ទីក្រុងបាងកក (ថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០) – រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនការបង្ក្រាបលើសមាជិក និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) នៅថ្ងៃនេះ ក្នុងរបាយការណ៍ជាសកលឆ្នាំ២០២០របស់ខ្លួន។
ក្នុងអំឡុងពេលមួយនៅឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលបានឃុំខ្លួនអ្នកទោសនយោបាយជិត៩០នាក់នៅទូទាំងប្រទេស ដែលភាគច្រើនមានទំនាក់ទំនងនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយចោល។ ចាប់តាំងពីខែមករា ដល់ពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៩ អាជ្ញាធរបានបញ្ជាឱ្យចេញដីកា និងលិខិតកោះហៅជាង១៥០ ប្រឆាំងនឹងសមាជិក និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូបឺតសុន អនុប្រធានទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) ថ្លែងថា៖ «ការបង្ក្រាបរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើគណបក្សប្រឆាំងបានកើតមានលើសលប់ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលបណ្ដាលឱ្យមានការឃុំខ្លួនដោយខុសច្បាប់រាប់សិបករណី»។ លោកបន្តថា៖ «ការគាបសង្កត់របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មកលើគណបក្សប្រឆាំង ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងក្រុមសកម្មជន បានធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាក្លាយជារដ្ឋឯកបក្សទាំងស្រុង»។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ជាសកលឆ្នាំ២០២០ កម្រាស់៣៣៥ទំព័រ ដែលជាការចេញផ្សាយលើកទី៣០របស់ខ្លួន អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ពិនិត្យមើលការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងបណ្ដាប្រទេសជិត១០០។ នៅក្នុងសេចក្ដីផ្ដើមដោយនាយកប្រតិបត្តិគឺ លោក ខិនណិត រ៉ូសត៍ (Kenneth Roth) លោកបានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលចិនដែលពឹងផ្អែកលើការគាបសង្កត់ដើម្បីរក្សាអំណាច កំពុងធ្វើការវាយប្រហារយ៉ាងសន្ធាប់បំផុតក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មកនេះ លើប្រព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សសកល។ លោកយល់ថា ចំណាត់ការរបស់ក្រុងប៉េកាំង លើកទឹកចិត្តផង និង ទទួលបានការគាំទ្រផងពីសំណាក់អ្នកនយោបាយប្រជានិយមដែលដឹកនាំតាមបែបអត្តនោម័តិនៅទូទាំងពិភពលោក ខណៈអាជ្ញាធរចិនប្រើប្រាស់អំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេក្នុងការរារាំងការរិះគន់ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលផ្សេងៗទៀត។ វាមានភាពបន្ទាន់ក្នុងការប្រឆាំងតបតនឹងការរំលោភបំពាននេះ ដែលគំរាមកំហែងការវិវឌ្ឍអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកនេះលើផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងអនាគតរបស់ពួកយើង។
បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានប្រកាសថា ពួកគេនឹងវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា មន្ត្រីមូលដ្ឋានបានចោទប្រកាន់សមាជិក និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាង១០០នាក់ ដែលក្នុងនោះរួមមាន ការចោទប្រកាន់ថាប៉ុងប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារ ការញុះញង់ និងការធ្វើឱ្យបាត់ជំនឿលើសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ ហើយមនុស្ស៦៥នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេទាំងនោះត្រូវបានអាជ្ញាធរបានឃុំខ្លួន។
រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការរារាំងការវិលត្រឡប់មកវិញរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រួមមាន ការដាក់ពង្រាយកងទ័ពនៅតាមតំបន់ត្រួតពិនិត្យតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ការចេញបញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការបញ្ជូនដីកាចាប់ខ្លួនទៅកាន់បណ្ដាប្រទេសទាំង១០ក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងការណែនាំក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ឱ្យរារាំងមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនឱ្យឡើងយន្តហោះមកកម្ពុជា។
នៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា អាជ្ញាធរបានដកលក្ខខណ្ឌដ៏រឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងនៃការដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ដែលស្មើនឹងការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ លើមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់ក្រោមហេតុផលនយោបាយ ពីបទក្បត់ជាតិនៅតែបន្ត។ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា សំណុំរឿងលោក សុខា នឹងត្រូវបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ ហើយថា ដំណើរការកាត់សេចក្ដី «នឹងមិនចំណាយពេលត្រឹមមួយថ្ងៃ ឬ ពីរថ្ងៃ ឬក៏មួយខែ ឬពីរខែប៉ុណ្ណោះទេ -- វានឹងចំណាយពេលយ៉ាងយូរ»។ នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ តុលាការក្រុងភ្នំពេញក៏បានបញ្ជាឱ្យបញ្ជូនសំណុំរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ។
នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា សមាជិក និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន៧២នាក់ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួន គួរត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ហើយ មនុស្ស៧៤នាក់ត្រូវបានដោះលែង។ ទោះយ៉ាងណា គ្មានបទព្រហ្មទណ្ឌណាមួយប្រឆាំងនឹងពួកគេត្រូវបានទម្លាក់ចោលនោះឡើយ។
សហភាពអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្ដើមការសើរើឡើងវិញជាផ្លូវការនូវឋានៈទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធរបស់កម្ពុជា ក្រោមកម្មវិធី «ទំនិញសព្វសារពើលើកលែងតែអាវុធ» ហៅកាត់ថា អ៊ី.ប៊ី.អេ (EBA)។ សេចក្ដីសន្និដ្ឋានបឋមជាសម្ងាត់របស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា បង្ហាញថា កម្ពុជាបានរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងជាប្រព័ន្ធលើសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ព្រមទាំងសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយដទៃទៀត ហើយបានបរាជ័យក្នុងការការពារសិទ្ធិការងារ។
លោក រ៉ូបឺតសុន (Robertson) មានប្រសាសន៍ថា៖ «សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជូនសារដ៏ច្បាស់មួយដល់កម្ពុជាថា ដើម្បីរក្សាអត្ថប្រយោជន៍ក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកិច្ចជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប កម្ពុជាត្រូវបញ្ឈប់វិធានការនាពេលថ្មីៗនេះដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត ហើយដកចេញនូវច្បាប់ដែលបំពានលើសិទ្ធិមនុស្ស»។ លោកបន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបរទេស ព្រមទាំងម្ចាស់ជំនួយ គួរចូលរួមជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបក្នុងការដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យធ្វើសកម្មភាព ដោយចាប់ផ្ដើមដោះលែងភ្លាមៗ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ រាល់អ្នកជាប់ឃុំទាំងអស់ដែលកំពុងត្រូវបានឃុំឃាំងដោយសារការអនុវត្តសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេដោយសន្តិវិធី»។