(Amsterdam) – De wet over de rechten van transgenders die op 18 december 2013 door de Nederlandse Senaat werd aangenomen, is een belangrijke stap naar gelijkheid, aldus Human Rights Watch. Dankzij de nieuwe wet kunnen transgenders in officiële identiteitsdocumenten hun genderaanduiding veranderen in hun voorkeursgender. Eerdere vereisten om hormonen te nemen en een chirurgische ingreep te ondergaan, inclusief een onomkeerbare sterilisatie, worden hiermee naar de prullenbak verwezen. Tegelijkertijd is volledige persoonlijke autonomie over de genderbeslissing nog niet bereikt.
De wet is aangenomen met een stemming van 51 tegen 24. De Tweede Kamer had de wet al aangenomen en nu is slechts de handtekening van de koning nog nodig om de wet officieel te maken. De wet wordt in principe van kracht per 1 juli 2014.
“Met de nieuwe wet is een belangrijke stap gezet naar gelijkheid voor transgenders in Nederland”, zegt Boris Dittrich, directeur belangenbehartiging van het Programma voor Rechten voor Lesbiënnes, Homoseksuelen, Biseksuelen en Transgenders bij Human Rights Watch. “Zo staan mensen veel sterker als ze hun genderidentiteit willen wijzigen zonder indringende en grove medische vereisten.”
Deze vereisten uit een verouderde wet uit 1985 waren een inbreuk op de rechten van transgenders op persoonlijke autonomie en fysieke integriteit en ontnam ze de mogelijkheid om hun eigen genderidentiteit vorm te geven, aldus Human Rights Watch.
In september 2011 publiceerde Human Rights Watch een rapport van 85 pagina’s, “Controlling Bodies, Denying Identities: Human Rights Violations Against Trans People in the Netherlands, waarin de invloed van de wet uit 1985 -artikel 28 van het Burgerlijk Wetboek- op het dagelijks leven van transgenders werd gedocumenteerd. Human Rights Watch had aanbevolen de wet te wijzigen omdat artikel 28 inbreuk maakte op de mensenrechten van transgenders.
Voor het rapport interviewde Human Rights Watch 28 transgenders en ook medische professionals, juridische experts, ambtenaren, vertegenwoordigers van ngo’s en academici. Tijdens de debatten over de nieuwe wet in de Tweede Kamer en in de Senaat werd meerdere keren naar dit rapport verwezen.
Krachtens de nieuwe wet mag iedereen boven de 16 een verzoek indienen om van geslacht te veranderen. Dit verzoek moet wel worden vergezeld van een deskundigenverklaring waarin wordt bevestigd dat de persoon ervan overtuigd is dat hij/zij van een ander geslacht is.
Volgens Human Rights Watch is het beter om niet te werken met een minimumleeftijd maar om een voorgestelde wijziging per geval te bekijken. De vereiste van een deskundigenbericht kan tot lange wachtlijsten leiden omdat momenteel slechts een kleine groep medische professionals als deskundigen gelden. De regering heeft echter aan de Senaat beloofd om de herziening van de wet te versnellen van vijf naar drie jaar. Tijdens de herziening zullen deze twee aspecten opnieuw worden geëvalueerd.
In 1985 was Nederland één van de eerste Europese landen die wetgeving aannam waardoor transgenders het geslacht waarmee ze waren ingeschreven konden wijzigen. Ruim een kwart eeuw later heeft Nederland geen voorsprong meer. De wetgeving die indertijd stond voor een progressieve ontwikkeling strookt helemaal niet meer met de huidige best practice en het inzicht in de verplichtingen van Nederland krachtens het internationaal recht wat betreft de mensenrechten. Verschillende Europese landen zoals Duitsland -via een uitspraak van het Constitutioneel Hof- Portugal, Groot-Brittanië en Oostenrijk hebben de chirurgische en hormonale vereisten al laten vallen. Argentijns recht vergt noch chirurgische noch hormonale ingrepen noch de betrokkenheid van derden.
De Nederlandse grondwet beschermt de rechten van transgenders op persoonlijke autonomie en fysieke integriteit, met uitzondering van wettelijke beperkingen. Diverse internationale instrumenten wat betreft de mensenrechten, die door Nederland zijn geratificeerd, beschermen de rechten van transgenders ook. Het gaat dan onder meer om het Internationaal Verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten en het Europees Verdrag ter bescherming van Mensenrechten.
Bij het herzien van de wet heeft Nederland ook rekening gehouden met de Yogyakarta Beginselen over de Toepassing van Internationaal Recht inzake Mensenrechten omtrent Seksuele Gerichtheid en Genderidentiteit. De Beginselen van Yogyakarta moedigen landen aan om mensen hun eigen genderidentiteit vorm te laten geven. De Beginselen van Yogyakarta zijn niet bindend, maar de Nederlandse regering staat wel achter ze.
“De vereiste van een deskundigenbericht in de nieuwe wet ondermijnt het recht van transgenders om hun eigen identiteit te bepalen zonder de bemoeienis van een derde”, zegt Dittrich. “De nieuwe wet is een stap in de goede richting, maar Nederland zou mensen hun genderidentiteit zo snel mogelijk in volledige persoonlijke autonomie moeten laten bepalen.”
Meer rapporten van Human Rights Watch over Nederland vindt u op:
https://www.hrw.org/europecentral-asia/-netherlands
Wilt u het rapport van Human Rights Watch van september 2011 “Controlling Bodies, Denying Identities: Human Rights Violations against Trans People in the Netherlands,” lezen? Ga dan naar:
https://www.hrw.org/reports/2011/09/13/controlling-bodies-denying-identities-0
