Σχεδόν δύο χρόνια έχουν περάσει από το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 57 άνθρωποι, οι περισσότεροι νεαρής ηλικίας, και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Οι πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, με δεκάδες χιλιάδες άτομα να απαιτούν δικαιοσύνη και απόδοση ευθυνών, αναδεικνύουν την οργή των πολιτών για την αποτυχημένη ανταπόκριση των αρχών στο καταστροφικό δυστύχημα.
Μετά την τραγωδία, το πένθος έχει δώσει τη θέση του σε ένα επίμονο αίτημα για απαντήσεις: Τι προκάλεσε τη σύγκρουση; Γιατί δεν λειτούργησαν τα συστήματα ασφαλείας; Τι πυροδότησε την έκρηξη; Ποιος ευθύνεται για όλα αυτά και γιατί σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, δεν έχει υπάρξει δίκη;
Τα τελευταία λόγια της 23χρονης Φραντζέσκας Μπέζα «Δεν έχω οξυγόνο» έχουν γίνει μια κραυγή συσπείρωσης στον αγώνα για δικαιοσύνη. Η τεράστια έκρηξη που ακολούθησε τη σύγκρουση, στην οποία οφείλονται πολλοί από τους θανάτους, έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο η εμπορική αμαξοστοιχία να μετέφερε παράνομες εύφλεκτες ουσίες. Ενώ η έρευνα είναι πολύπλοκη, σύμφωνα με την κοινή γνώμη οι αρχές δεν είναι διαφανείς αναφορικά με το τι συνέβη.
Την οργή τροφοδοτούν καταγγελίες περί κυβερνητικής παρέμβασης στις έρευνες. Τα συντρίμμια, συμπεριλαμβανομένων λειψάνων των θυμάτων, απομακρύνθηκαν ταχύτατα από τον τόπο του δυστυχήματος, με αποτέλεσμα να καταστραφούν αποδεικτικά στοιχεία. Υπάρχουν επίσης κατηγορίες ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρθηκε περισσότερο για τη διαχείριση των πολιτικών επιπτώσεων του δυστυχήματος παρά για την αποκάλυψη της αλήθειας.
Το επίμονο αίτημα απόδοσης δικαιοσύνης εκ μέρους των οικογενειών των θυμάτων μάς υπενθυμίζει ότι το κράτος δικαίου είναι θεμελιώδους σημασίας για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών από κρατικές αστοχίες και παρατυπίες. Ο τρόπος με τον οποίον οι ελληνικές αρχές χειρίστηκαν την τραγωδία έχει υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς που είναι υπεύθυνοι για την τήρηση αυτών των θεμελιωδών αρχών.
Αυτή η ευρέως διαδεδομένη δυσπιστία αντανακλάται σε μια καθολική έλλειψη εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και στο δικαστικό σύστημα. Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι πάνω από το 80% των Ελλήνων αμφιβάλλει ότι η κυβέρνηση έχει κάνει ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να ρίξει φως στην τραγωδία.
Η δυσπιστία των πολιτών δεν είναι αβάσιμη. Η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις αναφορικά με το κράτος δικαίου. Τον Φεβρουάριο του 2024, σε ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε «σοβαρές ανησυχίες για πολύ σοβαρές απειλές κατά της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων» στην Ελλάδα, εγείροντας προβληματισμούς συγκεκριμένα για το δυστύχημα στα Τέμπη και τις μεταγενέστερες έρευνες.
Καθώς πλησιάζει η δεύτερη επέτειος για την τραγωδία των Τεμπών, και ενώ προγραμματίζονται επιπλέον διαδηλώσεις, ο αγώνας για δικαιοσύνη συνεχίζεται. Θα ανταποκριθούν άραγε οι αρχές στις εκκλήσεις της κοινωνίας για λογοδοσία και διαφάνεια;
