- የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ከመጋቢት 2022 እስከ ሰኔ 2023 ባለው ጊዜ ውስጥ የየመን-ሳውዲን ድንበር ለመሻገር በሞከሩት በትንሹ በመቶዎች የሚቆጠሩ ስደተኞችንና ጥገኝነት ፈላጊ ኢትዮጵያውያንን ገድለዋል።
- የሳውዲ ባለሥልጣናትም በአንድ በኩል የራሳቸውን ገፅታ ለመገንባት በስፖርታዊ ውድድር ላይ በቢሊዮኖች ወጪ ሲያደርጉ በሌላ መልኩ ደግሞ በመቶዎች የሚቆጠሩ ሴቶችና ሕፃናትን ከቀረው ዓለም እይታ በተሰወረ መንገድ ይገድላሉ።
- ሳውዲ አረቢያ በስደተኞችና ጥገኝነት ጠያቂዎች ላይ የምትከተለውን ገዳይ ፖሊሲ ጊዜ ሳትሰጥ በአስቸኳይ መሻር አለባት። ጉዳዩ የሚመለከታቸው አገሮች በበኩላቸው ተጠያቂነት እንዲኖር ግፊት ማድረግ ያለባቸው ሲሆን የተባበሩት መንግሥታት ድርጅትም በጉዳዩ ዙሪያ ምርመራ ማካሄድ አለበት ።
(ለንደን) ሂዩማን ራይትስ ዎች ዛሬ ያወጣው ሪፖርት እንደሚገልፀው፣ የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ከመጋቢት 2022 እስከ ሰኔ 2023 ባለው ጊዜ ውስጥ የየመን–ሳዑዲን ድንበር ለመሻገር የሞከሩትን በትንሹ በመቶዎች የሚቆጠሩ ስደተኞችንና ጥገኝነት ፈላጊ ኢትዮጵያውያንን ገድለዋል። ስደተኞችን የመግደል እርምጃ የሳውዲ አረቢያ መንግስት ፖሊሲ አካል ሆኖ ከተፈፀመ፣ እነዚህ ግድያዎች ቀጣይነት ያለቸውና በሰብዓዊነት ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች ይሆናሉ።
የባለ 73 ገጽ ሪፖርት እንደሚለው “” ተኩስ በእኛ ላይ እንደ ዝናብ አወረዱብን’ ፣ በየመን እና ሳውዲ ድንበር ላይ በሳውዲ አረቢያ የተፈፀመ የኢትዮጵያውያን ስደተኞች ጅምላ ግድያ"” የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ብዙ ስደተኞችን ለመግደል ፈንጂ መሳሪያ እንደተጠቀሙ፣ ሌሎች ስደተኞችን በቅርብ ርቀት እንደተኮሱባቸውና ብዙ ሴቶችን እና ህጻናትን ጨምሮ፣ ሰፊ እና ስልታዊ በሆኑ ጥቃቶች መግደላቸውን አረጋግጧል። በአንዳንድ አጋጣሚዎች፣ የሳዑዲ ጠረፍ ጠባቂዎች ስደተኞቹን በየትኛው አካላቸው ላይ እንደሚተኩሱባቸው እየጠየቁ በቅርብ ርቀት ተኩሰው ገለዋቸዋል። በተጨማሪም፣ እነዚህ የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ወደ የመን ለመመለስ የሞከሩ ስደተኞችንም ፈንጂ መሳሪያ ተኩሰውባቸዋል።
በሂዩማን ራይትስ ዎች ድርጅት የስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶች ተመራማሪ የሆኑት ናዲያ ሃርድማን እንደሚሉት "የሳዑዲ ባለሥልጣናት በነዚህ ሩቅ በሆኑ ድንበር አካባቢዎች ከቀረው ዓለም እይታ በተሰወረ መልኩ በመቶዎች የሚቆጠሩ ስደተኞችና ጥገኝነት ፈላጊዎችን ይገድላሉ። “የሳውዲን ገፅታ ለመገንባት ለጎልፍ ፕሮፌሽናል፣ ለእግር ኳስ ክለብ እና ለዋና ዋና መዝናኛ ዝግጅቶች ግዥ በቢሊዮኖች የሚቆጠር ሀብት ወጪ ማድረጋቸው በእነዚህ ዘግናኝ ወንጀሎች ላይ ያለውን ትኩረት ማዛባት የለበትም"
በሂዩማን ራይትስ ዎች ከመጋቢት 2022 እስከ ሰኔ 2023 ባለው ጊዜ ውስጥ የየመን-ሳዑዲን ድንበር ለመሻገር የሞከሩትን 38 ኢትዮጵያውያን ስደተኞችና ጥገኝነት ፈላጊዎችን እና 4 ዘመድና ጓደኞቻቸውን ጨምሮ ለ42 ሰዎች ቃለ መጠይቅ አድርጓል። የሂዩማን ራይትስ ዎች ማህበራዊ ድረ-ገፆች ላይ የተለጠፉ፣ ከሌሎች ምንጮች የተገኙና በብዙ መቶዎች የሚቆጠሩ ስኩዌር ኪሎሜትሮችን ካካለሉ የሳተላይት ምስሎች የተገኙ ከ350 በላይ ቪዲዮዎችን እና ፎቶግራፎችን መርምሯል።
ሂዩማን ራይትስ ዎች ለሳውዲ እና የሁቲ ባለስልጣናት ጽፏል። የሃውቲ ባለስልጣናት ኦገስት 19፣ 2023 ለደብዳቤያችን ምላሽ ሰጥተዋል።
በግምት 750,000 ኢትዮጵያውያን በሳውዲ አረቢያ ውስጥ እየሠሩ ይኖራሉ። ብዙ ኢኮኖሚያዊ ምክንያቶች ቢኖሩአቸውም በቅርቡ በሰሜኑ የአገሪቱ ክፍል እንደነበረው በጦር መሣሪያ የታገዘ አሰቃቂ ግጭት፣ አብዘኛዎቹ ኢትዮጵያውያን ስደተኞች ደግሞ በኢትዮጵያ ውስጥ በሚደርስባቸው የከፋ ሰብአዊ መብት ጥሰት ምክንያት አገራቸውን ጥለው ይሰደዳሉ።
ሂዩማን ራይትስ ዎች በየመንና ሳውድ ድንበር አካባቢ የተፈፀሙ የስደተኞችን ግድያ ከ2014 ጀምሮ በሰነድ ያዘጋጀ ሲሆን፣ ግድያዎቹም ሆን ተብለው የተፈፀሙና የሟቾችም ቁጥር የበዛና የአገዳደላቸው ሁኔታም የከፋ ነው።
ስደተኞችና ጥገኝነት ጠያቂዎች በባህር ላይ ለመጓዝ ምቹ ባልሆኑ መርከቦች የኤደንን ባህረ–ሰላጤ እንዳቋረጡ ተናግረዋል። ከዚያም የየመን ህገወጥ ሰው አዘዋዋሪዎች በሳውዲ ድንበር በሁቲ ታጣቂ ቡድን ቁጥጥር ሥር ወደሚገኘው ሰዓዳ ግዛት ወስደዋቸዋል።
ብዙዎች የሁቲ ኃይሎች ከህገ–ወጥ አዘዋዋሪዎች ጋር እንደሚሠሩና እንደሚዘርፏቸው ወይም ስደተኞችን ወደ ማቆያ ማዕከላት እንደሚያስተላልፉ እና ሰዎች "የመውጫ ክፍያ" እስኪከፍሉ ድረስ በዚያ እንግልት ይደርስባቸዋል ብለዋል።
እስከ 200 የሚደርሱ ስደተኞች በቡድን ሆነው ወደ ሳውዲ አረቢያ ድንበር ለመሻገር በየጊዜው ይሞክራሉ፣ ብዙ ጊዜ የሳዑዲ ድንበር ጠባቂዎች ወደ ኋላ ከገፏቸው በኋላ ብዙ ሙከራ ያደርጋሉ። ስደተኞች ቡድኖቻቸው ከወንዶች የበለጠ ሴቶች እንደሚበዙ ተናግረዋል ። ሂዩማን ራይትስ ዎች ከእነዚህ መረጃዎች ጋር የሚጣጣሙ የሳውዲ ድንበር ጥበቃ ቦታዎችን ከሳተላይት ምስሎች ለይቷል። በተጨማሪም ሂዩማን ራይትስ ዎች ከጥቅምት 11/2021 እስከ ጥር 1/2023 በአንዱ የሳውዲ የድንበር ጥበቃ ጣቢያ አካባቢ ከደፈጣ የተጠበቀና ፈንጂን መቋቋም የሚችል የሚመስል ተሽከርካሪ መታየቱን ለይቷል። ተሽከርካሪው በጣራው ላይ የተገጠመ ከባድ መትረየስ ያለው ይመስላል።
ከሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች አቅጣጫ በሞርታር ፕሮጄክታይሎች እና በሌሎች ፈንጂ መሳሪያዎች ድንበሩን እንዳቋረጡ ጥቃት እንደደረሰባቸው በቡድን የሚጓዙት ሰዎች ገልጸዋል። የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ፈንጂ መሳሪያዎችን ስለመጠቀማቸው ቃለ-መጠይቅ የተደረገላቸው ሰዎች 28 ክስተቶችን በመግለፅ አስረድተዋል። በሕይወት የተረፉ ሰዎችም ሳውዲዎች አንዳንድ ጊዜ በማቆያ ቦታዎች እንደሚያግቷቸውና፣ ለወራት እንደሚያቆዩአቸው ገልፀዋል።
ሁሉም አስፈሪ ትዕይንቶችን ነው የገለጹት ፡ የሴቶች፣ የወንዶች እና የህፃናት አካላት ክፉኛ ቆስለው በተራራማ መልክዓ ምድር ላይ ተበታትነዋል ፣ ቀድሞውንም የሞቱ እና የተቆራረጡ ናቸው። አንድ ሰው ሲናገር “መጀመሪያ አብሬአቸው የበላሁ የሚታወቁ ሰዎች የነበሩና በዚያ የሞቱ ነበር” ብሏል። “ሰውነታቸው በየቦታው ስለተወረወረ ማንነታቸውን ለማወቅ የማይቻል አንዳንድ ሰዎችም አሉ። አንዳንድ ሰዎች ደግሞ ለሁለት ተሰንጥቀዋል።
በሂዩማን ራይትስ ዎች ዲጂታል ምርመራ መሠረት በማህበራዊ ሚዲያ ላይ የተለጠፉ ወይም በቀጥታ ወደ ሂዩማን ራይትስ ዎች የተላኩ ቪዲዮዎችና የተረጋገጡና በጂኦግራፊያዊ ጠቋሚዎች የተለዩ የሞቱ እና የቆሰሉ ስደተኞች በመንገድ ላይ፣ በካምፖች እና በህክምና ተቋማት አካባቢ ይታያሉ። የጂኦስፓሻል ትንታኔ በስደተኞች ካምፖች አቅራቢያ የቀብር ቦታዎች መጨመራቸውንና የድንበር ደህንነት መሠረተ ልማቶችም መስፋፋታቸውን አረጋግጧል።
የአለም አቀፍ የስቃይ ሰለባዎች ማቋቋሚያ ምክር ቤት አባላት ገለልተኛ የፎረንሲክ ኤክስፐርት ቡድን፤ አለም አቀፍ የታዋቂ የፎረንሲክ ባለሙያዎች ቡድን የስደተኞችን መቁሰል፣ መጎዳትና መሞት መንስኤ የሚያሳዩ ቪዲዮዎችን እና ፎቶግራፎችን ተንትነው አረጋግጠዋል። አንዳንድ ጉዳቶች “ሙቀትን እና ሰውነትን ለመበታተን አቅም ካላቸው ጥይቶች ፍንዳታ ጋር መጣጣማቸውን፣” ሌሎች ደግሞ “ከጥይት ምት ቁስሎች ጋር የሚጣጣሙ ባህሪዎች” እና በአንድ አጋጣሚ “ቃጠሎዎች ይታያሉ” ሲሉ ደምድመዋል።
በትናንሽ ቡድን ወይም በየግላቸው የሚጓዙ ሰዎች አንዴ የየመን እና የሳዑዲ ድንበር ሲሻገሩ ጠመንጃ የያዙ የሳዑዲ ጠረፍ ጠባቂዎች ጥይት እንደተኮሱባቸው ተናግረዋል። እንዲሁም ስደተኞቹ ድንበር ጠባቂዎቹ በድንጋይና በብረት ዘንግ እንደደበደቡዋቸው ገልፀዋል። 14 ቃለ መጠይቅ የተደረገላቸው ሰዎች ከቅርብ ርቀት በመተኮስ ጥቃቶች እንደሚፈፀሙ መስክረዋል ወይም እነሱ ራሳቸው ቆስለዋል። ስድስቱ በፈንጂ መሳሪያዎች እና በተተኮሰ ጥይት ኢላማ ተደርገዋል።
አንዳንዶቹ እንደገለፁት የሳዑዲ ድንበር ጠባቂዎች ከድንበር ጥበቃ ጣቢያቸው ወርደው የተረፉትን ይደበድባሉ። የድንበር ጠባቂዎች በህይወት የተረፉት እንዲደፈሩ እንደሚያደርጉ፣ ለመድፈር ፈቃደኛ ያልሆነውን ስደተኛ ከገደሉ በኋላ አንድ የ17 አመት ልጅ የድንበር ጠባቂዎች እሱን እና ሌሎች በህይወት የተረፉትን ሁለት ሴት ልጆች እንዲደፈሩ ማስገደዳቸውን ተናግሯል።
ሳውዲ አረቢያ በስደተኞች እና ጥገኝነት ጠያቂዎች ላይ በፈንጂና በቅርብ ርቀት በመተኮስ ማጥቃትን ጨምሮ ገዳይ ሃይልን ለመጠቀም የተቀመጠ ማንኛውንም ፖሊሲ በአስቸኳይ መሻር አለባት። መንግስት በየመን ድንበር ላይ ህገወጥ ግድያ፣ ማቁሰል እና ሰቆቃ የሚፈፅሙትን የደህንነት አባላትን መርምሮ በተገቢው መቅጣት ወይም መክሰስ ይገባል።
ጉዳዩ የሚመለከታቸው መንግስታት ሳውዲ አረቢያ የዚህን አይነት ገዳይ ፖሊሲ እንድታቆምና ተጠያቂነት እንዲሰፍን ግፊት ማድረግ አለባቸው። ከዚህ ጋር በተገናኘ የሚመለከታቸው መንግስታት በድንበር ላይ እየተፈጸሙ ያሉ ጥሰቶች ላይ ታማኝ በሆነ መልኩ በሳዑዲ እና የሁቲ ባለስልጣናት ላይ ማዕቀብ መጣል አለባቸው።
በተባበሩት መንግስታት (UN) የሚደገፍ ምርመራ በማቋቋም በስደተኞች ላይ የሚደርሰው በደል፡ ግድያዎችም በሰብአዊነት ላይ የተፈጸሙ ወንጀሎች ስለመሆናቸው መመርመር አለበት።
ሃርድማን "የሳውዲ ድንበር ጠባቂዎች ባልታጠቁ ሰላማዊ ዜጎች ላይ እንደሚተኩሱ ያውቃሉ ወይም ማወቅ ነበረባቸው" ብላለች። "በኢትዮጵያውያን ስደተኞች እና ጥገኝነት ጠያቂዎች ላይ ለሚፈፀሙ ወንጀሎች ፍትህ ካልተገኘ ተጨማሪ ግድያዎችንና እንግልቶችን ያባብሳል።"