Cập nhật: Vào ngày 28 tháng 9 năm 2023, một tòa án ở TP Hồ Chí Minh đã xử và kết án Hoàng Thị Minh Hồng 3 năm tù giam.
(Bangkok) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng chính quyền Việt Nam cần hủy bỏ mọi cáo buộc với nhà hoạt động môi trường nổi tiếng Hoàng Thị Minh Hồng và phóng thích bà vô điều kiện. Một tòa án tại Thành phố Hồ Chí Minh dự kiến sẽ mở phiên xử vụ án của bà vào ngày 28 tháng Chín năm 2023.
Ngày 30 tháng Năm vừa qua, công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt Hoàng Thị Minh Hồng với các cáo buộc về trốn thuế, với mức án có thể lên tới bảy năm tù cộng thêm phạt tiền. Vào tháng 10 năm 2022, bà đã đột ngột đóng cửa tổ chức phi chính phủ có nhiều ảnh hưởng CHANGE VN do bà sáng lập một thập niên trước đó, mà không đưa ra giải thích. Tổ chức này góp phần giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu, nạn ô nhiễm và các nguy cơ đối với động vật hoang dã ở Việt Nam.
“Nhà cầm quyền Việt Nam đang sử dụng các điều khoản có nội dung mơ hồ về thuế làm vũ khí trừng phạt các nhà lãnh đạo môi trường bị Đảng Cộng sản cầm quyền coi là một mối đe dọa với quyền lực của mình,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Chính quyền Việt Nam cần chấm dứt việc trừng phạt các nhà hoạt động chỉ vì họ vận động ôn hòa cho thay đổi khí hậu và các chính sách xanh, đồng thời hủy bỏ vụ án hình sự đối với Hoàng Thị Minh Hồng.”
Bà Hoàng Thị Minh Hồng, 51 tuổi, thành lập CHANGE VN vào năm 2013 để “khuyến khích, thúc đẩy bảo vệ môi trường thông qua giáo dục, truyền thông sáng tạo nhằm khuyến khích thay đổi hành vi và truyền cảm hứng cho các cộng đồng hành động.” Tổ chức này tập trung vào ba lĩnh vực chính: bảo vệ động vật hoang dã, nâng cao nhận thức về thay đổi khí hậu; và vận động giảm thiểu ô nhiễm. CHANGE VN đã khởi xướng hơn 200 dự án và phong trào liên quan tới môi trường. Trang web của tổ chức hiện đã bị đóng.
Năm 2018, Hoàng Thị Minh Hồng là một trong 12 nhà hoạt động quốc tế được nhận học bổng từ Chương trình Học giả Quỹ Obama lần thứ nhất ở Đại học Columbia. Tháng Mười hai năm 2018, Tổng thống Mỹ Barack Obama đăng một dòng tweet trên Twitter rằng “Các nhà lãnh đạo như Hoàng Hồng, người đã vận động phong trào do những người trẻ tuổi đứng đầu để kiến thiết một thế giới xanh sạch hơn sau khi trở thành người Việt Nam đầu tiên [vào năm 1997] đặt chân tới Nam Cực.”
Trong hai năm gần đây, chính quyền Việt Nam đã gia tăng đàn áp các nhà hoạt động xã hội dân sự dòng chính. Công an bắt các nhà vận động môi trường nổi tiếng Đặng Đình Bách, Mai Phan Lợi và Bạch Hùng Dương vào năm 2021, và Ngụy Thị Khanh và Hoàng Ngọc Giao vào năm 2022, tất cả đều với cáo buộc về trốn thuế theo điều 200 của bộ luật hình sự.
Dường như nhờ sức ép quốc tế mà chính quyền Việt Nam đã phóng thích Mai Phan Lợi và Ngụy Thị Khanh vài tháng trước khi mãn hạn tù. Bạch Hùng Dương, người bị kết án 27 tháng tù, hẳn đã hoàn thành án tù vào ngày 25 tháng Chín. Ông Đặng Đình Bách, người vẫn đang ở sau song sắt, có tin bị hành hung trong tù vì đấu tranh đòi quản giáo tôn trọng các quyền cơ bản của mình.
Chủ trương đàn áp của Việt Nam diễn ra ngay khi chính quyền nước này vừa tìm cách khuếch trương các cam kết đã tuyên bố về giảm thiểu khí thải carbon thông qua việc thực hiện chương trình Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) trị giá 15 tỷ rưỡi USD, do Hoa Kỳ, Anh Quốc, Nhật Bản, Canada, và Liên minh Châu Âu cùng một số quốc gia thành viên chính, tài trợ.
Ngày 11 tháng Chín, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tới thăm Việt Nam để khẳng định việc nâng cấp quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam lên mức “đối tác chiến lược toàn diện.” Trong số các mục tiêu chủ chốt đã được hai quốc gia tán thành có “thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền,” “cải thiện khí hậu,” và bảo đảm “hợp tác về môi trường.” Nhưng chỉ bốn ngày sau khi ông Biden rời Hà Nội, Việt Nam bắt giữ thêm một nhà nghiên cứu môi trường nổi tiếng nữa, Ngô Thị Tố Nhiên, giám đốc điều hành Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam (VIET). VIET làm việc với Liên Hiệp Quốc và các nhà tài trợ khác để góp phần tư vấn về nghiên cứu và lên kế hoạch cho chương trình JETP.
“Đã bỏ tù nhiều nhà hoạt động dân chủ và bảo vệ nhân quyền trong nước, giờ đây chính quyền Việt Nam hướng ống ngắm vào những người đang làm việc cho môi trường sạch và bền vững hơn,” ông Robertson nói. “Các nhà tài trợ quốc tế cần nói rõ với các nhà lãnh đạo Việt Nam rằng chương trình Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng sẽ không tiến triển được nếu các nhà lãnh đạo về môi trường vẫn còn bị tấn công.”
