(نیویارک) – د نړیوال کرکټ شورا باید سمدستي د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان غړیتوب وځنډوي تر څو ښځې او نجونې وکولی شي په کرکټ کې برخه واخلي، د بشري حقونو د څار سازمان نن په یوه لیک کې چې د یادې شورا رئیس، جې شاه ته استولی و، وویل. د ۲۰۲۵ کال د نارینه وو چیمپینز ټرافي پایلوبه، چې د کرکټ یو نړیوال ټورنمنټ دی او اته ټیمونه پکې ګډون لري، د مارچ په ۹مه، ۲۰۲۵، په دوبۍ کې ترسره کېږي.
له هغه وخت راهیسې چې طالبانو د ۲۰۲۱کال په اګست کې افغانستان ونیوه، طالبانو د ښځو او نجونو لپاره ټولې سپورتي فعالیتونه بند کړي، چې ډیری لوبغاړي یې پټ کېدو ته اړ کړي دي. د افغانستان د ښځینه ملي کرکټ لوبډلې غړي له هیواد څخه وتښتیدل خو لا هم تمرین کوي او غواړي چې د نارینه وو د ملي لوبډلې په څیر په نړیواله کچه رسمیت پیدا کړي او سیالي وکړي. د نړیوال کرکټ شورا د افغانستان د نارینه وو کرکټ ملاتړ کړی خو د ښځینه ملي لوبډلې له پرله پسې غوښتنو څخه یې سترګې پټې کړي دي.
د بشري حقونو د څار سازمان د نړیوالو نوښتونو رئیسې، مینکي ورډن وویل. "د نړیوال کرکټ شورا چوپتیا په دې اړه چې طالبان د افغان ښځو او نجونو د سپورتي فعالیتونو بندیز لګوي، د بنسټیزو بشري حقونو په وړاندې د اندیښنې وړ بې پروايي ښیي،" "له هغه راهیسې چې طالبانو د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ترلاسه کړی، دوی پر ښځو او نجونو داسې پالیسۍ وضع کړي چې هغوی له ثانوي او لوړو زده کړو منع کوي، د کار، بیان ازادۍ او تګ راتګ سخت محدودیتونه پرې لګوي، او همداراز یې سپورټ او نورې بیروني فعالیتونه منع کړي دي."
طالبانو د ښځو او نجونو لپاره ټول سپورتي فعالیتونه بند کړي، د سپورتي روزنې مرکزونه یې تړلي، او ښځینه لوبغاړو ته یې ګواښونه کړي دي. د دې په پایله کې، ځینې افغان ښځې او نجونې چې لوبغاړي وې له هیواد څخه وتښتیدلې او په جلاوطنۍ کې یې خپل ژوند او سپورتي فعالیتونه بیا له سره پیل کړي دي. نورې ونه توانېدې چې له وطن څخه ووځي او پټ کېدو ته اړ شوې، او هڅه یې وکړه چې د خپلو سپورتي اړیکو شواهد له منځه یوسي لکه مډالونو او سپورتي وسایل.
د نړیوال المپیک کمیټې (IOC)، چې د نړیوال سپورت اداره ده، د ۲۰۲۴ پاریس د اوړي المپیک کې د سیالۍ لپاره په بهر کې میشت افغان ښځینه لوبغاړي په رسمیت پیژندلي او مالي ملاتړ یې کړی دی.
د افغانستان د ښځو د ملي کرکټ لوبډلې ګڼې غړې لا هم په استرالیا کې تمرینونه او لوبې ته دوام ورکوي. هغوی د جنورۍ په میاشت کې یوه دوستانه لوبه وکړه، چې پکې کپتانې فیروزه امیري ایسوشیېټېډ پریس ته وویل، "زموږ لوبډله د افغانستان د ملیونونو هغو ښځو استازیتوب کوي، چې له خپلو اساسي حقونو برخې شوې دي."
د کرکټ نړیوالې شورا د تبعیض ضد پالیسي وايي چې "ژمنه ده چې ډاډ ترلاسه شي چې هرچیرې چې کرکټ لوبیږي، ټول لوبغاړي، د لوبغاړو ملاتړ کونکي پرسونل، چارواکي، لیدونکي، سوداګریز شریکان او نور یې له دې څخه خوند واخلي" پرته له دې چې د "جنس، جنسي تمایل، معلولیت، ازدواجي حالت او/یا د زیږون حالت" پر بنسټ تبعیض وشي.
د نړیوالو کرکټ قوانینو له مخې، غړي هیوادونه اړ دي چې د خپلو نارینه وو ټیم لپاره د ښځینه وو ټیم په رسمیت وپیژني ترڅو په نړیواله کچه لوبه وکړي. افغانستان د ۲۰۲۱ کال د اګست راهیسې دا شرط نه ده پوره کړې. د افغانستان ښځینه کرکټ لوبغاړو ویلي چې دوی د ملاتړ او رسمیت پیژندنې لپاره د کرکټ نړیوالې شورا ته لیکلي دي خو هیڅکله یې ځواب نه دی ترلاسه کړی.
د کرکټ یوې لوبغاړې شبنم احسن په فبروري کې بي بي سي ته وویل: "دا ډېره دردونکې او ډېره مایوسه کوونکې ده." "زه نه پوهېږم چې ولې دوی [د کرکټ نړیواله شورا] زموږ سره د مرستې لپاره هیڅ نه کوي. موږ ډېر سخت کار کړی دی، او موږ د هرې بلې لوبډلې په څېر د مرستې مستحق یو."
د کرکټ نړیواله شورا باید د ملګرو ملتونو د معیارونو سره سم د بشري حقونو پالیسي غوره او پلي کړي او:
- د افغانستان د نارینه وو ملي لوبډله تر هغه تعلیق کړئ څو چې د ښځو لوبډله د لوبو اجازه ترلاسه کړي؛
- د افغانستان د ښځو ملي لوبډلې، چې په جلاوطنۍ کې ده، ملاتړ وکړئ؛
- سپانسرشپ د جنسي برابري (جندر مساوات) له اصولو سره د تطبیق پر شرط وتړئ.
د نړیوال کرکټ د شرکتې سپانسرانو په ډله کې کوکا کولا، امارات، او ارامکو شامل دي، ترڅنګ یې نور شرکتونه هم شتون لري.
ورډن وویل: "د ۲۰۲۸ کال د لاس انجلس اولمپیک سیالیو ته د کرکټ د ننوتلو سره، د کرکټ نړیوال سپانسران او د اولمپیک نړیواله کمیټه نور نشي کولی د طالبانو ښکاره جنسیتي تبعیض او د اولمپیک اصولو څخه سرغړونه له پامه وغورځوي. هغه زیاته کړه: "نړیواله کرکټ شورا (ICC) مسؤلیت لري چې ډاډ ترلاسه کړي، د دې سیستمونه نه یوازې دا چې د جنسیتي تبعیض له پامه نه غورځوي، لا بدتره یی نکړي او لا یې ونه هڅوي."
