Cập nhật: Vào ngày 27 tháng Chín năm 2025, một tòa án ở Đà Nẵng đã tuyên phạt ông Trịnh Bá Phương, người đang phải thi hành bản án 10 năm tù, thêm 11 năm tù vì phê phán Đảng Cộng sản Việt Nam.
(Bangkok) - Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng chính quyền Việt Nam cần ngay lập tức phóng thích nhà hoạt động nhân quyền nổi tiếng Trịnh Bá Phương và hủy bỏ mọi cáo buộc đối với ông. Tòa án Nhân dân Thành phố Đà Nẵng dự kiến sẽ mở phiên xử ông vào ngày 27 tháng Chín năm 2025. Nếu bị kết luận có tội, Trịnh Bá Phương, dù đang phải thi hành án tù giam, sẽ đối mặt với bản án bổ sung có thể tới 12 năm tù.
Tháng Tư năm nay, nhà cầm quyền tỉnh Quảng Nam cáo buộc Trịnh Bá Phương tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 của bộ luật hình sự Việt Nam. Trong khi vẫn đang phải thi hành bản án 10 năm tù theo điều 117 về hành vi phê phán chính quyền Việt Nam, hồi tháng Mười một năm 2024, ông tạo một biểu ngữ trong trại giam mà chính quyền cho là có nội dung xúc phạm về chính trị.
“Cáo buộc mới nhằm vào Trịnh Bá Phương thể hiện rằng việc phê phán Đảng Cộng sản trong tù cũng bị coi là bất hợp pháp như bên ngoài” bà Patricia Gossman, Phó Giám đốc Ban Á Châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Chính quyền Việt Nam cần ngay lập tức chấm dứt việc trả đũa Trịnh Bá Phương chỉ vì ông đã lặng lẽ bày tỏ sự phản kháng của mình.”
Điều 117 của bộ luật hình sự đặt ra quy định cấm rất rộng đối với các hành vi “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.” Điều luật này không cấm người dân phê phán các đảng phái chính trị.
Theo cáo trạng, ngày 18 tháng Mười một năm 2024, các quản giáo trại giam An Điềm khám xét buồng giam Trịnh Bá Phương và thấy một mảnh giấy dưới chỗ nằm của ông với dòng chữ viết tay bằng chữ hoa: “Đả Đảo Đảng Cộng Sản Việt Nam Vi Phạm Nhân Quyền, Đả Đảo Tòa Án Cộng Sản Kết Án Oan Tôi.”
Được biết công an đã gửi mảnh giấy đó tới Phòng Thông tin Truyền thông tỉnh Quảng Nam để giám định. Phòng Thông tin kết luận rằng nội dung tờ giấy đã “châm biếm, đã (sic) kích, bôi nhọ, xuyên tạc, vu khống chính quyền, làm ảnh hưởng đến uy tín cơ quan, tổ chức; gây hoang mang, lo lắng làm ảnh hưởng đến lòng tin của quần chúng nhân dân đối với công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội tại Việt Nam và sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.”
Ông Trịnh Bá Phương, 40 tuổi, xuất thân trong một gia đình hoạt động về quyền đất đai. Trong hai thập kỷ đầu của thế kỷ 21, ông cùng với cha, mẹ và em trai tham gia nhiều cuộc biểu tình và vận động ủng hộ nhân quyền, quyền lợi đất đai và bảo vệ môi trường.
Ông có vai trò quan trọng trong việc lan tỏa tiếng nói của người dân ở Đồng Tâm thuộc Hà Nội, nơi diễn ra cuộc tập kích của công an hồi tháng Giêng năm 2020 khiến một lão nông 84 tuổi, Lê Đình Kình, và ba người công an bị chết. Trịnh Bá Phương là một trong các đồng tác giả của “Báo cáo Đồng Tâm,” làm sáng tỏ vụ xung đột đất đai đầy bạo lực.
Tháng Sáu năm 2020, Trịnh Bá Phương bị bắt và bị cáo buộc tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117. Tháng Mười hai năm 2021, một tòa án ở Hà Nội kết luận có tội và xử án ông 10 năm tù. Ngay khi đang ở tù, ông vẫn tiếp tục vận động cho nhân quyền, kể cả tuyệt thực để phản đối điều kiện giam giữ khắc nghiệt. Tháng Mười một năm 2024, ông tiến hành tuyệt thực trong hơn 20 ngày để phản đối quản giáo đã thu giữ sách, bút và giấy.
Gia đình Trịnh Bá Phương đã phải liên tục chịu cảnh công an sách nhiễu, đe dọa, quản chế tại gia và hành hung thân thể. Mẹ đẻ của Trịnh Bá Phương, bà Cấn Thị Thêu, và người em trai, Trịnh Bá Tư, cũng đang phải thi hành bản án 8 năm tù, với cùng tội danh tuyên truyền chống nhà nước.
Cha của Trịnh Bá Phương, ông Trịnh Bá Khiêm, cũng là cựu tù nhân chính trị. Ông bị xử có tội và kết án 14 tháng tù hồi năm 2014 vì vận động quyền lợi đất đai. Hồi tháng Tám, nhà cầm quyền địa phương chặn cả hai đường vào nhà ông Trịnh Bá Khiêm khiến ông không thể rời nhà trong khi Việt Nam kỷ niệm Ngày Quốc khánh lần thứ 80.
Trong tháng Chín, được biết Trịnh Bá Tư cùng những người bạn tù Bùi Văn Thuận và Đặng Đình Bách ở Trại giam số 6 tỉnh Nghệ An đã tiến hành tuyệt thực để đòi “trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện đối với các tù nhân chính trị và các nhà hoạt động xã hội hiện đang bị cầm tù tại Việt Nam” và “yêu cầu nhà nước Việt Nam thượng tôn quyền con người đầy đủ và toàn diện để mở đường cho tiến trình dân chủ hoá quốc gia.”
“Lời tuyên bố của chính quyền Việt Nam ở các diễn đàn quốc tế rằng họ tôn trọng nhân quyền mâu thuẫn với hàng loạt các vụ xử án người dân lên tiếng phê phán Đảng Cộng sản Việt Nam,” bà Gossman nói. “Các nhà tài trợ và đối tác thương mại quốc tế của Việt Nam cần công khai yêu cầu chính quyền Việt Nam ngay lập tức phóng thích Trịnh Bá Phương và những người khác đang bị giam giữ vì thực thi quyền tự do biểu đạt của mình.”
