(นิวยอร์ก 9 กุมภาพันธ์ 2561) – รัฐบาล กัมพูชา ควรปล่อยตัวแซม โสกา นักกิจกรรมแรงงานชาวกัมพูชา ซึ่งเป็นที่รู้จักขึ้นมาจากกรณีที่เธอขว้างรองเท้าแตะใส่ภาพของนายกรัฐมนตรีฮุนเซนในเดือนเมษายน 2560 โดยทันที ฮิวแมนไรท์วอทช์กล่าวในวันนี้ ในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2561 ทางการไทยได้บังคับส่งกลับแซม โสกา ซึ่งถูกกักตัวไว้ที่กรุงเทพฯ เมื่อเดือนมกราคม ไปให้กับกัมพูชา
มีการนำวีดิโอของสิ่งที่เธอได้ทำมาเผยแพร่อย่างกว้างขวางในโซเชียลมีเดีย ไม่นานหลังจากนั้นทางการกัมพูชาได้ออกหมายจับเธอในข้อหา “ดูหมิ่นเจ้าพนักงาน” และ “ยุยงให้เกิดการเลือกปฏิบัติ” ตามมาตรา 494, 496 และ 502 ของประมวลกฎหมายอาญากัมพูชา ส่งผลให้เธอต้องหลบหนีจากกัมพูชาเพื่อมาลี้ภัยในประเทศไทย ระหว่างอยู่ในไทย เธอได้เข้าสู่ขั้นตอนการสัมภาษณ์และได้รับสถานะผู้ลี้ภัยอย่างเป็นทางการ จากสำนักงานข้าหลวงใหญ่เพื่อผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) การบังคับส่งกลับเธอเป็นการละเมิดกฎหมายจารีตประเพณีระหว่างประเทศว่าด้วยการไม่ส่งกลับ (non-refoulement) ซึ่งห้ามการส่งกลับบุคคลใดไปยังสถานที่ที่ทำให้มีความเสี่ยงจะถูกปราบปราม ทรมาน หรือถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนร้ายแรงอย่างอื่น
“ประเทศไทยตระหนักเป็นอย่างดีว่า แซม โสกาได้รับสถานะเป็นผู้ลี้ภัย แต่ก็ยังส่งตัวเธอกลับไปกัมพูชา ซึ่งมีความเสี่ยงที่เธอจะได้รับโทษจำคุกเนื่องจากการแสดงความเห็นทางการเมือง” แบรด อดัมส์ (Brad Adams) ผู้อำนวยการภูมิภาคเอเชีย ฮิวแมนไรท์วอทช์กล่าว “เป็นเรื่องน่าเศร้าแม้จะไม่น่าประหลาดใจที่รัฐบาลทหารเอาอกเอาใจรัฐบาลเผด็จการเพื่อนบ้าน แต่พวกเขาก็ไม่ควรกระชับความสัมพันธ์ต่อกันโดยเอาผู้ลี้ภัยมาเป็นเหยื่อ”
แซม โสกาถูกทางการไทยจับที่กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 5 มกราคม พนักงานสอบสวนที่ศูนย์กักตัวคนต่างด้าวซอยสวนพลูให้ข้อมูลกับทนายความของแซม โสกาว่า ได้รับคำร้องขอความร่วมมือจากกัมพูชาในคดีของเธอ ในวันที่ 6 มกราคม แซม โสกาถูกดำเนินคดีฐานเข้าเมืองโดยผิดกฎหมายตามมาตรา 81 ของพระราชบัญญัติคนเข้าเมือง
ในวันที่ 22 มกราคม ทนายความของแซม โสกาส่งจดหมายลงทะเบียนไปยังสำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการต่างประเทศ และสำนักงานตรวจคนเข้าเมือง เพื่อแจ้งให้ทางการไทยทราบว่าแซม โสกาประสงค์จะอุทธรณ์ในข้อหาเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย และต้องการให้มีบันทึกว่า เธอปฏิเสธที่จะเดินทางกลับกัมพูชา ในวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ทนายความของแซม โสกาได้ยื่นคำร้องขออุทธรณ์ข้อหาเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย
ในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ ประเทศไทยได้บังคับส่งกลับแซม โสกาไปยังกัมพูชา รัฐบาลไทยบังคับส่งกลับเธอ แม้จะรู้ว่าสถานเอกอัครราชทูตและ UNHCR ต่างอยู่ระหว่างหาทางให้เธอไปตั้งถิ่นฐานในประเทศที่สาม
องค์การสหประชาชาติซึ่งเป็นหน่วยงานที่ให้ทุนกับกัมพูชา และประเทศต่าง ๆ ซึ่งสนับสนุนสิทธิของผู้ลี้ภัย ควรกดดันกัมพูชาให้ปล่อยตัวแซม โสกา และอนุญาตให้เธอเดินทางไปอยู่ในประเทศที่ปลอดภัยได้
“พันธมิตรของประเทศไทยควรร้องเรียนอย่างเป็นทางการและเปิดเผย เกี่ยวกับการส่งผู้ลี้ภัยกลับไปยังประเทศที่เสี่ยงจะถูกปราบปราม ซึ่งเป็นเรื่องน่าตกใจ” อดัมส์กล่าว “กรณีนี้ถือเป็นตัวอย่างที่น่ากังวลว่า ประเทศไทยจะปฏิบัติเช่นเดียวกันกับประเทศผู้ลี้ภัยคนอื่น ๆ อีกมากที่อาศัยอยู่ในแผ่นดินของตน”
