δεκάδες οικογένειες εξακολουθούν να διαμένουν σε περιοχές του καταυλισμού στη Λέσβο όπου οι δοκιμές εδάφους έδειξαν υψηλά επίπεδα μολύβδου δύο μήνες αφότου η Ελληνική κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι οι περιοχές ήταν μολυσμένες, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch. Οι αρχές δεν έχουν ακόμη διενεργήσει πλήρεις δοκιμές εδάφους εντός του καταυλισμού στις περιοχές με τον υψηλότερο κίνδυνο προκειμένου να αξιολογήσουν την έκταση της μόλυνσης.
Η ελληνική κυβέρνηση γνώριζε τους κινδύνους ήδη από τον Δεκέμβριο του 2020, όταν τα αποτελέσματα των δοκιμών επιβεβαίωσαν τη μόλυνση από μόλυβδο σε τμήματα της δομής στο Μαυροβούνι, που στεγάζει σχεδόν 6.500 μετανάστες και αιτούντες άσυλο . Η κυβέρνηση θα έπρεπε να γνωρίζει τον κίνδυνο και, μάλιστα, είχε ειδοποιηθεί σχετικά από τα μέσα ενημέρωσης και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του καταυλισμού τον Σεπτέμβριο, διότι αυτός είχε στηθεί πάνω σε ένα μικρό πεδίο βολής το οποίο βρισκόταν σε χρήση μέχρι το άνοιγμα της δομής.
«Με βάση τα αποτελέσματα των δοκιμών που διεξήχθησαν από τους ειδικούς της ελληνικής κυβέρνησης, είναι σαφές ότι τα μικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο όταν διαμένουν και παίζουν σε έδαφος και σε χώμα μολυσμένο από μόλυβδο», δήλωσε η Belkis Wille, ανώτερη ερευνήτρια σε θέματα κρίσεων και συγκρούσεων της Human Rights Watch. «Η αποτυχία των ελληνικών αρχών να προστατεύσουν τους διαμένοντες στον καταυλισμό όταν οι δοκιμές δείχνουν αυξημένα επίπεδα μολύβδου ισοδυναμεί με σοβαρή αμέλεια εκ μέρους τους».
Σε συναντήσεις τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2021, τόσο ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, όσο και στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσαν στη Human Rights Watch, ότι οι αρχές έχουν απομακρύνει όλα τα αντίσκηνα από περιοχές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από μόλυβδο. Ωστόσο, τον Μάρτιο, μέσω ανάλυσης δορυφορικών εικόνων και συνεντεύξεων με μετανάστες που ζουν στον καταυλισμό, η Human Rights Watch επιβεβαίωσε ότι οι αρχές δεν είχαν αλλάξει τη θέση των περίπου 90 αντίσκηνων κατοίκησης, πέντε δομών υποδοχής και εννέα διοικητικών δομών που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τις μολυσμένες περιοχές στη βάση του λόφου Μαυροβούνι. Αντίθετα, οι αρχές απομάκρυναν αντίσκηνα μόνο από το πεδίο βολής, όπου προσθέτουν νέες στρώσεις εδάφους και χαλίκια.
Τα αντίσκηνα στη βάση του λόφου Μαυροβούνι βρίσκονται σε απόσταση 160 μέτρων από τις δύο τοποθεσίες όπου τα αποτελέσματα των κυβερνητικών δοκιμών υποδηλώνουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των μικρών παιδιών και των κυοφορουσών γυναικών. Ενώ οι κυβερνητικές δοκιμές περιορίζονταν σε αυτά τα δύο δείγματα πέριξ και στη βάση του λόφου Μαυροβούνι, ολόκληρη η περιοχή γύρω από τον λόφο διατρέχει υψηλό κίνδυνο διότι η κατεύθυνση των βολών στο πεδίο ήταν τέτοια ώστε τα βλήματα που περιείχαν μόλυβδο να έχουν προσγειωθεί εκεί. Τα δείγματα που ελήφθησαν τον Νοέμβριο από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) είχαν τα υψηλότερα διαπιστωμένα επίπεδα μολύβδου μεταξύ των 12 δειγμάτων που ελήφθησαν στο καταυλισμό. Η ΕΑΓΜΕ στην έκθεσή της για την τοποθεσία αυτή προσδιόρισε την περιοχή στη βάση του λόφου ως περιοχή υψηλού κινδύνου μόλυνσης από μόλυβδο και συνέστησε αυτό να ληφθεί «θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό και τη χωροθέτηση των σκηνών στο ΚΥΤ καθώς και στη λήψη μέτρων για αποφυγή ενδεχόμενης δημιουργίας σκόνης σε περιόδους ξηρασίας και ισχυρών ανέμων».
Η ανάλυση δορυφορικών εικόνων που ελήφθησαν στις 9 Μαρτίου, η οποία επιβεβαιώνεται από τους κατοίκους του καταυλισμού που μίλησαν με τη Human Rights Watch, δείχνει ότι οι αρχές φαίνεται να έχουν δημιουργήσει έναν φράκτη μήκους μικρότερου των 100 μέτρων γύρω από την περιοχή του δείγματος με πολύ υψηλά επίπεδα μολύβδου και συγκεκριμένα 2,233 mg μολύβδου/kg εδάφους («MAV-01»). Ωστόσο, οι αρχές διατήρησαν ένα συγκρότημα εννέα διοικητικών δομών, τις οποίες οι κάτοικοι επισκέπτονται τακτικά για υπηρεσίες σε απόσταση 3 έως 100 μέτρων από το σημείο λήψης του δείγματος. Περίπου 90 αντίσκηνα κατοίκησης που στεγάζουν τουλάχιστον 70 οικογένειες, πολλές με μικρά παιδιά και μερικές με έγκυες γυναίκες, καθώς και πέντε δομές υποδοχής παραμένουν στη βάση του λόφου Μαυροβούνι, δήλωσαν έξι κάτοικοι του καταυλισμού στη Human Rights Watch.
Οι σκηνές βρίσκονται σε απόσταση 15 και 125 μέτρων από τα σημεία όπου ανιχνεύθηκαν πολύ υψηλά επίπεδα μολύβδου 2,233 mg/kg ("MAV-1") και σε απόσταση 3 και 160 μέτρων από τα σημεία όπου βρέθηκαν υψηλά επίπεδα μολύβδου 330 mg/kg ("MAV-12"). Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, τα μέγιστα αποδεκτά επίπεδα μολύβδου στο έδαφος για παιδικές χαρές είναι 100 mg/kg. Ομοίως, οι άνθρωποι που ζουν σε αντίσκηνα και τα παιδιά που παίζουν στο χώμα αναμένεται να εκτεθούν ιδιαιτέρως έντονα στο έδαφος και τη σκόνη, καθιστώντας ως πιο αρμόζουσα την εφαρμογή του προτύπου της «παιδικής χαράς» και όχι του προτύπου των 500 mg/kg για άλλους τύπους οικιστικών περιοχών, το οποίο οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι πρέπει να εφαρμοστεί.
Στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανέφεραν στη Human Rights Watch, σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου, ότι οι εμπειρογνώμονες της ΕΑΓΜΕ θα επιστρέψουν σύντομα στον καταυλισμό για να διαπιστώσουν εάν οι προσθήκες του νέου εδάφους και του χαλικιού έχουν μειώσει επαρκώς την έκθεση σε επικίνδυνα επίπεδα μολύβδου.
Ωστόσο, ανέφεραν ότι δεν υπάρχουν προφανή σχέδια για περαιτέρω δοκιμές στην περιοχή της βάσης του λόφου στο Μαυροβούνι. Επιπλέον, σύμφωνα με έναν εργαζόμενο σε οργανισμό ανθρωπιστικής βοήθειας που δραστηριοποιείται στον καταυλισμό, επειδή ακριβώς οι εργασίες είναι σε εξέλιξη, δεν υπάρχει ένδειξη ότι οι ειδικοί θα επιστρέψουν στον καταυλισμό άμεσα για να διενεργήσουν τις δοκιμές. Δεδομένων των υψηλών επιπέδων μολύβδου που υπάρχουν στην περιοχή αυτή και του περιορισμένου αριθμού δειγμάτων που λαμβάνονται, η κυβέρνηση θα πρέπει να απομακρύνει όλους τους κατοίκους που ζουν κοντά σε μολυσμένες από μόλυβδο περιοχές, έως ότου οι ειδικοί διενεργήσουν επειγόντως ολοκληρωμένες δοκιμές για την προστασία της υγείας των κατοίκων και του προσωπικού του καταυλισμού.
Σε ενημέρωση που έγινε την 1η Φεβρουαρίου για τις οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας που δραστηριοποιούνται στον καταυλισμό, ο υπουργός κ. Μηταράκης δήλωσε ότι οι αρχές θα παρέχουν στους διαμένοντες στον καταυλισμό πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους από μόλυβδο στον καταυλισμό. Αλλά οι έξι κάτοικοι του καταυλισμού που μίλησαν με την Human Rights Watch τον Μάρτιο, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων που ζουν σε άμεση γειτνίαση με το σημείο όπου βρέθηκαν τα δύο δείγματα αυξημένης συγκέντρωσης μολύβδου, δήλωσαν ότι οι αρχές δεν έχουν ακόμη παράσχει πληροφορίες σχετικά με τη μόλυνση από μόλυβδο και τον τρόπο προστασίας των μικρών παιδιών και των εγκύων από την έκθεση σε αυτόν. Μια γυναίκα που διαμένει στην περιοχή αυτή, η οποία έμεινε έγκυος τον Σεπτέμβριο και απέβαλλε τον Ιανουάριο, είπε: «Δεν έλαβα καμία πληροφορία από τους εργαζόμενους σε οργανισμούς ανθρωπιστικής βοήθειας ή από την κυβέρνηση σχετικά με το πώς να προστατευθώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσο διαμένω σε αυτόν τον καταυλισμό... και δεν έλαβα καμία πληροφόρηση σχετικά με τη μόλυνση από μόλυβδο στον καταυλισμό».
Με βάση τα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, λόγω της ισχυρής τοπικής εναντίωσης σε οποιαδήποτε μόνιμη δομή, οι άνθρωποι θα ζουν πιθανότατα σε αυτό τον καταυλισμό και, ως εκ τούτου, θα υφίστανται παρατεταμένη έκθεση στον μόλυβδο, τουλάχιστον για έναν ακόμη χειμώνα προτού υπάρξει οποιαδήποτε προοπτική μετακίνησης σε άλλο καταυλισμό.
Οι αρχές του καταυλισμού οφείλουν να ενημερώνουν τους διαμένοντες και το προσωπικό της δομής σχετικά με τους κινδύνους δηλητηρίασης από μόλυβδο και τις εν εξελίξει δοκιμές και τα μέτρα μετριασμού, αναγνωρίζοντας το υφιστάμενο έλλειμμα γνώσης, είπε η Human Rights Watch. Αυτή η ενημέρωση θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τους ιδιαίτερους κινδύνους για τα παιδιά και τις κυοφορούσες γυναίκες και η κυβέρνηση θα πρέπει να φέρει εμπειρογνώμονες για να εκπαιδεύσουν όσους παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες σχετικά με τον τρόπο ενημέρωσης των ασθενών αναφορικά με τις περιοχές που είναι γνωστό ότι έχουν μολυνθεί από μόλυβδο και αναφορικά με τα μέτρα που μπορούν να λάβουν για να μετριάσουν τους κινδύνους έκθεσης.
Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να διευκρινίσουν πότε θα πραγματοποιηθούν νέες δοκιμές εδάφους, να συμβουλευτούν ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες σχετικά με τα σχέδια δοκιμών και να τους επιτρέψουν να σχολιάζουν τα ερευνητικά σχέδια εργασίας, να ελέγχουν τη διαδικασία δοκιμών του εδάφους και να συλλέγουν χωριστά δείγματα για ανεξάρτητες δοκιμές. Στα μικρά παιδιά και στις εγκύους που περνούν χρόνο σε αυτές τις περιοχές θα πρέπει να προσφέρονται δωρεάν εξετάσεις αίματος, δίνοντας προτεραιότητα στα παιδιά μεταξύ 9 μηνών και 2 ετών, καθώς αυτά διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής δηλητηρίασης από μόλυβδο.
«Εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν λάβει μέτρα γρήγορα, ο κίνδυνος τα μικρά παιδιά και οι έγκυες να εμφανίσουν δηλητηρίαση από μόλυβδο και δυνητικά σοβαρά προβλήματα υγείας αυξάνεται κάθε μέρα και η κυβέρνηση θα φέρει την ευθύνη για τη βλάβη αυτή», δήλωσε η Wille. «Ο κίνδυνος ήδη αυξάνεται όσο καθυστερεί η κατασκευή ενός νέου καταυλισμού στη Λέσβο, που θα επιτρέψει στους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη μολυσμένη περιοχή».
