ایران در را کمی گشوده است تا نگاهی اجمالی به زندگی در زندان بدنام اوین انداخته شود. اوین خانه‌ی بسیاری از زندانیان سیاسی مشهورتر ایران است.
هفته‌ی گذشته سفیران ۴۵ کشور خارجی از اوین بازدید کردند. به گفته‌ی کاظم غریب‌آبادی، معاون معاون امور بین‌الملل ستاد حقوق بشر که این بازدید را ترتیب داده بود، این بازدید تلاشی بود برای رد «ادعاهای بی‌اساس و واهی حقوق بشری که توسط برخی کشورهای غربی و رسانه‌ها با اغراض خاص علیه جمهوری اسلامی مطرح می‌شود و یکی از بخش‌های آن مربوط به شرایط زندان‌های ما است».
پس از این دیدار خبرگزاری تسنیم، که به تندروهای ایران نزدیک است، ادعا کرد که بسیاری از سفیران از شرایط این زندان «شگفت‌زده» شده بودند. آن چه شگفتی کمتری به همراه دارد این است که هیچ‌یک از زندانیان سیاسی مشغول گذراندن حکم زندان بعد از دادگاه‌های به شدت مخدوش، در ملاقات با هیچ‌کدام دیپلمات‌های خارجی شرکت نداشتند. همچنین حتی گزارش هم نشده است که در این بازدید به موضوع حق دادرسی عادلانه پرداخته شده باشد.
مدافعان حقوق بشر و زندانیان سیاسی سابق در ایران با شک و تردید با این بازدید برخورد کرده‌اند و آن را صرفاً یک تلاش تبلیغاتی غیرصادقانه دانسته‌اند. تقی رحمانی، فعالی سیاسی که سیزده سال در زندان اوین گذرانده است، به رادیو فردا گفت « این نوع دیدارها، دیدارهای مهندسی شده است. در این موارد، از قبل بند را آماده می‌کنند، زندانیانی که باید، از بند خارج می‌شوند و یک سری گفتمان‌های ساده را به بعضی از زندانیان آموزش می‌دهند».
بیش از یک دهه است که مقامات ایران زندان اوین را به روی محققان مستقل داخلی و بین‌المللی حقوق بشر بسته‌اند. گروه کاری سازمان ملل درباره‌ی بازداشت خودسرانه و گزارشگر ویژه‌ی آزادی عقیده و بیان سازمان ملل آخرین کارشناسان بین‌المللی بودند که در سال ۲۰۰۳ از زندان اوین بازدید کردند. آن بازدید شامل بند ۲۰۹ هم می‌شد که در آن زندانیان سیاسی تحت نظارت وزارت اطلاعات نگهداری می‌شوند.
در بیش از یک دهه‌ی گذشته هیچ‌کدام از گزارشگران سازمان ملل-از جمله گزارشگر ویژه‌ی ایران- اجازه‌ی دسترسی به کشور را نیافته‌اند. حداقل ده درخواست پابرجا از کارشناسان مختلف حقوق بشر سازمان ملل برای بازدید از ایران وجود دارد. به آنها باید درخواست‌های معمول گروه‌های حقوق بشری مثل دیده‌بان حقوق بشر برای دیدار با مقامات در ایران و گفتگو درباره‌ی نگرانی‌های حقوق بشری با آنها را نیز اضافه کرد.
در این زمینه‌ی محدودکننده، تلاش ظاهری قوه‌ی قضاییه برای ارائه‌ی دسترسی هر چند محدود به نظام زندان‌های ایران به ناظران خارجی گامی مثبت است. اما اگر آنها می‌خواهند گامی بیش از طرحی تبلیغاتی بردارند، ایران باید نه فقط به دیپلمات‌های خارجی، که همچنین به نهادهای حقوق بشری سازمان ملل و کارشناسان مستقل محلی و بین‌المللی حقوق بشر دسترسی‌ای بدون محدودیت به این زندان‌ها اعطا کند، و در چنین صورتی، بدون شک، نقض دادرسی عادلانه، نبود دادگاه‌های عادلانه و شرایط زندان‌ها نیز موضوع گفتگو خواهند بود.
