W ubiegłą sobotę dziesiątki osób ubranych na czarno niosło trumnę ulicami Warszawy w kierunku Pałacu Prezydenckiego.
Żałobnikami w symbolicznym marszu pogrzebowym były osoby z niepełnosprawnościami i osoby ich wspierające, które wzywały polskie władze do przyjęcia ustawy gwarantującej dostęp do asystencji osobistej - indywidualnego wsparcia, którego osoba z niepełnosprawnością może potrzebować w codziennym życiu.
Asystencja osobista umożliwia wielu osobom z niepełnosprawnością wykonywanie podstawowych czynności, takich jak praca, nauka, spotkania z przyjaciółmi i rodziną, wychodzenie na spacer czy do restauracji. Takie wsparcie często jest niezbędne dla osób niepełnosprawnych, aby mogły realizować swoje prawa, w tym prawo do życia w społeczeństwie i do pełnego w nie włączenia na zasadzie równości z innymi osobami. Bez asystenta osobistego osoby niepełnosprawne mogą być zmuszone do zamieszkania w odizolowanych instytucjach opiekuńczych, gdzie tracą swoją autonomię.
Dostęp do asystencji osobistej to kwestia życia i śmierci dla niektórych osób niepełnosprawnych – mówi Łukasz Orylski, aktywista Europejskiej Sieci na rzecz Niezależnego Życia (ENIL), który sam korzysta z usług asystenta osobistego. Ten rodzaj protestu może wydawać się drastyczny, ale sytuacja jest wystarczająco poważna – dodaje.
Obecnie asystencja osobista jest dostępna dzięki dotacjom rządowym dla samorządów i organizacji pozarządowych. Jednak według analizy Najwyższej Izby Kontroli, w latach 2020-2021 usługi te nie były świadczone w sposób ciągły, a jedynie 0,6% osób z niepełnosprawnością skorzystało z programu.
W marcu przedstawiciele organizacji osób niepełnosprawnych spotkali się z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej, aby usłyszeć o kluczowych postanowieniach projektu ustawy, który jest przygotowywany od 2021 roku. Według Orylskiego projekt nie jest wystarczający i niektóre zapisy nie są zgodne z Konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (CRPD), którą Polska ratyfikowała w 2012 roku.
Kancelaria Prezydenta RP ogłosiła w zeszłym tygodniu, że ma nadzieję przedstawić projekt ustawy do konsultacji publicznych "tak szybko, jak to możliwe" i przedłożyć go przed parlamentem przed jesiennymi wyborami. Aktywiści obawiają się, że jeśli projekt ustawy nie zostanie rozpatrzony przed wyborami, może zostać całkowicie odrzucony.
Artykuł 19 Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych gwarantuje prawo wszystkich osób z niepełnosprawnością do niezależnego życia i wzywa rządy do zapewnienia usług świadczonych w społeczności lokalnej niezbędnych do realizacji tego prawa, w tym asystencji osobistej.
Polskie władze powinny wysłuchać protestujących i zapewnić osobom z niepełnosprawnością wsparcie, którego potrzebują do niezależnego życia i pełnego uczestnictwa w społeczeństwie.
