(นิวยอร์ก) – ทางการไทยควรดำเนินการสอบสวนโดยทันทีและอย่างเป็นอิสระ กรณีการเสียชีวิตของทหารเกณฑ์ ซึ่งมีลักษณะชัดเจนว่าเกิดจากการซ้อมทรมานระหว่างถูกควบคุมตัวในเรือนจำทหาร ฮิวแมนไรท์วอทช์กล่าวในวันนี้ รัฐบาลควรรณรงค์อย่างกว้างขวางเพื่อยุติการลงโทษทางกายในกองทัพ ซึ่งเป็นการปฏิบัติที่เกิดขึ้นมานาน รวมทั้งให้ดำเนินคดีกับเจ้าหน้าที่ทหารระดับผู้บังคับบัญชา กรณีที่เจ้าหน้าที่ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำความผิดร้ายแรง
วันที่ 1 เมษายน 2560 แพทย์ระบุว่าพลทหารยุทธภินันท์ บุญเนียม อายุ 22 ปี เสียชีวิตที่โรงพยาบาลจังหวัดสุราษฎร์ธานีหนึ่งวันหลังจากถูกนำตัวมาจากเรือนจำทหารภายในกองบัญชาการมณฑลทหารบกที่ 45 สุราษฎร์ธานี ก่อนหน้านั้นเขาถูกควบคุมตัวที่นี่เพื่อเป็นการลงโทษทางวินัยตั้งแต่วันที่ 27 มีนาคม แพทย์ระบุว่า เขาได้รับบาดเจ็บหลายแห่ง รวมทั้งความเสียหายต่อไต ซึ่งชัดเจนว่าเป็นผลมาจากการทุบตีอย่างรุนแรง พลทหารยุทธภินันท์ได้บอกต่อแม่ตนเองซึ่งมาเยี่ยมเขาที่โรงพยาบาลก่อนเสียชีวิตว่า 'ผมถูกซ้อม ผมเจ็บมาก'
“ทหารเกณฑ์อีกหนึ่งนายเสียชีวิตโดยมีรูปการชัดเจนว่าเป็นผลมาจากการถูกซ้อม แต่ผู้นำของไทยดูเหมือนจะไม่ใส่ใจหาทางแก้ไขปัญหานี้” แบรด อดัมส์ (Brad Adams) ผู้อำนวยการภูมิภาคเอเชีย ฮิวแมนไรท์วอทช์กล่าว “รัฐบาลและกองทัพควรเร่งดำเนินการอย่างเร่งด่วนเพื่อยุติการทำร้ายร่างกายที่รุนแรงและวัฒนธรรมการลอยนวลพ้นผิด ซึ่งส่งผลให้เจ้าหน้าที่ทหารและเจ้าหน้าที่อื่น ๆ ที่ปฏิบัติมิชอบไม่ต้องรับโทษ”
วันที่ 3 เมษายน พลเอกเฉลิมชัย สิทธิสาท ผู้บัญชาการทหารบกได้แถลงแสดงความเสียใจและขอโทษต่อกรณีการเสียชีวิตของพลทหารยุทธภินันท์ โดยแม้จะระบุว่าการลงโทษทางร่างกายเป็นข้อห้ามในค่ายทหาร แต่พลเอกเฉลิมชัยก็อ้างว่าการเสียชีวิตครั้งนี้เกิดขึ้นจาก “นิสัยมาตั้งแต่ในสมัยอดีตในเรื่องของการฝึก เนื่องจากการฝึกพลทหารเพื่อไปทำหน้าที่ดูแลในพื้นที่ชายแดน จึงเข้มงวดกวดขัน และมีการฝึกการจัดระเบียบวินัยที่หนักและลงโทษค่อนข้างรุนแรง”
กองทัพได้ทำการเกณฑ์ทหารประมาณ 100,000 คนในทุกพื้นที่ของไทยทุกปี แต่กลับไม่ดำเนินการให้มีมาตรการป้องกันอย่างเป็นผลต่อการทรมานและการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้นโดยเจ้าหน้าที่หรือทหารคนอื่น ๆ ฮิวแมนไรท์วอทช์กล่าว
“ตรงข้ามกับถ้อยแถลงของพันเอก วินธัย สุวารี โฆษกกองทัพบก เมื่อวันที่ 3 เมษายน 3 ว่าการเสียชีวิตของพลทหารยุทธภินันท์เป็นกรณีที่มักไม่ค่อยเกิดขึ้น ความจริงแล้วที่ผ่านมากองทัพไทยประสบกับปัญหา โดยไม่สามารถยุติการปฏิบัติมิชอบซึ่งเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องกับทหารเกณฑ์หลายนาย” อดัมส์กล่าว
ในอีกกรณีหนึ่งซึ่งเป็นที่รู้จักกันทั่วไปและมีการจัดทำข้อมูลโดยฮิวแมนไรท์วอทช์ จนถึงปัจจุบันยังไม่มีความคืบหน้าในการฟ้องร้องดำเนินคดีกับทหารซึ่งรับผิดชอบต่อการเสียชีวิตของพลทหารวิเชียร เผือกสม ซึ่งถูกซ้อมจนเสียชีวิตระหว่างเข้ารับการลงโทษทางวินัยที่กองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 151 ค่ายกัลยาณิวัฒนา จังหวัดนราธิวาสเมื่อเดือนมิถุนายน 2554
การทรมานและการปฏิบัติหรือการลงโทษอื่นๆ ที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรือที่ย่ำยีศักดิ์ศรีเป็นข้อห้ามตามสนธิสัญญาระหว่างประเทศซึ่งประเทศไทยให้สัตยาบันรับรอง อนุสัญญาต่อต้านการทรมานและการปฏิบัติหรือการลงโทษอื่นๆ ที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรือที่ย่ำยีศักดิ์ศรี (Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment) กำหนดเป็นพันธกรณีเป็นการเฉพาะ ให้รัฐบาลต้องดำเนินการสอบสวนและดำเนินคดีเมื่อเกิดการกระทำที่เป็นการทรมานและการปฏิบัติที่โหดร้ายอื่น ๆ
อย่างไรก็ดี ช่วงที่ผ่านมา พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ไม่สามารถปฏิบัติตามคำมั่นสัญญาที่ให้ไว้ครั้งแล้วครั้งเล่า ที่จะกำหนดความผิดทางอาญาให้กับการซ้อมทรมานตามกฎหมายไทย
ที่ผ่านมามีกรณีเจ้าหน้าที่ทหารถูกกล่าวหาครั้งแล้วครั้งเล่าว่า เกี่ยวข้องกับการทรมานและการปฏิบัติมิชอบอื่น ๆ ต่อผู้ต้องสงสัยว่าก่อความไม่สงบและพลเรือนในจังหวัดชายแดนใต้ของไทย ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการก่อความไม่สงบต่อเนื่องมาเป็นเวลานาน
อย่างไรก็ดี ไม่ปรากฏว่าที่ผ่านมารัฐบาลสามารถฟ้องร้องดำเนินคดีจนสำเร็จต่อเจ้าหน้าที่ของกองทัพ ในข้อหาซ้อมทรมานหรือการปฏิบัติมิชอบร้ายแรงอื่น ๆ ที่กระทำต่อพลเรือน ในหลายกรณี ทางการไทยเลือกที่จะมอบเงินช่วยเหลือให้กับเหยื่อหรือครอบครัว เพื่อแลกกับข้อตกลงที่จะไม่ดำเนินคดีอาญากับเจ้าหน้าที่ซึ่งปฏิบัติมิชอบ ทั้งยังมีรายงานหลายครั้งว่าเจ้าหน้าที่ทหารได้ทำการตอบโต้กับผู้กล่าวหา ด้วยการฟ้องคดีหมิ่นประมาททางอาญาและตั้งข้อหาต่อผู้ร้องเรียนว่าละเมิดพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดทางคอมพิวเตอร์ ฐานเผยแพร่ข้อมูลที่เป็นเท็จทางอินเตอร์เน็ต
“กองทัพไทยต้องดำเนินการอย่างเร่งด่วนเพื่อแสดงให้เห็นว่า จะไม่ยอมให้เจ้าหน้าที่ของตนเชื่อว่าตนเองมีอำนาจโดยไม่สามารถตรวจสอบได้ และสามารถปฏิบัติมิชอบกับเจ้าหน้าที่ทหารหรือบุคคลอื่นใดได้” อดัมส์กล่าว “รัฐบาลและเจ้าหน้าที่ระดับผู้บังคับบัญชาของกองทัพควรประกันว่า การเสียชีวิตของพลทหารยุทธภินันท์จะเป็นกรณีการใช้ความป่าเถื่อนในค่ายทหารกรณีสุดท้ายของประเทศไทย”
