش روی احکام اعدام خودشان اعتراض کنند.
به گزارش شبکه حقوق بشر کردستان، سازمان مستقل غیرانتفاعی مستقر در فرانسه، این هفت شهروند بین دسامبر ۲۰۰۹ و فوریه ۲۰۱۰ در شهرهای سقز و مهاباد بازداشت شده، و به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل شدند.
شبکه حقوق بشر کردستان می‌گوید آنها به مدت چند ماه تحت شکنجه‌های جسمی و روحی قرار گرفتند تا دست به اعترافات اجباری بزنند. پرونده در چند دادگاه به جریان افتاد، و به تأیید حکم اعدام برای همه آنها توسط شعبه ۴۱ دیوان عالی در فوریه ۲۰۲۰ منجر شد.
عفو بین‌الملل خبر داد که مقامات چهار مخالف ایرانی کرد – پژمان فاتحی، وفا آذربار، محمد (هژیر) فرامرزی، و محسن مظلوم – را پس از دستگیری آنها در ژوییه ۲۰۲۲ مورد ناپدیدسازی قهری قرار داده‌اند. آنها همچنین با تهدید جدی اعدام مخفیانه بدون اطلاع قبلی به خانواده‌ها یا نمایندگان حقوقی‌شان مواجه هستند. احکام اعدام این افراد، که پس از محاکمه مخفیانه نامنصفانه‌ای صادر شد، در ۲ ژانویه ۲۰۲۴ توسط دیوان عالی تأیید شد، و حالا برای اجرا آماده است.
در ۱۶ ژانویه، مسعود شمس‌نژاد، وکیل این زندانیان، در حساب ایکس (توییتر سابق) خود اعلام کرد که درخواست اعاده دادرسی موکلانش در دیوان عالی کشور رد شده است. او گفت «به دلیل عدم پیوست دادنامه های بدوی وفرجامی ،درخواست مورد پذیرش واقع نشده است،عموما در پرونده های امنیتی دادنامه های صادره شده به وکلا تحویل نمیشود».
در ۱۴ ژانویه، خانواده این بازداشت‌شدگان در مقابل زندان اوین تجمع کردند و خواهان لغو احکام اعدام، فرصت ملاقات با فرزندانشان، و محاکمه علنی با حضور وکلا و رسانه‌ها شدند.
رضا رسایی، شهروند کرد، و پیرو آیین یارسان، در جریان اعتراضات سراسری ۲۰۲۲ در شهریار تهران دستگیر شد و سپس به زندان دیزل آباد کرمانشاه منتقل شد. در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، شعبه ۲ دادگاه کیفری کرمانشاه، رسایی را به اتهام قتل نادر بیرامی، ریس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در شهرستان صحنه، به اعدام محکوم کرد.
به گفته هرانا، در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲، در جریان مراسم گرامیداشت بیست و یکمین سالمرگ سید خلیل عالی نژاد، یکی از رهبران پیشین جامعه یارسان، مراسم به صحنه اعتراضات مردمی بدل شد. مأموران امنیتی مداخله کردند که منجر به تلفات شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کرمانشاه بعداً مرگ نادر بیرامی در جریان تجمع را تأیید کرد.
دو نفر از افراد در صف اعدام بلوچ هستند. گروه حقوق بشری حال وش، که بر حقوق بشر در منطقه بلوچستان متمرکز است، گفت در روز ۱۲ نوامبر ۲۰۲۳ فرشید حسن زهی، شهروند بلوچ که در جریان اعتراضات در زاهدان در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲ دستگیر شده بود، پس از جلسه دادگاه آنلاین پرابهام و غیرشفاف بدون حضور وکیل به اعدام محکوم شده است.
او در بند ۹ زندان زاهدان قرار دارد. او بابت تیراندازی به خودرویی در کنار پاسگاه روستای چشمه زیارت زاهدان و تقل یک سرباز، بهزاد براهویی، و مجروح کردن ستوان یکم مهدی هاشم‌زهی، مأمور نیروی انتظامی، محکوم شده است. حال وش اضافه کرد که حسن زهی تحت شکنجه وادار به اعترافات اجباری شده بود.
منصور دهمرده، یک فرد دارای معلولیت‌های جسمی، در روز ۳ اکتبر ۲۰۲۲ در زاهدان دستگیر شد. در ۳ ژانویه ۲۰۲۳ او به اتهام افساد فی الارض، توسط شعبه ۲ دادگاه کیفری مستقر در مجتمع قضایی شهید نوری زاهدان به اعدام محکوم شد. حال وش خبر داد که او در طول بازداشت ۱۰ روزه‌اش در بازداشتگاه اداره اطلاعات متحمل شکنجه‌های شدید شده بود که منجر به شکستن بینی و دندان‌های او شده بود.
در مارس ۲۰۲۳، دادگاه انقلاب اهواز عباس (مجاهد) کورکوری، اهل ایذه، را به اتهام محاربه و افساد فی الارض به مرگ محکوم کردند. خبرگزاری قوه قضاییه ادعا کرد که کورکوری در قتل کیان پیرفلک، کودکی که در جریان اعتراضات سراسری فوت کرد، نقش داشته است. با وجود این، خانواده پیرفلک، از جمله مادرش، هر گونه نقش کورکوری را رد کرده، و در عوض گفتند که نیروهای امنیتی فرزند او را کشته‌اند.
مقامات ایران تعداد اعدام‌ها را در سال ۲۰۲۳ به طرز عمده‌ای افزایش دادند. در طی اعتراضات ۲۰۲۲، مقامات قضایی استفاده از اتهامات مبهم امنیت ملی که می‌توانند منجر به حکم اعدام برای معترضان شوند، از جمله مجروح کردن دیگران و تخریب اموال عمومی، را به شدت افزایش دادند.
یک گزارش منتشرشده در آوریل ۲۰۲۳ از سوی سازمان حقوق بشر ایران، گروه حقوق بشری مستقر در نروژ، افشا کرد که اقلیت‌های قومی در ایران به شکلی نامتناسب در اعدام‌ها هدف گرفته می‌شوند. این گزارش اشاره می‌کند که تنها در سال ۲۰۲۲، ۱۳۰ نفر در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، و کردستان اعدام شده‌اند که افزایشی قبال توجه نسبت به ۶۲ مورد در ۲۰۲۱ و ۶۰ مورد در ۲۰۲۰ است. این نشان‌دهنده هدف گرفتن تشدید شده جوامع اقلیت با مجازات اعدام است.
پیج گفت «حملات اخیر ایران در کشورهای همسایه که سبب کشته‌شدن غیرنظامیان شد، و افزایش اعدام‌ها داخل کشور، نشان می‌دهند که دست مقامات ایران برای تغییرات مثبت در داخل و خارج کشور چه قدر خالی است».
