Liên minh Châu Âu cho biết đã thiết kế chính sách thương mại như một công cụ để thúc đẩy nhân quyền, phù hợp với hiệp ước và các cam kết hợp thành của các bộ trưởng thương mại EU. Văn bản đã đạt được đồng thuận này bao gồm các điều khoản chung chung về khả năng áp dụng các “biện pháp đơn phương” để giải quyết các vi phạm nghiêm trọng về nhân quyền. Vấn đề ở đây là tình trạng vi phạm nói trên đã kéo dài và có tính hệ thống.
Chính quyền Việt Nam là một trong những chính quyền hà khắc nhất thế giới. Các quyền tự do cơ bản về ngôn luận, lập hội, nhóm họp và tự do tôn giáo bị hạn chế ngặt nghèo. Chính quyền sở hữu và kiểm soát tất cả báo chí trong nước và kiểm duyệt mạng Internet. Đảng Cộng sản Việt Nam độc quyền lãnh đạo mọi thiết chế công và sử dụng các thiết chế này để duy trì quyền lực của mình. Kể từ khi nắm quyền vào năm 1954, đảng chưa từng cho phép một cuộc bầu cử tự do và công bằng hay một thể chế đa nguyên nào.
Hệ thống tòa án và các bộ trong chính phủ đều chịu sự kiểm soát của đảng. Công đoàn độc lập bị cấm và các tổ chức xã hội, tôn giáo và các nhóm dân sự độc lập đều phải chịu các quy định chặt chẽ. Hàng trăm nhà hoạt động và blogger đang bị giam giữ hoặc hàng ngày phải đối mặt với tình trạng bị công an đe dọa, theo dõi và thẩm vấn chỉ vì thực hành quyền các cơ bản về tự do ngôn luận.
Đảng và chính quyền thường xuyên tìm các cách thức mới để cản trở công dân Việt Nam được thực hành các quyền tự do cơ bản mà công dân Châu Âu nghiễm nhiên được hưởng. Vào ngày 12 tháng Sáu, Quốc hội Việt Nam đã thông qua một dự thảo luật an ninh mạng với quyền rộng rãi để tùy tiện trừng phạt các hành vi bất đồng chính kiến trên mạng. Bộ luật này quy định các nhà cung cấp dịch vụ internet phải cung cấp thông tin về người sử dụng, gỡ bỏ các thông tin bị công an cho là có vấn đề, và ngừng cung cấp dịch vụ cho những người sử dụng bị chính quyền không ưa. Những người biểu tình xuống đường ôn hòa để phản đối luật đang dự thảo về đặc khu kinh tế bị công an sách nhiễu, bắt giữ và hành hung.
Thái độ mong muốn đạt được thỏa thuận thương mại của Việt Nam đang tạo ra cơ hội yêu cầu cải thiện cụ thể về nhân quyền. Các cam kết mơ hồ sẽ là vô nghĩa và chỉ có tác dụng làm cho Liên minh Châu Âu có cảm giác tự thỏa mãn. Bất kể thỏa thuận nào cũng cần bao gồm các điều khoản rõ ràng về cải thiện nhân quyền và các hậu quả cụ thể. Liên minh Châu Âu có cơ hội vận dụng lợi thế đàm phán đáng kể của mình cho người dân Việt Nam. Ủy viên Malmström cần phải nắm lấy cơ hội đó.
