Στις 18 Οκτωβρίου η Human Rights Watch έστειλε επιστολή στις τουρκικές αρχές στην οποία καταγράφει τα ευρήματά μας και ζητά απάντηση μέχρι την 1η Νοεμβρίου. Στις 17 Νοεμβρίου λάβαμε απάντηση από τον Πρόεδρο για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης, η οποία είναι διαθέσιμη εδώ.
(Άγκυρα, 18 Νοεμβρίου, 2022) – Η Τουρκία επαναπροωθεί συστηματικά δεκάδες χιλιάδες Αφγανών στα χερσαία σύνορα με το Ιράν ή τους απελαύνει απευθείας στο Αφγανιστάν με συνοπτική ή καμία εξέταση των αιτήσεών τους για διεθνή προστασία, ανακοίνωσε η Human Rights Watch σε μία έκθεσή της που δημοσίευσε σήμερα.
Η έκθεση 73 σελίδων, με τίτλο «Κανείς δεν με ρώτησε γιατί έφυγα από το Αφγανιστάν», λέει ότι η Τουρκία έχει εντείνει τις επαναπροωθήσεις και απελάσεις προς το Αφγανιστάν μετά την εκεί κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Η Human Rights Watch διαπίστωσε επίσης ότι η Τουρκία παρεμποδίζει Αφγανούς να καταχωρούν αίτημα διεθνούς προστασίας και ότι συχνά δεν δίνεται στους Αφγανούς που αντιμετωπίζουν άμεση απέλαση η ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Στις 20 Οκτωβρίου 2022 η Προεδρία Διαχείρισης της Μετανάστευσης του Υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι παρεμποδίστηκε η είσοδος 238.448 «παράτυπων μεταναστών στη χώρα μας» το 2022, οι περισσότεροι των οποίων ήταν Αφγανοί. Η Τουρκία ανακοίνωσε ότι απέλασε 44.768 Αφγανούς αεροπορικώς προς την Καμπούλ στους πρώτους οχτώ μήνες του 2022, μία αύξηση κατά 150% σε σχέση με τους πρώτους οχτώ μήνες του 2021.
«Παρόλο που η Τουρκία δικαίως απέκτησε διεθνή αναγνώριση και στήριξη για την υποδοχή του μεγαλύτερου αριθμού προσφύγων από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, ταυτόχρονα επαναπροωθεί μεγάλο αριθμό Αφγανών στα σύνορά της ή τους απελαύνει στο Αφγανιστάν με συνοπτική ή καμία εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας», δήλωσε ο Bill Frelick, διευθυντής δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών στη Human Rights Watch. «Η Τουρκία οφείλει να σταματήσει άμεσα αυτές τις συστηματικές επαναπροωθήσεις των Αφγανών στα σύνορά της και να δώσει σε όλους τους Αφγανούς που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απομάκρυνσης την ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση ασύλου».
Η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, που εκτιμάται σε 3,9 εκατομμύρια ανθρώπους, 3,6 εκατομμύρια Συρίους με καθεστώς προσωρινής προστασίας και 320.000 άλλους, κυρίως Αφγανούς.
Η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη από 68 Αφγανούς, 38 από τους οποίους περιέγραψαν 114 παράνομα περιστατικά επαναπροώθησης από τον Ιανουάριο 2021 έως τον Απρίλιο 2022. Όλοι οι άνδρες και τα αγόρια που ταξίδευαν χωρίς γυναίκες συγγενείς βίωσαν ή υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες ξυλοδαρμού ή άλλης κακοποίησης εκ μέρους των τουρκικών αρχών είτε των ιδίων είτε ανθρώπων που ήταν μαζί τους. Πολλοί είπαν επίσης ότι οι τουρκικές αρχές πυροβολούσαν προς το μέρος τους, μερικές φορές τους στόχευαν καθώς προσέγγιζαν ή επιχειρούσαν να διασχίσουν τα σύνορα.
«Τους είπα ότι είμαι δημοσιογράφος, ότι κινδυνεύει η ζωή μου και ότι ήθελα να πάω στην Ευρώπη και όχι να μείνω στην Τουρκία, αλλά δεν με άκουσαν,» είπε ένας 25χρονος δημοσιογράφος από την Επαρχία Πακτιά, ανακαλώντας την εμπειρία επαναπροώθησής του στις 30 Αυγούστου 2021, αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. «Μας χτυπούσαν με γκλομπ, και με τα σιδηρένια ραβδιά που χρησιμοποιούνται στις οικοδομές». Ο δημοσιογράφος ανέφερε ότι οι Τούρκοι συνοριοφύλακες περίμεναν ώσπου δεν υπήρχαν πλέον Ιρανοί φύλακες από την άλλη πλευρά και έπειτα τον ανάγκασαν μαζί με άλλους 29 άνδρες να επιστρέψει διασχίζοντας πάλι τα σύνορα.
Μετά την ανάληψη της εξουσίας, οι Ταλιμπάν έχουν επιβάλει σοβαρούς περιορισμούς σε ολόκληρη τη χώρα, προβαίνοντας σε δολοφονίες για λόγους εκδίκησης και σε αναγκαστικές εξαφανίσεις πρώην κυβερνητικών αξιωματούχων και προσωπικού των δυνάμεων ασφαλείας, σε κρατήσεις και ξυλοδαρμούς δημοσιογράφων, σε εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες ατόμων φερόμενων ως πολεμιστών του Ισλαμικού Κράτους και δεν προστάτευσαν ομάδες που αποτελούσαν στόχο του Ισλαμικού Κράτους, όπως η εθνοτική ομάδα των Χαζάρων.
Κανένας από τους Αφγανούς που κατέφθασαν στην Τουρκία χωρίς τις οικογένειές τους μετά από την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν δεν κατάφερε να υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας στα γραφεία της Επαρχιακής Διεύθυνσης Διαχείρισης της Μετανάστευσης. Οι άνδρες που δεν παρουσιάστηκαν ως μέλη μιας οικογενειακής ομάδας με γυναίκες ή παιδιά ενημερώνονταν συστηματικά ότι τα γραφεία είχαν κλείσει ή ότι δεν δέχονταν αιτήσεις από Αφγανούς άνδρες ή τους όριζαν συνάντηση για μήνες μετά. Όταν επέστρεφαν, και πάλι δεν μπορούσαν να εγγραφούν.
Τον Φεβρουάριο του 2022 ο υφυπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Ismail Çataklı δήλωσε ότι οι αιτήσεις διεθνούς προστασίας δεν θα γίνονταν δεκτές στην Άγκυρα, την Κωνσταντινούπολη και σε 14 ακόμα επαρχίες. Ανακοίνωσε επίσης ότι οι αιτήσεις για χορήγηση άδειας παραμονής από αλλοδαπούς δεν θα γίνονταν δεκτές σε οποιαδήποτε συνοικία στην οποία το 25% ή περισσότερο του πληθυσμού αποτελείται από αλλοδαπούς. Τον Ιούνιο ο υπουργός Εσωτερικών Süleyman Soylu ανακοίνωσε ότι από την 1η Ιουλίου και εξής το ποσοστό θα μειωνόταν σε 20% και ότι ο αριθμός των συνοικιών που δεν δέχονται πλέον την καταχώρηση αλλοδαπών αυξήθηκε σε 1.200.
Εν τω μεταξύ, αστυνομικοί και χωροφύλακες έχουν προβεί σε κρατήσεις σημαντικού αριθμού Αφγανών χωρίς χαρτιά και συχνά τους έχουν εξαναγκάσει ή παραπλανήσει προκειμένου να υπογράψουν τα λεγόμενα έντυπα εκούσιου επαναπατρισμού και κατόπιν τους απελαύνουν στο Αφγανιστάν. Η τουρκική κυβέρνηση εμμένει στον ψευδή ισχυρισμό ότι σε όλες τις περιπτώσεις πρόκειται για οικειοθελείς επιστροφές.
H Human Rights Watch διαπίστωσε ότι σε πολλούς Αφγανούς που αντιμετωπίζουν άμεση απέλαση δεν δίνεται η ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση ασύλου ή να αμφισβητήσουν με άλλο τρόπο την απέλασή τους και οι υπογραφές ή τα δακτυλικά αποτυπώματα στα έντυπα εκούσιου επαναπατρισμού είναι συχνά αποτέλεσμα εξαναγκασμού ή αποκτούνται με παραπλανητικό τρόπο ή ακόμα και με πλαστογράφηση.
Οι επαναπροωθήσεις παραβιάζουν πολλαπλούς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης ομαδικών απελάσεων υπό την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα και της αρχής της μη επαναπροώθησης δυνάμει της Σύμβασης του 1951 για τους Πρόσφυγες, που απαγορεύει την επιστροφή των προσφύγων σε τόπους όπου απειλείται η ζωή ή η ελευθερία τους. Η επαναπροώθηση απαγορεύεται και από την τουρκική νομοθεσία.
Επειδή οι τουρκικές αρχές εμποδίζουν την πρόσβαση στο άσυλο, επιστρέφοντας αναγκαστικά ανθρώπους που φαίνεται να είναι πρόσφυγες, και διαπράττουν άλλες καταχρηστικές πρακτικές εις βάρος μεταναστών και ανθρώπων που αναζητούν διεθνή προστασία, η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας που προβλέπονται στην ενωσιακή νομοθεσία δυνάμει του Άρθρου 38 της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου, ανέφερε η Human Rights Watch.
«Κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν πρέπει να αρνείται άσυλο σε Αφγανούς ή υπηκόους άλλων χωρών με το πρόσχημα ότι η Τουρκία θα αποτελούσε ασφαλή τρίτη χώρα για αυτούς » είπε ο Frelick. «Η στήριξη που παρέχεται στην Τουρκία για τη διαχείριση της μετανάστευσης θα πρέπει να δίδεται υπό την αίρεση εξασφαλίσεων από πλευράς της ότι η εν λόγω στήριξη δεν συμβάλει στην καταστρατήγηση του δικαιώματος αίτησης ασύλου ή στην επιστροφή των ανθρώπων σε τόπους όπου απειλείται η ζωή και η ελευθερία τους».
