(آتن، 18 جولای 2018) ـ براساس آنچه که امروز دیدبان حقوق بشر اظهار داشته است، یونان به دلیل داشتن پالیسی مهاجرت مورد حمایتِ اتحادیه اروپا از حق دسترسی هزاران طفل پناهجو به تعلیم و تربیه انکار می‌کند که این کار سبب گیرماندن آنها در جزایر اژه می‌گردد.
گزارش 51 صفحه‌ای تحت عنوان «آنها بدون تعلیم و تربیه آینده‌شان را از دست می‌دهند؛ انکار تعلیم و تربیه اطفال پناهجو در جزایر اژه» نشان می‌دهد که از بیشتر از 3000 طفل پناهجو در جزایر اژه، کمتر از 15 درصد در ختم سال تعلیمی 2017 – 2018 در مکاتب دولتی ثبتنام شده بودند و اینکه تنها 10 طفل، آن هم تماماً اطفال کودکستانی، در کمپ‌های دولتی این جزایر به تعلیم و تربیه دولتی دسترسی داشته‌اند. اطفال پناهجو در جزایر اژه از فرصت‌هایی که آنها ممکن است در بخشهای اصلی سرزمین یونان (مین‌لند) داشته باشند، محروم می‌شوند. به اکثر آنهایی که قادر به رفتن به مکتب بودند، اجازه داده شده بود تا به منظور ثبتنام برای مسکن‌گزینی از طریق مقامات محلی و اشخاص داوطلب کمپ‌های دولتی را ترک کنند.
بیل وان اسویلد، پژوهشگر ارشد دیدبان حقوق بشر در بخش حقوق کودکان گفته است: «از آنجایی که دولت یونان ثابت کرده است که در مدت دو سال قادر به فرستادن این اطفال به مکتب نبوده است، باید از پالیسی خویش مبنی بر محدود‌ساختن اطفال پناهجو و خانواده‌های آنها به جزایر منصرف گردد. رها‌کردن اطفال در جزایر ـ جایی که آنها قادر به رفتن به مکتب نمی‌باشند ـ برای آنها زیان‌بخش بوده و نقض‌کننده قوانین خود دولت یونان است.»
دیدبان حقوق بشر با 107 طفل پناهجو و مهاجر در سنین مکتب در جزایر و با مقامات وزارت معارف، کارمندان ملل متحد و گروه‌های امداد محلی مصاحبه و قانون را بازبینی کرده است.
دولت یونان دارای پالیسی مورد حمایت اتحادیه اروپاست که براساس آن کسانی که از کشور ترکیه و از مسیر دریا به جزایر می‌روند، تا زمانی که درخواست پناهندگی آنها از طرف محکمه نهایی نشود، باید در کمپ‌ها نگهداری شوند. استدلال دولت این است که اجرای این پالیسی براساسی توافقنامه مورخ ماه مارچ 2016 میان اتحادیه اروپا و ترکیه الزامی است. قرار است که این پروسه به‌صورت عاجل انجام شود و اعضای گروه‌های داوطلب از این پالیسی معاف می‌باشند. اما دیدبان حقوق بشر با خانواده‌هایی مصاحبه کرده است که اکثراً به دلیل انتظار بیش از حد برای مصاحبه‌های درخواست پناهندگی و یا به دلیل مرافعه‌خواهی آنها درباره رد‌شدن درخواست پناهندگی‌شان تا مدت 11 ماه در کمپ‌ها، گیر مانده بودند.
در حالی که دولت یونان از ماه نوامبر تاکنون، بیشتر از 10،000 پناهجو را به بخشهای اصلی کشورش (مین‌لند) منتقل کرده است، این دولت از منصرف‌شدن از پالیسی محدودیت‌سازی ممانعت می‌کند. عالی‌ترین محمکه دولت یونان در ماه اپریل 2018 یک پالیسی را برای ورود پناهندگان جدید وضع کرده است. دولت یونان به جای تطبیق حکم محکمه، فیصله اداری خویش را صادر و قانونی را جهت تطبیق پالیسی قبلی تصویب کرده است.
مطابق با قانون دولت یونان، تعلیم و تربیه برای اطفال سنین 5 الی 15، به شمول اطفال پناهجو، رایگان و الزامی می‌باشد. قانون بین‌المللی از حق مساوی و عاری از تبعیض دسترسی تمام اطفال به تعلیم و تربیه ابتدایی و ثانوی حمایت می‌کند. اطفال موجود در کمپ‌ها، در بخشهای اصلی یونان که مشمول پالیسی محدودیت نیست، قادر به ثبتنام و شمولیت در تعلیم و تربیه دولتی گردیده‌اند.
براساس نظریه بخش بشردوستانه کمیسیون اتحادیه اروپا (ECHO)، تعلیم و تربیه برای دختران و پسران متأثرشده از بحران‌ها «ضروری» است. این نهاد گفته است که تعلیم و تربیه می‌تواند «احساس عادی‌بودن و مصئونیت را برای آنها اعاده کند»، مهارت‌های مهم زندگی را برای آنها فراهم سازد و یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌ها برای آینده درازمدت آنها و برای صلح، ثبات و رشد اقتصادی کشورهای آنها باشد.
دختری 12 ساله از افغانستان که مدت شش ماه در کمپ دولتی در جزیره‌ها سپری کرده بود، گفت که وی قبل از فرار از جنگ هفت سال درس خوانده است و خواستش این بود که دوباره به مکتب برود. وی اظهار داشت: «ما اگر درس نخوانیم، ما کدام آینده نخواهیم داشت و ما در آینده موفق هم نخواهیم شد، زیرا ما باسواد نخواهیم شد و قادر به صحبت به سایر لسان‌ها نخوایم بود.»
گروه‌های متعدد غیردولتی برای اطفال پناهنده در جزایر آموزش غیررسمی را فراهم می‌سازند، اما کارمندان آنها گفتند که این تعلیم و تربیه نمی‌تواند جایگزین تعلیم و تربیه رسمی گردد. چنین مکتبی از یک کانتینر پیش‌ساخته در کمپ دولتی ماریا در لسبوس به‌صورت نیمه‌وقت استفاده می‌کند؛ به این معنا که اطفال تنها می‌توانند روزانه 1.5 ساعت آموزش دریافت کنند. به قول یکی از والدین: «آنها کار خویش را به بهترین وجه انجام می‌دهند و ما از این بابت از آنها سپاس‌گزاری می‌کنیم، اما این یک مکتب واقعی نیست.»
سایر گروه‌ها، ترانسپورت و انتقال به مکاتب دور از ساحه را فراهم میکنند. اما این ترانسپورت، اطفال بسیار خرد را که به تنهایی قادر به مسافرت به آنجا نمی‌باشند، شامل نمی‌گردد. بعضی شاگردانی که در خارج از کمپ‌های دولتی زندگی میکنند، آموزش غیررسمی دریافت میکنند و همچنان افراد و نهادهای داوطلب و یا گروه‌های غیردولتی آنها را حمایت می‌نمایند تا در مکاتب دولتی ثبتنام و شامل شوند. داوطلبان یک پسر 13 ساله کردی را که در پیکپا ـ محلی که خارج از کمپ‌های لسباس بوده و حالا با خطر بسته‌شدن مواجه است ـ زندگی می‌کند، کمک کرده است تا در مکتب دولتی یونان که وی قبلاً هم قادر به درس‌خواندن در آن بود، ثبت نام کند.
والدین و استادان معتقداند که برگشتن به روال عادی اینکه آنها قادرند در مکاتب حضور پیدا کنند، می‌تواند اطفال پناهجو را کمک کند تا آنها رویدادهای دلخراشی را که در کشور خویش و در حین پرواز تجربه کرده بودند، فراموش کنند؛ اما عدم دسترسی به مکتب، همراه با مشکلات حمایت از صحت روانی آنها، استرس و ناراحتی ناشی از گیرماندن آنها در طول ماه‌ها در کمپ‌های ناامن و مزدحم را بیشتر می‌کند. کودک 17 سالهای که در مراکش مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بود، گفت که شرایط در کمپ ساموس «مرا وادار می‌سازد تا آنچه که به آن افتادم را به خاطر آورم. من امید داشتم که در امن باشم.»
وزارت دولت یونان برای پالیسی مهاجرت که مسئول اجرای پالیسی محدودیت بوده و مسئولیت کمپ‌های جزیزه را برعهده دارد، به پرسش‌های دیدبان حقوق بشر راجع به تعلیم و تربیه اطفال پناهنده و مهاجر در جزیره‌ها پاسخ ارائه نکرد. چندین نهاد عرضه‌کننده تعلیم و تربیه گفتند که اداره وزارت مهاجرت به ارتباط تعلیم و تربیه در جزیره‌ها شفاف عمل نمی‌کند. کمیته‌ای از وزارت معارف که درباره تعلیم و تربیه مهاجران تشکیل شده است، در سال 2017 گزارش داد که وزارت مهاجرت بعضی پلان‌های بهبود دسترسی به تعلیم و تربیه در جزیره‌ها را متوقف کرده است.
وزارت معارف دو برنامه مهم را در سراسر کشور یونان جهت کمک به اطفال پناهنده که قادر به صحبت به لسان یونانی نمی‌باشند و ممکن سال‌ها از مکتب دور مانده باشند، ایجاد کرده است تا آنها در تعلیم و تربیه رسمی شامل و کامیاب شوند، اما اطفال موجود در کمپ‌های دولتی در جزیره‌ها در هردو برنامه شامل ساخته نشده‌اند. این وزارت در سال 2018 در بعضی جزیره‌ها کودکستان‌هایی را ایجاد کرد و با اینکه سال تعلیمی در ماه جون ختم گردید، به تعداد 32 طفل در کمپ مربوط به شاروالی محلی در لسباس توانستند در مکاتب ابتدایی ثبت نام کنند. این وزارت گفت که در سال تعلیمی 2017 – 2018 بیشتر از 1100 طفل پناهجو در مکاتب جزیره‌ها ثبتنام شدند، اما اکثراً قبل از پایان سال جزیره‌ها را ترک کردند.
قانونی که در ماه جون به تصویب رسید، درباره حق دسترسی پناهندگان به تعلیم و تربیه دارای وضاحت بیشتر است. وزارت معارف در 9 ماه جولای به دیدبان حقوق بشر گفت که این وزارت پلان دارد تا در سال تعلیمی 2017- 2018 به تعداد 15 صنف دیگر برای اطفال پناهنده در جزیره‌ها ایجاد کند. اگر این پلان به‌موقع اجرا گردد، برخلاف پلان‌های اعلام‌شده در سالهای قبل، می‌تواند یک قدم مثبت تلقی گردد؛ اما هنوزهم تا زمانی که تعداد اطفال کاهش پیدا نکند، تعداد زیادی از اطفال پناهنده و مهاجر در جزیره از رفتن به مکتب محروم خواهند ماند.
وان اسویلد اظهار داشت: «دولت یونان کمتر از دو ماه وقت دارد تا اطمینان حاصل کند که با آغاز سال تعلیمی اطفالی که زندگی خویش را به خطر مواجه کرده‌اند تا به سواحل این کشور برسند، قادر به رفتن به مکتب می‌باشند که این ضرب‌الاجلی است که هرگز به آن عمل نخواهد شد. »اتحادیه اروپا باید دولت یونان را تشویق کند تا حق دسترسی به اطفال را از طریق نادیده‌گرفتن پالیسی محدودیت عملی کرده و به اطفال پناهنده و خانواده‌های آنها که در خارج از جزیره‌ها به سر می‌برند اجازه دهد تا به تعلیم و تربیه و خدماتی که آنها نیازمند می‌باشند، دسترسی داشته باشند.»
