(ញូវយ៉ក ថ្ថៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆាាំ២០១០) - អងគការឃ្លលំចមើលសិទិធមនុសសបាននិយាយចៅថ្ថៃចនះថា ការកាត់ចោសេុងចរកាយចលើចលាក សម រងសុី ចមដឹកន្ទំបកសរបឆាំងចៅកមពុជា ចលើបទចោទរបកាន់ានខបបខផនជានចយាបាយ បង្ហាញឲ្យច ើញយា៉ងេាស់ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់ន្ទយករដាមន្រនតីហ៊ុនខសន ខលងោប់អារមមណ៍នឹងជំចនឿរបជាធិបចតយយតចៅចទៀតចហើយ។ ចលាក សម រងសុី រតូវបានចេកាត់ចោសដ្ឋក់េុកេំនួន ១០ ឆាាំ កាលពីថ្ថៃទី២៣ ខែកញ្ញា ឆាាំ២០១០ ចលើបទចោទរបកាន់សតីពីការផាយព័ត៌ានមិនពិត និងការខកលងបនលំខផនទី។
អងគការឃ្លលំចមើលសិទិធមនុសស បានជំរុញឲ្យរបធាន្ទធិបតី បារ៉៉ក់ អូបាា៉ របាប់ចៅហ៊ុនខសន ចៅចពលខដលពួកចេជួបគ្នាចៅថ្ថៃចនះថា ឧបបតតិចហតុចនះនឹងេំរ៉មកំខហងដល់ជំនួយ និងទំន្ទក់ទំនង អនតរជាតិជាមួយរបចទសកមពុជា ជាពិចសសរបសិនចបើរដ្ឋាភិបាលែកខានោត់វិធានការបន្ទាន់ ចដើមបី លប់ចោលវិធានការោំងឡាយខដលបំផ្លលញចសរីភាពសខមតងមតិ ចសរីភាពជួបរបជុំ និងសាេម។ ដោក អូបាា៉ ានកាលវិភាេជួបរបជុំជាមួយចមដឹកន្ទំសាេមរបជាជាតិអាសុីអាចេាយ៍ (អាស៊៊ន) ចៅកាុងទីរកុងញូវយ៉ក កនុងកំឡុងដពលដែលដេែឹកនាំទាំងដនះចូលរួេកនុងមហាសាិបាតរបស់អងគការសហរបជាជាតិ។
ដោកររី សូភី រីឆាតសុន ន្ទយកសតីទីរបោំទវីបអាសុីរបស់អងគការឃ្លលំចមើលសិទិធមនុសស ាន របស៊សន៍ថា "ចលាករបធាន្ទធិបតី អូបាា៉ និងចមដឹកន្ទំពិភពចលាកដខទចទៀត ោំបាេ់រតូវឲ្យចលាកហ៊ុន ខសន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់ចលាកដឹងថា ការជិះចសះខលងថ្ដចន្ទះេឺេប់ចហើយ។ កមពុជាមិនអាេកាត់ចោស ចមដឹកន្ទំបកសរបឆាំងឲ្យជាប់េុក ១០ឆាាំ េំចោះការសខមតងមតិចដ្ឋយសនតិវិធី ចដ្ឋយគ្នមន បងករឲ្យានផលវិបាកធៃន់ធៃរចន្ទះបានចឡើយ។"
តុលាការបានកាត់ចោសចលាក រងសុី ចមដឹកន្ទំបកសរបឆាំងាំងពីឆាាំ១៩៩៨មក េំចោះការផសពវផាយខផនទីមួយខដលអះអាងបង្ហាញថា រពំខដនរបដទរកមពុជាជាមួយរបដទរចវៀតណាមរតូវបានចេរំកិល។ ការជំនុំជរេះចោស រតូវបានរបរពឹតតដៅចដ្ឋយបិទបាំងពីស៊ធារណជន ថវីចបើ ស៊លរកមរតូវបានអានចដ្ឋយចៅរកម ខក ស៊ែន ថា "អំចពើរបរពឹតតចដ្ឋយជនចលមើស បានចធវើឲ្យប៉ះោល់យា៉ងធៃន់ធៃរ ដល់កិតតិយសរបស់រដ្ឋាភិបាល។" ចលាក រងសុី ខដលបាននិរចទសែលួនឯងចៅចរៅរបចទសអរ់រយៈ ដពលដពញមួយឆាាំចៅឆាាំចនះ របឈមនឹងការចាប់ដ្ឋក់េុក របសិនចបើគ្នត់វិលរតឡប់មកកមពុជាវិញ។
ករណីចនះេឺជាខផាកមួយថ្នយុទធន្ទការឥតរ៉ថយ និងយូរលង់របឆាំងនឹង ចលាក រងសុី។ កាលពីថ្ថៃទី២៧ ខែមករ៉ តុលាការខែរតស៊វយចរៀង បានកាត់ចោសចលាក រងសុី និងអាកភូមិពីរន្ទក់ចមមះ ាស រសី និង រពហម ជា ពីបទញុះញង់ឲ្យានការចរើសចអើងពូជស៊សន៍ និងបំផលិេបំផ្លលញបចង្ហគលរពំខដនចៅាមរពំខដនកមពុជា-ចវៀតណាម។ ការកាត់ចោសចន្ទះ ខផែកចលើឧបបតតិចហតុកាុងខែតុលា ឆាាំ២០០៩ ែណៈចពលខដលចលាក រងសី ជួយអាកភូមិកាុងខែរតស៊វយចរៀងដកបចង្ហគលកំណត់ រពំខដនសីា ខដលពួកចេបានអះអាងថា បានចបាះេូលកាុងទឹកដីរបស់របចទសកមពុជា។
ចលាកររី រីឆាតសុន ានរបស៊សន៍ថា "ការកាត់ចោស ចលាក រងសុី បានន្ទំយកយុទធន្ទការរបស់ដោក ហ៊ុនខសន កាុងការចធវើទុកខបុកចមាញអាករិះេន់ ចៅកាន់ស្ថានភាពែ៏រជុលហួរដហតុបំផុតេួយ និងបង្ហាញោ៉ងចារ់ពីការរតួតរារបស់រដ្ឋាភិបាលចលើរបព័នធតុលាការ។ ម៉ាងចទៀត អាជាាធរ កមពុជា ជាទាលប់ខតងខតរកចពលដែើេបីចរបើរបារ់ប៉ូលីស និងតុលាការ ដោយវាយរបហារអាករិះេន់ ប៉ុខនត មិនខដលបានោប់ែលួន ឬកាត់ដទារជនោំងឡាយណាខដលបានវាយរបហារដៅចលើអនករិះេន់ ែូចគ្ននទាំងចនះដទ ខដលការវាយរបហារជាញឹកញយរហូតដល់ស៊លប់ក៏ាន។"
អងគការឃ្លលំចមើលសិទិធមនុសស បានជំរុញឲ្យសហរដាអាចមរិក សហេមន៍អឺរ៉ុប ជប៉ុន និងាាស់ជំនួយ សំខាន់ៗដថ្ទចទៀត ឲ្យោត់វិធានការដផនកការទូតឲ្យខាលំងកាល ច្លើយតបេំចោះការកាត់ចោសរបឆាំងនឹងដោក រងសុី រួមោំងការអំោវន្ទវដល់ឯកអេគរ៉ជទូតរបស់ែលួន ដោយបង្ហាញពីរបតិកេមរបស់ពួកចេ។ ាាស់ជំនួយបានបរិោាេថវិការបាណជា៥០ ភាេរយថ្នថវិការបស់រដ្ឋាភិបាលកមពុជា។
ោប់ាំងពីចពលខដលចលាក រងសុី បចងកើតេណបកសនចយាបាយរបស់ចលាកកាុងឆាាំ១៩៩៥េក ចលាករងសុី បានទទួលរងនូវអំចពើប៉ុនប៉ងចធវើឃ្លត អំចពើេំរ៉មកំខហង បំភិតបំភ័យ ករណីរពហមទណឌ និង ករណីរដាបបចវណីជាចរេើន។ ចៅថ្ថៃទី៣០ ខែមីន្ទ ឆាាំ១៩៩៧ ការវាយរបហារចដ្ឋយរគ្នប់ខបកថ្ដ មកចលើការជួបរបជុំខាងនចយាបាយខដលគ្នត់កំពុងខតខថលងដៅកាន់ដនាះ បានសាលប់មនុសសេំនួន ១៦ន្ទក់ និងចធវើឲ្យរបួស ១៥០ន្ទក់។ ជីវិតរបស់ចលាករងសុី រតូវបានជួយសចន្រង្ហគះ ែណៈចពលខដល កាលំង រគ្នប់ផាុះចពញទំហឹងបានជះេកចលើអងគរកសមួយរូប កាុងេំចណាមអងគរកសោំងឡាយរបស់ ចលាក។
ការិយាល័យសហព័នធចសុើបអចងកតរបស់សហរដាអាចមរិក ខដលបានចធវើការចសុើបអចងកតពីចរោះខតរបជាពលរដាអាចមរិកាំងមួយរូប ទទួលរងរបួសកាុងការវាយរបហារចន្ទះ បានរកច ើញថាកងអងគរកសរបស់ចលាកហ៊ុនខសន បានជាប់ោក់ព័នធនឹងការវាយរបហារចដ្ឋយរគ្នប់ខបកចន្ទះ ប៉ុខនតរដ្ឋាភិបាលកមពុជាបានែកខានចសុើបអចងកត ឬន្ទំែលួនជនខដលទទួលែុសរតូវចៅកាត់ចោស។
មន្រនតីរដ្ឋាភិបាលជាន់ែពស់ បានោក់ពាកយបណ្តឹងខដលានការជំរុញខាងនចយាបាយ មតងចហើយមតង ចទៀត របឆាំងនឹងចលាក រងសុី កាុងចពលប៉ុន្ទមនឆាាំថមីៗចនះ។ អភ័យឯកសិទិធតំណាងរ៉ន្រសតរបស់ចលាក រតូវបានចេដកហូតកាុងខែកុមភះ ឆាាំ២០០៩ បន្ទាប់ពីដោក ហ៊ុនខសន ដ្ឋក់ោកយបណ្តឹងពីបទបរិហាចករត៍របឆាំងនឹងរូបចលាកេំចោះការចោទចលាកហ៊ុនខសនពីអំចពើពុករលួយ។ អភ័យឯកសិទិធរបស់ ចលាក រងសុី រតូវបានចេផតល់មកវិញបន្ទាប់ពីេណបកសរបស់ចលាកបង់របាក់ពិន័យេំនួន ២៥០០ ដុលាលរអាចមរិក។ ចៅថ្ថៃទី១៩ ខែវិេឆិកា ឆាាំ២០០៩ អភ័យឯកសិទិធរបស់ចលាករតូវបានចេដកហូតមតងចទៀត ោក់ទងនឹងករណីបចង្ហគលរពំខដន។
ការប៉ុនប៉ងមួយចផសងចទៀតចដើមបីដ្ឋក់េុកចលាក រងសុី េឺចកើតចឡើងកាលពីកាុងខែធាូ ឆាាំ២០០៥ ែណៈចពលខដលគ្នត់រតូវបានចេកាត់ចោសដ្ឋក់េុក ១៨ខែ ពីបទបរិហារចករត៍ខដលានលកខណៈ នចយាបាយ យា៉ងេាស់រកខឡត។ ចលាក រងសុី បានចេញចរៅរបចទសចៅចពលចន្ទះ។ ចរកាមការគ្នបសងកត់ជាអនតរជាតិ ហ៊ុន ខសន បានយល់រពមចំដពាះការផតល់នូវការចលើកខលងចោស កាុងដែកុមភះ ឆាាំ២០០៦។
ដោកររី រីឆាតសុន ានរបស៊សន៍ថា "អស់រយៈចពលដ៏យូរហួសចហតុចពកចហើយ ខដលាាស់ ជំនួយដធវើជាមិនែឹងេិនលឺ អំពីការរ៉រ៉ំង បនទុចបង្ហែក់ កាន់ខតអារកក់ចៅៗ ចំដពាះ សិទិធ និង របជាធិបចតយយកាុងរបចទសកមពុជា។ របសិនចបើពួកចេដៅបនតមិនបចចាញរបតិកមមដទ ដនាះពួកចេនឹង ភាាក់ែលួនដឡើងចៅថ្ថៃណាមួយ ចហើយនិងដឹងថា កមពុជារបាកដជារបហាក់របខហលនឹងរបចទសភូា។ វាជាចពចលវលាសរាប់អាកការទូតចរកាកឈរចឡើង និងចធវើការរបាណ្ចមើល។"
