(Bruksel) Qeveria dhe parlamenti i Kosovës ndërmorën një hap përpara për drejtësinë në 3 gusht 2015, duke krijuar një gjykatë speciale për shqyrtimin e krimeve serioze të kryera pas luftës së Kosovës 1998-1999. Qeveria e Kosovës dhe Bashkimi Europian duhet të pajisin menjëherë gjykatën me një program të fortë për mbrojtjen e dëshmitarëve.
Me kërkesë të qeverisë, kuvendi aprovoi një amendament kushtetues që i hap rrugën gjykatës, si edhe një ligj që përcakton një paketë ligjore, dhe një ligj për financimin e mbrojtjes ligjore për ata që kanë nevojë. Gjykata do të funksionojë në kuadrin e ligjit të Republikës së Kosovës, por me një dhomë jashtë shtetit dhe me gjyqtarë dhe prokurorë të përcaktuar në nivel ndërkombëtar.
“Qeveria e Kosovës dhe ligjvënësit morën vendimin e duhur për drejtësinë dhe gjyqësinë” tha Lotte Leicht, drejtor për BE pranë Human Rights Watch. “Tani është e rëndësishme të ndërmerret hapi tjetër dhe të krijohet menjëherë gjykata, në mënyrë që paditjet e krimeve serioze të mund të shqyrtohen nga një trup i sigurt, i pavarur dhe i paanshëm.”
Për kredibilitetin e gjykatës, kërkohet një mekanizëm i fuqishëm ndërkombëtar për mbrojtjen e dëshmitarëve. Proceset e krimeve të luftës dhe të Tribunalit Ndërkombëtar për Krime Lufte në ish- Jugosllavi kundër anëtarëve të UÇK-së, grupit rebel etnik shqiptar, u njollosën nga kërcënimet dhe vdekjet e dëshmitarëve.
Gjykata speciale do të gjykojë rastet bazuar në një raport të Këshillit të Europës 2010 nga senatori zviceran Dick Marty. Raporti akuzoi disa anëtarë të UÇK -së për rrëmbim, rrahje, ekzekutime dhe në disa raste heqje organesh njerëzore në territorin e Shqipërisë gjatë dhe pas luftës në Kosovë.
Në 2011, Bashkimi Europian caktoi një trup hetues të bazuar jashtë Kosovës të quajtur Taskforcë speciale hetuese (SITF) për të hetuar krimet e denoncuara në raportin e Marty-t. Kryeprokurori i parë i taskforcës, Clint Williamson, deklaroi në 29 korrik 2014, se ai kishte prova të mjaftueshme për paditje kundër disa prej ish anëtarëve kryesorë të UÇK -së të cilët, tha ai, janë përgjegjës për një fushatë të organizuar rrëmbimesh, burgosjesh të paligjshme, vrasjesh arbitrare dhe dhunë seksuale. Ai tha se pjesa më e madhe e viktimave ishin anëtarë të grupeve të pakicave – serbë, romë dhe të tjerë, - por edhe shqiptarë të Kosovës të konsideruar si bashkëpunëtorë të serbëve, ose më shpesh kundërshtarë politikë të liderëve të UÇK -së.
Williamson tha se gjetjet e tij përputhen gjerësisht me raportin e senatorit Marty, përfshirë edhe një sërë rastesh trafikimi organesh, por ai nuk siguroi prova të mjaftueshme për paditjen e krimit. Paditjet për krime të tjera, përfshirë krime kundër njerëzimit, mund të dorëzohen pasi gjykata speciale të jetë formuar, tha ai.
Në Maj 2015 u caktua një kryeprokuror i ri për taskforcën, David Schwendiman, shtetas amerikan.
Hapi tjetër është që Kosova të arrijë një marrëveshje vendndodhjeje me një shtet anëtar të BE-së ku të vendoset Gjykata speciale. Pasi të jetë formuar gjykata, task forca mund të fillojë nxjerrjen e padive.
