ในวันนี้ ศาลฎีกาญี่ปุ่นวินิจฉัยว่า กฎหมายในประเทศที่บังคับคนข้ามเพศให้ต้องเข้ารับการผ่าตัดทำหมัน ก่อนจะมีการรับรองเพศตามกฎหมาย ไม่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ เป็นผลมาจากการรณรงค์กดดันและการฟ้องคดีเป็นเวลาหลายปี เพื่อให้มีการเพิกถอนข้อกำหนดที่ละเมิดสิทธิและล้าหลัง ตรงข้ามกับการปฏิบัติที่ดีสุดทางการแพทย์และกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ
นับแต่ปี 2547 คนข้ามเพศในญี่ปุ่น ที่ต้องการเปลี่ยนเพศอย่างถูกต้องตามกฎหมาย ต้องร้องขอต่อศาลครอบครัว ตามพระราชบัญญัติ Gender Identity Disorder Special Cases Act ผู้ร้องจะต้องเข้ารับการประเมินทางจิตเวช ต้องเข้ารับการผ่าตัดเพื่อทำหมัน และ “ต้องมีลักษณะทางกายภาพที่ประกอบด้วยอวัยวะเพศ ที่มีความคล้ายคลึงกับลักษณะทางกายภาพของเพศทางเลือก” ทั้งยังต้องเป็นโสดและไม่มีบุตรที่อายุต่ำกว่า 18 ปี
ในปี 2560 ญี่ปุ่น ให้คำมั่นว่าจะแก้ไขกฎหมายนี้ ผู้ชำนาญการแห่งสหประชาชาติ และ World Professional Association for Transgender Health ต่างกระตุ้นให้ญี่ปุ่นขจัดหลักเกณฑ์ที่เป็นการเลือกปฏิบัติในกฎหมายนี้ ในปี 2562 ศาลฎีกา พิพากษายืนตามคำสั่งของศาลชั้นต้นว่า กฎหมายนี้ไม่ละเมิดต่อรัฐธรรมนูญญี่ปุ่น อย่างไรก็ดี ผู้พิพากษาศาลฎีกาสองท่านตระหนักถึงความจำเป็นของการปฏิรูป “ความทุกข์ยากที่เกิดขึ้นกับ [คนข้ามเพศ] ซึ่งเกี่ยวข้องกับเพศสภาพ เป็นข้อกังวลของสังคม ซึ่งควรมีการเปิดรับต่อความหลากหลายของอัตลักษณ์ทางเพศ”
ในเดือนพฤษภาคม 2566 ศาลฎีกา วินิจฉัย เห็นชอบต่อสิทธิของข้าราชการที่เป็นหญิงข้ามเพศ ที่จะสามารถใช้ห้องน้ำที่สอดคล้องกับอัตลักษณ์ทางเพศของตนเองได้ ในเดือนพฤศจิกายน 2565 รัฐบาลของมณฑลคานากาวะในญี่ปุ่น สั่งให้จ่ายค่าชดเชยเกี่ยวกับการทำงานให้กับหญิงข้ามเพศ หลังทราบว่าเธอมีอาการซึมเศร้า โดยเป็นผลมาจากการคุกคามของผู้บังคับบัญชา
ในคดีที่ศาลตัดสินวันนี้ หญิงข้ามเพศแย้งว่า การบังคับทำหมันละเมิดต่อสิทธิที่จะแสวงหาความสุข และการคุ้มครองจากการเลือกปฏิบัติ ผู้พิพากษา 15 ท่านวินิจฉัยอย่างเป็นเอกฉันท์ว่า “การถูกบังคับให้ต้องผ่าตัดทำหมัน....ถือเป็นการจำกัดอย่างมีนัยสำคัญต่อเสรีภาพที่จะต้องปลอดพ้นจากขั้นตอนปฏิบัติที่ล่วงล้ำความเป็นส่วนตัว” และขัดแย้งกับรัฐธรรมนูญญี่ปุ่น
นอกจากศาลฎีกาจะวินิจฉัยไม่เห็นชอบกับการบังคับทำหมัน ศาลยังสั่งให้ศาลชั้นต้นทบทวนข้อกำหนดที่ว่า “อวัยวะเพศที่มีความคล้ายคลึงกับลักษณะทางกายภาพของเพศทางเลือก” อย่างไรก็ดี คำวินิจฉัยครั้งนี้ถือเป็นก้าวย่างสำคัญในการคุ้มครองสิทธิด้านสุขภาพ ความเป็นส่วนตัว และสิทธิในเนื้อตัวร่างกายสำหรับคนข้ามเพศในญี่ปุ่น ทั้งยังสอดคล้องกับแนวโน้มในระดับภูมิภาคและระดับโลกที่ รัฐบาลประเทศต่าง ๆ ให้การยอมรับมากขึ้นว่า ต้องมีการแยกกระบวนการรับรองเพศตามกฎหมายของคนข้ามเพศ ออกจากการแทรกแซงทางการแพทย์ไม่ว่าในรูปแบบใด ๆ
