Michel Togué, advocaat in Kameroen, ontving doodsbedreigingen omdat hij homo’s en lesbiennes bijstond.
“We weten dat je vrouw nu boodschappen doet in het winkelcentrum. We weten dat je kinderen nu op het schoolplein staan. Ze gaan eraan als je niet stopt”, aldus de boodschap van een van de vele anonieme schrijvers.
Togué riep de hulp in van de Orde van Advocaten in zijn land, maar de deken zei: “Als je stopt met homo’s te verdedigen, gaan je problemen vanzelf over.”
Maandag kreeg Michel Togué in Vlaardingen de Geuzenpenning 2017, samen met zijn collega Alice Nkom, voor hun moedige werk. We weten hoe dapper deze advocaten zijn en hoe verdiend deze onderscheiding is, omdat Human Rights Watch al jarenlang met hen samenwerkt.
Tussen 2010 en 2013 heeft Human Rights Watch gerapporteerd over 28 arrestaties voor seksuele relaties met wederzijds goedvinden tussen personen van hetzelfde geslacht. In 2013 werd de LHBT-activist Eric Lembembe op gruwelijke wijze vermoord in Kameroen. Deze moord is nog steeds niet opgehelderd.
In 2010 bracht HRW een rapport uit over de situatie van homo’s en lesbiennes in Kameroen en had ik besprekingen met de regering en het parlement. De boodschap was steeds dezelfde: de wet die homoseksualiteit strafbaar stelt met maximaal 5 jaar gevangenisstraf, moet ingetrokken worden. En vooruitlopend daarop moeten arrestaties van homo’s en lesbiënnes stoppen.
Na al deze gesprekken brachten we aan zo’n twintig activisten verslag uit. Ze waren diep onder de indruk dat we met de premier en de minister over homoseksualiteit hadden gesproken. Zoiets was nog nooit vertoond in Kameroen.
In de jaren erna escaleerde de situatie. Ook de vrouw van Michel Togué en zelfs zijn kinderen ontvingen doodsbedreigingen.
Togué deed aangifte van bedreiging bij de politie, maar werd weggehoond. “Moet je die lui maar niet verdedigen”, kreeg hij te horen. Michel kreeg geen enkele bescherming. Uiteindelijk kon hij niet anders dan voor zijn vrouw en kinderen asiel aan te vragen. De Amerikaanse overheid, onder President Obama, gaf hen de vluchtelingenstatus. Zijn gezin woont nu in de Verenigde Staten.
Niet alleen homo’s en lesbiënnes zijn dus slachtoffer van homofobie in Kameroen.
In dit vijandige klimaat besloot Togue zijn advocatenpraktijk niet op te geven. Hij weet dat homo’s en lesbiennes dringend juridische bijstand nodig hebben. Hij zegt altijd: “Ik kan de homo’s en lesbiënnes niet in de steek laten. Zij hebben recht op rechtsbijstand, want mensenrechten zijn universeel, ze gelden voor iedereen.”
Michel Togué en Alice Nkom zijn de enige twee advocaten in Kameroen die al jarenlang dit soort zaken behandelen. In een zo vijandige omgeving vraagt dat erg veel moed. Ondanks doodsbedreigingen, ondanks bureaucratische tegenwerking blijven zij hun werk doen.
Zij zijn vaak de laatste strohalm voor homo’s en lesbiënnes die in de problemen zijn gekomen. Vaak zijn hun cliënten straatarm en dan staan Togue en Nkom hen gratis bij.
Hun volharding heeft zin. De laatste jaren is het aantal arrestaties van homo’s en lesbiënnes in Kameroen beduidend teruggelopen. Beide advocaten doen hun werk uit overtuiging, en brengen daarvoor grote persoonlijke offers. Daarom is het zeer terecht dat Michel Togué en Alice Nkom dit jaar de Geuzenpenning krijgen.
“Is er dan echt hoop voor ons?”, vroeg een van de jonge activisten in 2010 nadat we over de besprekingen met de regering hadden verteld. Mede door de moed van Togue en Nkom is het antwoord ‘Ja!’.
