Skip to main content

ایران/ترکیه: حملات اخیر به غیرنظامیان کردستان عراق

دست کم ده ها کشته و هزاران آواره از ماه جولای

(بغداد) - دیده بان حقوق بشر امروز گفت که حملات مرزی ایران و ترکیه به کردستان عراق منجر به کشته شدن بیش از ده غیر نظامی و آواره شدن هزاران نفر از اواسط جولای تا نوامبر 2011 شده است، از جمله در مناطقی که به نظر نمی رسد هیچ هدف نظامی در آن قرار داشته باشد.

ایران و ترکیه هردو ادعا می کنند که آنان به حملات مرزی گروه های شورشی مسلح پاسخ می‏دهند. اما ساکنان کرد و مقامات عراق به دیده بان حقوق بشر، که از مناطق آسیب دیده در ماه نوامبر بازدید کرد، گفتند که بسیاری از مناطقی که مورد حمله قرار گرفته اند کاملاً غیرنظامی هستند و هیچ گروه نظامی فعالی که علیه ایران و ترکیه و یا سایر اهداف بالقوه نظامی در آن مناطق فعالیت کند وجود ندارد.

سارا لی ویتسون، رئیس بخش خاورمیانه دیده بان حقوق بشر گفت: «ممکن است ایران بگوید که آن کشور به حملات مسلحانه‏ای که از خاک کردستان عراق علیه آن صورت می گیرد پاسخ می دهد، اما ایران باید بداند که عملیات نظامی آن کشور از جمله حملات موشکی غیر تبعیض آمیز آن در نزدیکی روستاهای غیرنظامی باعث واردن آمدن آسیبهای جدی به غیرنظامیان شده است».  

دیده بان حقوق بشر گفت که حزب کارگران کردستان (PKK) که در ترکیه تاسیس شد و حزب کرد ایرانی موسوم به حیات آزاد کردستان (پژاک)، هردو در مناطق غیرنظامی کردستان عراق ستاد دارند و فعال می باشند. دیده بان حقوق بشر از هردو گروه درخواست کرد تا از انجام عملیات نظامی و قرار دادن اهداف نظامی احتمالی در داخل و یا در نزدیکی مناطق غیر نظامی و پرجمیعت جلوگیری کنند.

مقامات محلی به دیده بان حقوق بشر گفتند که جنگنده های ترکیه در یک حمله اخیر مناطق متعددی را در استان سلیمانیه و اربیل در شب 22 نوامبر بمباران کردند که در اثر آن یک شهروند غیرنظامی 20 ساله زخمی شده و خسارات سنگینی بر مزارع و دام‏های ساکنین محل وارد شد، بدون آن که هیچ هدف نظامی آشکار در آن مناطق دیده شود.  از اوایل سپتامبر که میان ایران و پژاک آتش بس برقرار گردید، وضعیت در آن مناطق کردستان عراق که از بمباران ایران متاثر بود، بهبود یافته است. پژاک در سال 2004 تاسیس و با پ ک ک مرتبط می باشد. 

دیده بان حقوق بشر بقایای یک موشک 333 میلی متری «شاهین» ایران را در فاصله یک کیلومتری روستای پیشدر به شکل واضح مشاهده و از آن عکسبرداری کرده است. دیده بان حقوق بشر گفت که این نوع موشکها، که در اواخر ماه آگوست به آن مناطق شلیک شده اند، نباید از مسافت طولانی به سمت مناطق پرجمیعت شلیک شوند، زیرا آنها نمی توانند با دقت هدف گیری کنند و در نتیجه باعث وارد شدن آسیب های غیر تبعیض آمیز به غیرنظامیان می شوند. 

به گفته مقامات محلی، حملات بین ماه های جولای و نوامبر حدود 1350 خانواده (8000 نفر) را آواره کرده است، اگرچه در حال حاضر، اکثر خانواده‏ها اردوگاه آوارگان را در منطقه به دلیل آب و هوایی سرد، فقدان خدمات عمومی، تعطیلی اردوگاه و بهبود شرایط زندگی در خانه های خود ترک کرده اند.  

دیده بان حقوق بشر بین 7 تا 10 نوامبر از 18 روستا در مناطق کوهستانی قلعه دیزت، قندیل، سنگسار، زهراوه، و سیدیکان بازدید و با بیش از 40 روستایی مناطق آسیب دیده که از ماه آگوست آواره شده بودند گفتگو کرد. آنان گفتند که خانه های خود را به دلیل بمباران روستاها و مناطق نزدیک آن ترک کرده اند. دیده بان حقوق بشر ده ها خانه آسیب دیده، بیشتر از ده روستایی که به طور کامل و یا بخشی از آن خالی شده بود، و دو اردوگاه چادر موقت را مشاهده کرد و شاهد فعالیت های گروه های شورشی در بخش های بزرگی از دیزه و قندیل که گروه های پ ک ک و پژاک پست های بازرسی در آنجا دارند بوده است، به علاوه روستائیان نیز حضور آنان را تائید کردند. اما روستائیان و مقامات محلی گفتند  که هیچ یک از گروه های شورشی در سایر مناطق بمباران شده مانند سیدیکان، سنگسار، و زهراوه که دیده بان حقوق بشر از آن بازدید کردند فعالیت ندارند.

دیده بان حقوق بشر همچنین با خانواده های آوارگان در شهرستان رانیا که به اردوگاه نرفته و با اقارب دور خود در خانه‏های آنان زندگی می‏کردند و ازاینرو، توسط نهادهای خیریه جزو افراد آواره محسوب نشده بودند، گفتگو کرده است. همه این مناطق در استان اربیل و سلیمانیه قرار دارند و توسط حکومت اقلیم کردستان اداره می شود. اگرچه، بخشی از قلات دیزه و قندیل عملاً تحت کنترل پ ک ک و پژاک قرار دارد.   

دیده بان حقوق بشر از جون 2010، تلفات غیرنظامیان و صدمات ناشی از حملات ترکیه و ایران به غیرنظامیان و نیز شواهدی مبنی بر این که بمباران دائم دولت ایران ممکن است تلاشی باشد برای راندن شهروندان غیرنظامی عراقی از نواحی نوار مرزی را مستند ساخته است. ایران ادعا می کند که هدف عملیات آن، گروه شورشی پژاک که در نواحی کوهستانی نوار مرزی فعالیت دارند می باشد، و ترکیه ادعا می‏کند که آن کشور تنها پ ک ک را هدف می‏گیرد که یک دهه است با دولت ترکیه می جنگد.  

هردو گروه شورشی آشکارا می پذیرند که آنان برای تحقق هدف اعلام کرده خود مبنی بر برابری حقوق اقلیتهای کردی در آن کشورها دست به چندین حمله چریکی علیه سربازان ترکی و ایرانی زده اند. از ماه آگوست، حملات پ ک ک، که ستاد مرکزی آن در قندیل قرار دارد، علیه ترکیه باعث کشته و زخمی شدن غیرنظامیان در شهرهای انکارا، بتمن، سیرت، بنگول و تنسولی شده است.

حمله به کردستان عراق به اقتصاد مناطق متاثرشده آسیب زده است. مقامات محلی و ساکنان روستاها به دیده بان حقوق بشر گفتند که حملات مرزی هرساله ی ترکیه و ایران صدها تن از کشاورزان فقیر را مجبور می سازد تا محصولات کشاورزی و باغهای خود را ترک کنند، و به این ترتیب بخش بزرگی از برداشت‏ سالانه آنان، که برای بسیاری از مردم  شامل تمام درآمد سالانه آنان می شود، نابود می گردد. تعدادی از کشاورزان به دیده بان حقوق بشر گفتند از آنجایی که آنان هرسال در طول مدت کوتاه کاشت و برداشت محصول سال مورد حمله توپخانه‏ای قرار می گیرند، معتقد اند که این عمل عمدی بوده و هدف آن راندن غیرنظامیان از آن مناطق  توسط آسیب رساندن به امکانات زندگی آنان می باشد. خانه ها، مدارس، چاه ها، ذخایر آب، ژنراتور و شبکه های برق و چند صد دام کشته شده از جمله سایر صدماتی بود که به دیده بان حقوق بشر گزارش داده شد و یا مشاهده گردید.

مانند سالهای گذشته، نهادهای امداد رسانی و شهرداری های محلی برای پاسخ به نیازمندی های اولیه آوارگان با مشکل مواجه بودند. خانواده ها و نهادهای امداد رسانی گفتند که اکثر خانواده ها اردوگاه آوارگان را به دلیل سرمای شدید زمستان و فقدان خدماتی مانند آب و سوخت برای گرما و آموزش کودکان  تا اواخر نوامبر ترک کردند.

ویتسون در این زمینه گفت: «ترکیه و ایران باید به مسئولیتهای خود در برابر شهروندان رسیدگی کنند، حتی اگر آنان در مناطقی که فعالیتهای نظامی در آن جریان دارد زندگی کنند. پ ک ک و پژاک نباید به شکل غیرقانونی شهروندان غیرنظامی را، چه با شیوه فعالیت های نظامی شان و چه با راه اندازی فعالیت های نظامی خود در نزدیکی محلات غیرنظامی در معرض خطر قرار دهند».

 

بمباران ترکیه

دیده بان حقوق بشر در منطقه سیدیکان، نزدیک مرز ترکیه، از صدها خانواده ای بازدید کرد که در یک اردوگاه موقت چادری بدون لوله کشی و حرارت کافی در امتداد یک جاده در دامنه کوه زندگی می کردند. این خانواده‏ها از روستاهای گوله، لیتان، بسرکان، شیخراش، ناوداروک، داروک، بکان، سونای، و پیرابیری به دلیل بمباران ترکیه در ماه های سپتامبر و اکتبر فرار کرده بودند. اسد علی مصطفی، شهردار سیدیکان، به دیده بان حقوق بشر در 9 نوامبر گفت که او منطقه‏ای را برای ساخت و ساز 200 ساختمان نیمه دائم برای کسانی که از بمباران ترکیه آواره شده اند آماده می سازد.

در حالی که برف به شکل ناگهانی در اطراف چادرها می بارید، مصطفی افزود: «در حال حاضر، هفت روستا به دلیل بمباران که هنوز هم تقریباً هرروزه اتفاق می افند کاملاً خالی و دو روستا تا حدودی نیمه خالی هستند. برخی از مناطق کردستان در قلمرو پ ک ک هستند، اما این روستاها شامل آن مناطق نمی باشند. مردم بی گناه هستند، از سرما منجمد می‏شوند، اطفال نمی توانند به مدرسه بروند و این نوع آوارگی اثرات روانی وخیم بر مردم به جا می‏گذارد».  

 ساکنین طولانی مدت منطقه و مقامات محلی گفتند که آنان نیروهای پ ک ک را در هیچ یک از 9 روستا به چشم ندیده اند و به آنان در جریان و یا بعد از حملات نیروهای ترکی پناه نداده اند. آنها اصرار داشتند که هیچ هدف نظامی قابل تصور دیگر در آن روستاها وجود ندارد.  

 ملا عیسی، یکی از بزرگان و سخنگوی افراد آواره شده، به دیده بان حقوق بشر گفت:

جنگجویان پ ک ک از روستاهای ما استفاده نمی کنند. قبلاً فکر می کردیم که ترکیه می خواهد ما مناطق خود را ترک کنیم تا آنان بتوانند در هرجایی که بخواهند با پ ک ک وارد جنگ شوند. اما وقتی خانه های ما در نتیجه بمباران اخیر (اوایل اکتبر) آسیب دید، فکر کردیم که هدف آنان ما هستیم».

 فوزیه رسول، 42 ساله، به دیده بان حقوق بشر گفت که در 5 اکتبر، روستای او، بسارکان، به شدت مورد بمباران ترکیه قرار گرفت و خانواده او مجبور شد فرار  کند.

هنگامی که بمباران آغاز شد، من گریه می کردم و چیغ می کشیدم. برخی افراد سعی کردند تا با ماشین فرار کنند، برخی پشت سنگها پنهان شدند، تعداد دیگر سعی کردند تا به غارهای اطراف پناه ببرند. من نمی توانم فرزندانم را اینگونه بزرگ کنم؛ آنها همیشه وحشت دارند که هر لحظه مورد بمباران قرار خواهند گرفت. خانه ما آسیب دیده است، پنجره های آن شکسته است و 11 گوسفند ما کشته شده اند. ما پول زیادی نداریم و این ضایعه بزرگی برای ما است. 

 قاسم رسولی که در اوایل 40 سالگی خود قرار دارد، گفت که در نتیجه یک بمباران هوایی ترکیه که آنهم در اوایل اکتبر صورت گرفت، او به زمین خورد و بخشی از خانه اش به روی او فرو ریخت. او قبل از نجات سه ساعت در میان آوار مانده بود. او گفت: «هیچ کس نمی تواند در روستا باقی بماند. در بمباران قبلی ما بعد از چند روز و یا یک هفته  به روستایمان برگشتیم تا از حیوانات شیرده خود مواظبت کنیم. اما این کار [بمباران] تقریباً هر روز ادامه دارد. بسیاری از گوسفندان ما از بین رفته اند. بیش از 500 گوسفند و بز از روستای ما کشته شده اند.»  

 همانطور که دیده بان حقوق بشر در 21 ماه سپتامبر اعلام داشت، در 21 آگوست بستگان کشته شدگان، مسئولین محلی و کارمندان رسانه‏ها گزارش دادند که جنگنده های ترکیه یک وسیله نقلیه را که حامل غیرنظامیان بود هدف قرار دادند و در نتیجه آن 7 نفر از اعضای یک خانوار کشته شدند. . ترکیه نقش داشتن جنگنده های خود در این حادثه را تکذیب کرده است.این افراد، از جمله 4 فرزند خانواده، برای بازدید بستگان خود با وانت نیسان سفید رنگی از روستای بوله به سوی رانیا در حرکت بودند که در مسیر جاده اصلی هدف حمله قرار گرفتند.در 9 نوامبر، دیده بان حقوق بشر بقایای آن ماشین را بررسی و تایید کرد که محل حادثه، اگر چه نزدیک قلمرو تحت حاکمیت پ ک ک قرار دارد، اما در جاده ای واقع است که به کرات مورد گشت و گزار غیرنظامیان قرار می گیرد.

 در طول بیش از دوازه بازدیدی که دیده بان حقوق بشر از روستاهای سیده کان، سنگسر، و رانیه داشت متوجه شد که  ساکنین آن روستاها هر زمانی که صدای وزوزی شبیه جنگنده های بدون سرنشین را می شنوند عصبانی شده و گاهی اوقات کودکان خود را در داخل خانه و چادر پنهان می کنند. آنها گفتند که گاهی اوقات بمباران کوتاه مدتی بعد از رویت این جنگنده ها که به گفته آنان دارای صدا و نمای کاملاً متفاوت از جنگنده های سرنشین دار می باشند آغاز می شود.

 در 14 نوامبر، یک مقام پنتاگون به خبرنگاران گفت که ایالات متحده امریکا قبلاً جنگنده های تجسسی بدون سرنشین را از خاک عراق تا ترکیه در حمایت از عملیات های ضد پ ک ک مستقر کرده است. در اکتبر، پنتاگون همچنین این قصد خود را اعلام کرد که می خواهد سه فروند سوپر هلیکوپتر «کوبرا AH-1»را به ترکیه بفروشد. دیده بان حقوق بشر از مقامات ایالات متحده درخواست نمود تا مطمئن شوند از جنگنده های بدون سرنشین عرضه شده به ترکیه برای حملات غیرقانونی علیه غیرنظامیان روستایی کرد استفاده نشود.

 اصل تمایز، که هسته اصلی قوانین بشردوستانه‏ بین المللی یا قوانین حاکم بر درگیری های نظامی می باشد، همه گروه های درگیر در جنگ های مسلحانه را موظف می سازد تا در هر زمان میان غیرنظامیان و جنگجویان تفکیک بگذارند. بر اساس قوانین بین المللی، حملات نظامی تنها می تواند متوجه جنگجویان و سایر اهداف نظامی باشد؛ غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی نباید مورد هدف نظامی قرار بگیرند. حملات عمدی، غیر تبعیض آمیز و بی تناسب به غیر نظامیان و یا اثر گذار بر غیر نظامیان و اهداف غیر نظامی ممنوع می باشند.

 

شواهد حملات موشکی توسط ایران

روستائیان و مقامات محلی در منطقه پیشدار گفتند که از سپتامبر که دولت ایران و پژاک آتش بس کردند، ایران حملات خود را به خمپاره اندازی گاه به گاه کاهش داده است. باوجود آسیبهای گسترده در بسیاری از روستاها، ده ها خانواده به خانه‏های خود برگشته اند. چندین خانواده به دیده بان حقوق بشر گفتند با آنکه وضعیت در حال حاضر بهبود یافته است، اما حملات سال 2011 نسبت به سالهای گذشته شدیدتر بوده و آسیب ها افزایش پیدا کرده است.

در 7 نوامبر، دیده بان حقوق بشر در فاصله یک کیلومتری خارج روستای شهید ایهان در منطقه قلعه دیزه، باقی مانده سوخته یک موتور موشکی را مشاهده کرد که دارای نشانه گذاری قابل شناخت اسلحه ایرانی با مشخصات 333 میلی متری نوع «FL2-A»بود. این سلاح از نوع موشک های غیرهدایت شده ساخت 2010 می باشد. این نوع موشک قادر به هدف گیری دقیق نیست و ازاینرو، می تواند باعث آسیبهای غیر تبعیض آمیز گردد. 

مطابق قوانین بین المللی، حملات غیر تبعیض آمیز در داخل و یا نزدیک محلات مسکونی غیر نظامیان ممنوع می باشد. حمله ای که مشخصا بر هدفی نظامی متمرکز نباشد و یا از شیوه هایی استفاده شود که معطوف به هدف نظامی نباشد و یا تاثیرات آن محدود نباشد، غیرتبعیض آمیز شناخته می شود.

ساکنین شهید ایهان به دیده بان حقوق بشر گفتند که آنان آن بخش موشک را اولین بار در اواخر اگوست مشاهده کردند. یکی از روستائیان گفت که شب قبل از آن دو انفجار صورت گرفت، که یکی از آن باعث آسیب جزیی در یک خانه شد. دیده بان حقوق بشر باقیمانده دو موشک مشابه را تقریباً در فاصله 50 متری از قریه زیکاوه و یکی دیگر را در کنار یک رود که دورتر از جاده و ساختمانها  قرار داشت مشاهده کرد.

دیده بان حقوق بشر همچنین عملیات جنگجویان پژاک را در مجاورت مستقیم آن منطقه مشاهده کرد. روستائیان نیز گفتند که جنگجویان  پژاک به شکل منظم در آنجا حضور دارند و در ماه آگوست که حمله راکتی صورت گرفت نیز در آنجا حضور داشتند. جنگجویان پژاک نزدیک به آن منطقه به دیده بان حقوق بشر گفتند که آنان اگر چه در قلات دیزه حضور دارند، اما سلاح های دوربرد و جنگنده در اختیار ندارند که بتوانند از مناطق غیرنظامی در داخل عراق عملیات نظامی راه اندازی کنند.

بیش از ده روستایی که در نزدیکی منطقه‏ای که بقایای موشک در آن دیده می شود زندگی می کردند به شکل نامتناقض در مورد اثرات انفجار موشک «FL2-A»شهادت دادند و گفتند که قطعات این انفجار نسبت به انفجارهای سالهای قبل بیشتر است. یک زن مسن در روستای ماریدو به دیده بان حقوق بشر گفت:

نوع جدیدی از انفجار در این سال آغاز شده است که ما همه از آن می ترسیم. این انفجارصدای رعب آوری داشته و تاکنون نیز به شکل منظم ادامه دارد. هرگاه این نوع انفجارصورت می گیرد، هزاران قطعه فلزی به هرطرف پرتاب شده و صدمات بیشتری به بار می آورد. انفجارهای قبلی دو یا سه گوسفندی را می کشتند، اما بقیه زنده  می‏ماندند. اما در بعضی از روستاهایی که این نوع جدید انفجار صورت گرفته است، کل رمه از بین رفته و یا تنها چند گوسفند زنده مانده اند. 

به گفته روستائیان، ازماه جولای تا کنون، کل جمیعت ماریدو که تقریباً 50 خانواده می شود، چهار بار روستای خود را به دلیل بمباران ترک کرده اند. در هنگام بازدید، تنها 5 خانواده در آنجا باقی مانده بودند و در بسیاری از خانه ها علایم آسیب به سادگی قابل مشاهد بود که روستائیان آن را به بمباران نسبت می دادند.

 

آوارگی و پاسخ حکومت اقلیم کردستان

اگرچه مقامات محلی تخمین می زنند که حملات مرزی ایران و ترکیه در خاک کردستان عراق باعث آواره شدن 1350 خانواده (8000 نفر) در بین ماه های جولای و نوامبر شده است، کمیساریایی عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان شمار آوارگان را 5000 نفر یا 850 خانواده می داند. برخلاف ارزیابی های انجام شده توسط مقامات محلی، ارزیابی کمیساریایی عالی سازمان ملل در امور پناهندگان افرادی را که برای مدت کوتاه در اردوگاه مستقر شدند و بعد به مناطق نامعلوم دیگری رفتند شامل نمی شود اما اذعان می دارد که با تخمین دولت مخالفت ندارد. هیچ یک از دو رقم خانواده‏هایی را که در اردوگاه چادری ثبت نشده اند و با اقوام خود و یا در جاهای دیگر زندگی می کنند شامل نمی شود.

مانند سالهای گذشته، نهادهای امدادرسانی و شهرداری های محلی برای رفع نیازمندی های اولیه خانواده های آواره با چالش روبرو بودند. دیده بان حقوق بشر گفت که برنامه استاندار اربیل برای اعمار 550 بنای نیمه دائم در چومان، رواندوز، و سیده کان توسعه مثبت است، اما نشان می دهد که آوارگی همچنان ادامه خواهد داشت. مصطفی شهردار سیده کان گفت: «هرسال، مردم با مشکل بی خانمانی مواجه می شوند، بنابراین ما باید از قبل برای این اتفاق هرساله برنامه ریزی کنیم».

بنابر گزارش مقامات محلی و نهادهای امدادرسانی تا اواخر نوامبر، تنها 100 خانواده در اردوگاه های بزرگ آوارگان که توسط شهرداری های محلی تاسیس شده بود زندگی می کردند. خانواده ها و نهادهای امدادرسانی گفتند که خانواده ها اردوگاه ها را اغلب نه به دلیل بهبود شرایط امنیتی در روستاهای خود، بلکه به دلیل سرمای شدید در اردوگاه ها در طول زمستان و فقدان خدمات مانند آب، سوخت حرارتی، و آموزش کودکان ترک می کنند. اگرچه مقامات محلی گفتند که افرادی که اردوگاه ها را ترک می کنند به روستاهای خود باز می گردند، اما بسیاری از روستائیان به دیده بان حقوق بشر گفتند که آنها مجبورند تا منابع دیگری برای سرپناه خود جستجو کنند و روستاهای دور دست در سراسر منطقه تا حدی یا به طور کامل خالی اند. 

اردوگاه گوجار در سلیمانیه در هنگام بازدید دیده بان حقوق بشر از آن منطقه در نوامبر خالی بود، و مقامات محلی و نهادهای امدادرسانی گزارش دادند که ازجولای تاکنون، 272 خانواده «به محلات اصلی خود» بازگشته اند. با این حال، شاهدان به دیده بان حقوق بشر گفتند که در 9 اکتبر، مقامات محلی ژنراتور اصلی اردوگاه را قطع و مخازن آب آن را خالی کردند، در حالیکه بیش از 30 خانواده که ادعا داشتند نمی توانند و یا می ترسند که به خانه های خود برگردند در اردوگاه زندگی می کردند. در 7 و 8 نوامبر، دیده بان حقوق بشر از 6 روستای تقریباً خالی در قلعه دیزه بازدید کرد. دو خانواده در آنجا به دیده بان حقوق بشر گفتند که آنان وقتی شنیدند که از شدت حملات کاسته شده است، از اردوگاه گوجار برگشتند. یکی از آنان گفت که وی به دلیل سردی و شرایط غیربهداشتی اردوگاه بازگشته است. تعدادی دیگر نیز گفتند که آنان با اقارب دوردست خود در رونیا و مناطق اطراف آن زندگی می کردند. بسیاری از خانه ها در هر شش روستا تا آن زمان خالی بود.

 

Your tax deductible gift can help stop human rights violations and save lives around the world.