Verkiezingen Nederland en Mensenrechten
Nederland kiest op 15 maart een nieuwe Tweede Kamer. Hoe denken kandidaten van politieke partijen over mensenrechten? Anna Timmerman, HRW’s senior directeur voor Nederland, interviewt een reeks politici, lees de verhalen in dit blog.
Esther Ouwehand (PvdD): "Het is belangrijk om vluchtelingen in eerste instantie te zien als mens"
“Wat ik mis in de mensenrechtendiscussie, is het gesprek over hoe door ons eigen handelen, anderen in de knel komen. Je voelt je vaak zo machteloos als je leest over de gruweldaden die mensen worden aangedaan in conflictgebieden. Daar kun je dan zo weinig aan doen.
Maar er is een heleboel dat je wél zelf kunt doen. Ik probeer bijvoorbeeld palmolie-vrij te leven en ik eet geen vlees en vis. Nederland importeert op grote schaal palmolie en soja, terwijl we weten dat die productie gepaard gaat met landroof en dat mensen daardoor als schuldslaven moeten werken op plantages. Omdat wij zoveel CO2 uitstoten, hebben anderen te maken met overstromingen en droogte. Dat zijn ook mensenrechtenkwesties. Dus mijn punt is: kijk wat je zelf kunt doen.
Als overheid moeten we ook andere keuzes maken. We moeten af van het idee dat Nederland de grootste exporteur van voedsel zou kunnen zijn. De Speciale Rapporteur van de Verenigde Naties adviseert dat we streven naar lokale landbouw-economieen waarin vrouwen een belangrijke rol spelen. Dus Nederland zou moeten helpen die economieën lokaal op te bouwen en niet wat we nu doen: alle grondstoffen uit de wereld hierheen slepen en de mensen daar in verbijstering achterlaten in gifvelden.
We zouden de internationale verdragen verder moeten uitbreiden zodat het mogelijk wordt om een bedrijf als Shell direct te vervolgen voor de schade die ze veroorzaken in Nigeria. Het Internationaal Strafhof zou ook milieuvervuiling moeten kunnen aanpakken, omdat het direct raakt aan de leefomstandigheden van mensen.
Ook in de discussie over vluchtelingen moet de mensenrechtenvisie leidend zijn. Dan kun je dus niet mensen terugsturen naar landen waar schendingen plaatsvinden of waar ze zelfs hun leven niet zeker zijn. Dan kun je niet zeggen: jij bent illegaal, dus ga maar weg.
Het is belangrijk om vluchtelingen in eerste instantie te zien als mens. Nu worden vluchtelingen gezien als een probleem, in plaats van als mens. Als je kijkt naar mensen, dan kun je ook zien hoe je kunt voorkomen dat mensen op de vlucht slaan. Generaal Middendorp gaf toe dat het klimaat wereldwijd voor conficten gaat zorgen. Dus ook vanuit dat perspectief is het ongelooflijk belangrijk om ervoor te zorgen dat de leefomstandigheiden van mensen elders niet verslechteren. Daar is een goed klimaatbeleid voor nodig en een mensenrechtenvisie.”
Esther Ouwehand is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren en nummer 2 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Van 17 november 2015 tot 18 oktober 2016 werd zij vanwege ziekte tijdelijk vervangen door Frank Wassenberg. In de periode van januari tot en met mei 2012 nam mevrouw Ouwehand het fractievoorzitterschap waar. Eerder was ze medewerker op het partijbureau van de Partij voor de Dieren.
Raymond Knops (CDA): “We leven hier in een paradijs”
“De vrijheid om te zijn wie je bent, de vrijheid van meningsuiting – dat vinden we in Nederland vanzelfsprekend, maar dat is het helemaal niet. Voor mijn werk heb ik veel gereisd en wat je dan ziet...
Ik heb vluchtelingenkampen bezocht in Darfur. Daar zag ik allemaal vrouwen en uitgehongerde kinderen. Zo erg. Sprak ik daar zo’n volgevreten gouverneur, die daar de baas was, en die zei dan: ‘Daar zitten allemaal terroristen en die zullen we eens even aanpakken’. Die zegt dat dan gewoon terwijl de meeste mannen al waren uitgemoord, er waren alleen nog die vrouwen en kinderen.
Het liefste zou ik alle mensenrechten verdedigen, maar in de politiek moet je ook kijken naar wat je kan realiseren. In Afrika zal in de komende decennia een bevolkingsexplosie plaatsvinden; een miljard mensen erbij! Die gaan dadelijk allemaal naar Europa. Dan kun je met het vluchtelingenverdrag niet meer uit de voeten want dan is er geen draagvlak meer voor de opvang van deze mensen.
Het is belangrijk dat de mensensmokkelaars worden aangepakt. Daarom moeten we afspraken maken met landen in Noord-Afrika, zodat mensen de oversteek niet maken. Opvang in de regio ontmoedigt mensen om een kansloze stap te zetten. Het is weliswaar een soort anarchistisch Wilde Westen nu in Libië - er zijn daar drie regeringen- maar als wij opgeven om afspraken te maken met dat soort landen, dan zijn we nog veel verder van huis. We moeten dealen met mensen waar we liever niet mee dealen.
En Europa moet eensgezind optreden. Want als je binnen bent, dan ben je binnen. En als je dan vervolgens getypeerd wordt als vluchteling, dan heb je alle rechten die daarbij horen. Daarvan zeg ik: misschien moet je het wat versoberen, wel een veilig heenkomen bieden, maar geen uitzicht op verblijf.
We vergeten weleens als we het hebben over asielzoekers en over buitenlanders die hier komen waarvan dan wordt gezegd: die komen hier om te profiteren van onze voorzieningen; dat er ook genoeg autochtonen zijn die generatie op generatie profiteren van onze sociale voorzieningen en dat zijn dus de mensen die PVV gaan stemmen.
Weet je, ik zou wensen dat mensen wat meer zouden zien van de wereld behalve Torremolinos en Gran Canaria, dat ze ook eens zien hoe het op andere plekken gaat waar hongersnood of oorlog is. Want als je dan weer terugkomt in je eigen land, nou dan zeg ik altijd, dan leven we hier toch wel in een paradijs.”
Raymond Knops is sinds 11 oktober 2005 lid van de Tweede Kamerfractie van het CDA (met onderbrekingen van 30 november 2006 tot 1 maart 2007 en van 17 juni tot 7 september 2010). Hij is woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie en nummer 6 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer verkiezingen. Knops is ook fractiesecretaris en lid van het Presidium. Eerder was hij woordvoerder wonen en van 2011 tot 2014 was hij voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken. Knops was in 1999-2005 wethouder van Horst aan de maas en daarvoor beroepsofficier.
Michiel Servaes (PvdA): 'Mensenrechten moeten hoeksteen zijn van buitenlands beleid'
In 2012 ben ik de politiek ingegaan, mede vanwege het gure buitenlandbeleid onder Rutte 1. Ik ben ervan overtuigd dat mensenrechten de hoeksteen moeten zijn van het buitenlands beleid en dat Nederland een voortrekker moet zijn als het om mensenrechten gaat.
Ik zet me al 25 jaar in voor mensenrechten en mensenrechtenverdedigers. Tijdens het laatste PvdA congres waren Leyla en Arif Yunus aanwezig, uit Azerbeidzjan. Deze mensen zaten daar in de gevangenis vanwege hun mensenrechtenwerk en hun gezondheid was heel slecht. Mede door inzet van mensenrechtenorganisaties, parlementariërs en minister Koenders konden ze vrij komen en kregen ze asiel in Nederland. Het was fantastisch om deze mensen, die zo hun nek hebben uitgestoken, te ontmoeten. Dat was echt een emotioneel moment.
De ruimte voor mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties neemt in de wereld snel af. Dat zie je in Rusland, maar ook in het Midden-Oosten en Afrika. In Rusland heb je de ‘Foreign Agents Act’ waardoor organisaties die geld krijgen uit het buitenland zwaar onder druk staan. Dat soort wetgeving heeft zich als een soort virus verspreid, eerst over de voormalige Sovjet Republieken, maar je ziet het nu ook al in Israël en op het Afrikaanse continent. Het is een hele zorgelijke ontwikkeling en het laat zien dat we naar nieuwe manieren moeten zoeken om civil society te steunen. Nederland doet dat bijvoorbeeld door het Mensenrechtenfonds en daar ben ik heel trots op.
De huidige internationale verdragen en mensenrechtenprincipes moeten we verdedigen. Je mag wel afspraken maken met landen, bijvoorbeeld over migratie, maar altijd binnen de grenzen van die verdragen. Geen simplistische oplossingen van alleen maar hekken en grensbewaking – of foute deals met dictators. Je moet kijken naar de onderliggende oorzaken: waarom verlaten die mensen hun huis en stappen ze op gammele bootjes? Ik vind het hopeloos naïef om te zien dat partijen als VVD en PVV alleen maar meer willen investeren in defensie. Je moet je budget voor ontwikkelingssamenwerking weer op peil houden, zodat je iets kan met die onderliggende factoren. Bij de VVD willen ze bijna 3 miljard bezuinigen op ontwikkelingshulp, dan houd je zelfs geen geld over voor noodhulp. De VVD heeft straks net genoeg voor de contributies aan de EU. Als je een beetje een Realpolitiker bent, dan moet je je realiseren dat dat niet werkt.
Laat er ook geen enkel misverstand zijn over hoe ik kijk tegen de ontwikkelingen in Turkije. Dat is buitengewoon zorgelijk. Ik vind het uitgangspunt nog steeds goed: Europa betaalt mee aan de opvang. Maar die deal had twee kanten, wij zouden ook vluchtelingen overnemen en verdelen binnen Europa. Dat is nog maar mondjesmaat gebeurd.
We zijn in Nederland heel goed in het anderen vertellen hoe het beter moet, maar als het om onszelf gaat, schieten we nog wel eens in een kramp. Daar moeten we uit. Als de Verenigde Naties of andere internationale instellingen aanbevelingen hebben, dan moeten we dat serieus nemen. Of het nu gaat om Sinterklaas of Bed, Bad, Brood of rapportageverplichtingen. Als je kampioen van de mensenrechten wilt zijn, dan moet je zelf je zaken in Nederland ook op orde hebben.
Michiel Servaes is sinds 20 september 2012 buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer namens de PvdA en nummer 17 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Eerder was hij financieel-economisch adviseur van de Nederlandse ambassade in Londen en beleidsadviseur op het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Sadet Karabulut (SP): “We moeten de solidariteit in ere herstellen”
“Mensenrechten, dat is de basis van een functionerende democratie en rechtstaat. Ik realiseer me dat ik een gelukkig mens ben, dat ik leef in een van de meest democratische landen ter wereld. Ik zie in andere landen wat het met mensen doet als je niet mag zeggen wat je denkt, als je niet mag zijn wie je bent, als journalisten worden opgepakt. Mensenrechten zijn universeel, ze staan los van cultuur en zijn er voor iedereen. Die solidariteit is ongelofelijk belangrijk. Mensenrechten is wat ons onderscheidt van dieren, dat we basisafspraken hebben over hoe we met elkaar omgaan.
Internationale verdragen en de universele verklaring van de rechten van de mens zijn ontstaan na verschrikkelijke oorlogen. Dat er mensen zijn die nu zeggen dat we die verdragen moeten aanpassen, dat vind ik afschuwelijk. We leven in een tijd van gigantische sociale en economische problemen, de ongelijkheid groeit, er zijn heel veel mensen op de vlucht. Ik denk dat we die verdragen dan juist moeten verdedigen, dat we ons er aan vast moeten houden.
Europa moet ook zelf zijn afspraken nakomen en zich houden aan internationale verdragen. Zo’n deal met Turkije, een vuile deal noem ik het. We weten dat mensenrechten en democratie onder druk staan in Turkije, we weten dat we met deze deal de vluchtelingenverdragen niet naleven. En nou zitten er tienduizenden mensen hutje mutje opgesloten in Griekenland! Daar moet echt een oplossing voor komen. Maar nu willen ze een deal met Libië, krankzinnig. En dat voelt natuurlijk iedereen.
Ook in Nederland groeit de ongelijkheid. 80 procent van de Nederlanders heeft in de afgelopen kabinetsperiode in moeten leveren of is op nul blijven staan. Slechts 20 procent rijkeren gingen erop vooruit. In Nederland ontneemt de regering een hele generatie hun recht op een zekere toekomst, dat zie je bijvoorbeeld met die flexibele contracten. Maar met het ontnemen van zekerheid creëer je een voedingsbodem voor populistische extreemrechtse partijen. Mensen komen tegenover elkaar te staan. Ik zie groeiende discriminatie en sociale uitsluiting, discriminatie op de arbeidsmarkt en etnisch profileren door de politie. Deze tijd vraagt om een duidelijke stellingname tegen racisme en discriminatie.
Sadet Karabulut is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de Socialistische Partij en nummer 5 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Karabulut houdt zich met name bezig met sociale zaken (armoedebestrijding, bijstand, koopkracht en kinderbijslag), emancipatie en integratiebeleid. Voorheen was zij coördinator drugsbeleid in de Bijlermeer en gemeenteraardslid in Amsterdam.
Joël Voordewind (ChristenUnie): “Mensen zijn heel erg bereid om vluchtelingen te helpen”
“Ik ben opgegroeid in de Bijlmer, mijn vader was dominee. Dat was toen nog iets dat je 24/7 was, dominee. Dag en nacht beschikbaar voor daklozen en drugsverslaafden. Hij haalde die mensen ook wel in huis, dan was ineens mijn spaarpot leeg. Als jongen van twaalf hielp ik ook mee, brood uitdelen aan de hippies. Later studeerde ik internationale betrekkingen en internationaal recht en ging ik werken bij Amnesty. Dus mensenrechten zijn wel een rode draad, ja.
Mensenrechten zijn de basisrechten, die zorgen dat we gelijkwaardig behandeld worden, dat mensen hun mening kunnen uiten en dat rechten van minderheden gegarandeerd zijn. De internationale verdragen, dat zijn de ankers. Ik weet wel dat het vluchtelingenverdrag sommige collega’s bij CDA, VVD en PVV in de weg zit, maar ik denk dat we juist nu die verdragen moeten verdedigen. Ik geloof ook wel dat je niet de hele wereld kan redden, maar laten we beginnen met wat er op ons eigen continent gebeurt, in Griekenland. 66.000 mensen in de sneeuw met nauwelijks medische voorzieningen, dat is toch een aanklacht tegen onze Europese waarden?
De Turkije-deal is een flop: 6 miljard geven we aan een dictator. Ik ben laatst in Turkije geweest om te kijken. De UNHCR registreert de vluchtelingen samen met de Turken. Vluchtelingen krijgen een formulier waarop staat dat ze in 2023 mogen terugkomen voor een afspraak. Ik heb het zelf gezien. 2,7 miljoen mensen zwerven door Turkije en kinderen raken betrokken in kinderarbeid. En dan applaudisseren CDA en VVD en noemen het een succes, nou dan vraag ik me af wat je parameters zijn. Nu kijken ze naar Libië, terwijl er rapporten genoeg zijn over de verschrikkelijke mishandelingen daar. Zegt het CDA in het Europarlement: ‘We moeten ze aan de ‘goede’ kant van de Middellandse Zee houden’. Gelukkig heeft de Tweede Kamer op initiatief van de ChristenUnie een motie aangenomen dat er geen deal met Libië wordt gemaakt tenzij de rechten van vluchtelingen gegarandeerd worden.
In Nederland is ook nog wel wat mis hoor, als je kijkt naar detentie van vluchtelingen of etnisch profileren door de politie. En we moeten ook blijven kijken naar de zorg, hoe mensen behandeld worden die niet goed voor zichzelf op kunnen komen. Samen met D66 heb ik me ook ingezet voor de bescherming van LHBT’s en christenen die zich niet veilig voelden in AZC’s.
Gelukkig is er ook goed nieuws. Ik had me opgegeven als vrijwilliger bij het Leger des Heils, bleek er een wachtlijst te zijn van een paar weken. Mensen zijn heel erg bereid om vluchtelingen te helpen. Zo zie je maar weer - mensen die hun nek willen uitsteken voor de goede zaak zijn er genoeg.”
Joël Voordewind is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie en nummer 3 op kandidatenlijst voor de Tweede Kamer verkiezingen op 15 maart. In de Tweede Kamer houdt hij zich bezig met buitenlandse zaken, immigratie en asiel, Koninkrijksrelaties, defensie, ontwikkelingssamenwerking, jeugdzorg en sport. Ook is hij fractiesecretaris en vicefractievoorzitter en lid van het Presidium. Hij werkte eerder bij het ministerie van Defensie en bij ontwikkelingssamenwerkingorganisaties.
Sjoerd Sjoerdsma (D66): “Alles staat op het spel, de rechtsstaat, de democratie"
“Dit zijn de belangrijkste verkiezingen ooit. Alles staat op het spel, de rechtsstaat, de democratie. Voor het eerst voel ik dat zo: dat mensenrechten op het spel staan in Nederland. Als er ooit een tijd was om niet stil te zijn, dan is het nu. We moeten nu laten zien waar we voor staan als democratie.
Ik hoor mensen zeggen: er moet een realistisch buitenlands beleid komen, we moeten deals sluiten met dictators. Ik noem dat gevaarlijk cynisme. Als je niet consequent bent in je buitenland politiek, dan zien de mensen met kwaad in de zin dat je zwak bent, dan zetten ze je onder druk. Dat zie je met de Turkse leider Erdogan als het gaat om vluchtelingen en ook met de Russische president Poetin als het gaat om energie.
Europa is winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, we kunnen toch niet wegkijken als mensen vluchten voor honger, oorlog en ellende? Dit is de grote uitdaging van deze tijd. Natuurlijk kan de uitvoering van de opvang in Nederland beter, maar we kunnen niet onze rug naar de vluchtelingen toekeren.
Afghanistan is voor mij mijn referentiekader als ik denk aan mensenrechten. In Afghanistan zag ik vrouwen die geen enkele rechten hebben, die in huis worden gehouden, niet naar school mogen. Ik zag jongetjes die stelselmatig verkracht werden. Mensenrechten, dat is als zuurstof. Je merkt pas hoe belangrijk het is als je het niet hebt. Als je ze hebt, dan zijn mensenrechten een onwaarschijnlijke luxe, maar voor veel mensen is het een onwaarschijnlijke noodzaak.
Als Nederlandse overheid zouden we ook eerlijk moeten kijken naar wat we zelf fout hebben gedaan in het verleden. Dat is iets dat ik heel belangrijk vind. Dat je durft te zeggen waar je de mist in bent gegaan. Een voorbeeld hiervan is het extreme geweld dat Nederland heeft toegepast in Nederlands Indië. We kunnen niet andere landen aanspreken op mensenrechtenschendingen als we niet zelf verantwoording durven af te leggen. We moeten eerlijk durven kijken naar die zwart omrande pagina’s in onze geschiedenis. Dat vind ik cruciaal.”
Sjoerd Sjoerdsma is sinds 20 september 2012 lid van de Tweede Kamer voor D66. Hij is woordvoerder buitenlandse zaken en asiel & immigratie. Sjoerdsma was als diplomaat betrokken bij de uitzending van Nederlandse militairen naar Soedan en bij het opstarten van de missie in Kunduz, Afghanistan. Bovendien was hij in de Palestijnse gebieden verantwoordelijk voor de mensenrechtenprojecten en rapportages over de politieke situatie en het vredesproces
Han ten Broeke (VVD): "Soms moet je vuile handen maken om resultaat te krijgen"
“Er is voor mij één moment in mijn leven geweest dat ik wilde demonstreren voor mensenrechten, en dat was het moment dat in Iran een fatwa werd uitgesproken tegen schrijver Salman Rushdie. Ik dacht: hier clasht de samenleving; hier clasht ontwikkeling met de achterlijkheid.
Recent zag ik weer zo’n voorbeeld, toen 5.000 Nederturken met rode vlaggen liepen te zwaaien op de Erasmusbrug in Rotterdam en riepen ‘Erdogan is onze leider, Turkije is ons land’. Ironie der ironie om dat te roepen op een brug die vernoemd is naar Erasmus! Ik vind het heel erg dat een derde generatie geen loyaliteit voelt met Nederland en de overwinning viert van een man die mensenrechten maar zo zo neemt, die 1200 rechtszaken heeft lopen tegen smaad en die elke journalist als een bedreiging ervaart!
Mensenrechten zijn nu de hoeksteen van het Nederlands buitenlands beleid. Maar ik denk dat we mensenrechten moeten verdedigen op een meer realistische manier. Ik zou het aantal landen willen beperken, ik vind dat je moet kijken naar wat haalbaar en toetsbaar is. Ik wil effectiviteit, want goede bedoelingen zijn fantastisch, maar die plaveien de weg naar de hel. Ik zeg: kijk naar de locatie en ga voor dialoog in plaats van confrontatie. Ik ben altijd op zoek naar een buitenlandbeleid dat uitgaat van waar je leverage hebt. Dat betekent ook dat je bereid moet zijn om vuile handen te maken. In mijn persoonlijk leven, streef ik naar een schoon geweten, maar in de buitenlandpolitiek heb je die luxe niet, soms moet je vuile handen maken om resultaat te krijgen. Sometimes you have to do wrong in order to do right. Je moet mensenrechten bespreken binnen de relaties met landen, maar je moet die relaties niet laten afhangen van mensenrechten.
Voor context, check dit: https://t.co/4l6zFl43Bl
— Jan Kooy (@KooyJan) February 15, 2017
& dit:https://t.co/RYB6CICOwL
via @nrc @Advocatenorde @nnaTinNL https://t.co/UQ04f6QWtl
Neem de Turkije-deal, dat is een hele goede deal, maar zeker niet alleen maar een schone deal. Er worden daar kinderrechten geschonden, maar dat was ook al zo voordat de vluchtelingen er kwamen. Die beschaving zoals hier, die is daar niet. Maar waar de internationale gemeenschap de vluchtelingen opvangt, gebeurt iets heel goeds. Tenten zijn dubbelwandig, verwarmd en in veel gevallen voorzien van tv. Dat gaat niet om heel veel vluchtelingen want de meeste wonen in apartementjes of in de grijze sector, maar toch. Vergelijk het eens met de ‘beschaafde’ EU-lidstaat Griekenland! Daar krijgen ze het niet eens voor elkaar om een warm onderdak te bieden.
Nu is de vluchtelingensmokkel verplaatst naar Noord-Afrika. Er staan ontzettend veel mensen klaar in Libië en zodra het warmer wordt gaan ze een bootje nemen. Het is toch te gek dat ze dan allemaal van boord springen als ze een schip zien en dat wij ze dan helemaal naar Italië varen! We kunnen ze niet terugbrengen naar Libië omdat de omstandigheden daar schrikbarend zijn, maar die mensen gaan wel uit vrije wil naar Libië toe. Het enige wat we nu kunnen doen is deals maken met landen als Tunesië, Egypte, Marokko en Libanon.”
Han ten Broeke is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD en staat nummer 9 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hij is woordvoerder buitenlandse zaken en voorzitter van de vaste commissie voor Defensie. Voorheen was hij onder meer politiek assistent van minister Jorritsma en speechwriter en communicatie-adviseur Raad van Bestuur Koninklijke KPN N.V.
Kathalijne Buitenweg (GroenLinks): “Hier in Nederland sluiten we AZC’s terwijl mensen aan de randen van Europa in tentjes slapen in de kou.”
“Als 12-jarige was ik al actief bij het NIVON, en hield ik me bezig met discriminatie en racisme. Het opkomen voor mensenrechten loopt als een rode draad door mijn leven. Mijn vader is een echte humanist. Hij heeft me geleerd dat je verantwoordelijk bent voor je eigen keuzes, maar ook voor elkaar.
Mensenrechten, dat is wat ons bindt, dat is wat ons de mogelijkheid geeft ons leven vorm te geven, ongeacht onze afkomst, ongeacht armoede, geweld, vervuiling of een onbetrouwbare overheid. Deze rechten zijn er voor iedereen. De strijd tegen mensenrechtenschendingen is iets dat je doet uit je verantwoordelijkheid als mens, maar het is tegelijk ook goed voor Nederland. Het is in ons belang om te investeren in een internationale rechtsorde, stabiele overheden en werkgelegenheid in andere delen van de wereld.
Wat mij erg stoort in debatten over buitenlands beleid is hoe makkelijk er beloftes worden gedaan die daarna helemaal niet worden nageleefd. Beloftes voor financiële bijdrages bijvoorbeeld, maar ook over de vluchtelingen die we uit Griekenland zouden halen. We zien nu de vreselijke omstandigheden daar en dan hoor ik: “Ja maar de Grieken pakken het verkeerd aan”. Daar kan ik me echt boos om maken. Het zou een stuk helpen als wij onze beloftes eerst eens nakomen. Hier in Nederland sluiten we AZC’s terwijl mensen aan de randen van Europa in tentjes slapen in de kou. Trouwens, ik was in Parijs en daar zag ik gezinnen op straat zitten: man, vrouw en twee of drie kinderen, met een deken om. Dan denk ik: Je zal daar maar zitten, dat kan je dus gewoon gebeuren. Dat vind ik heel erg, dat wij het laten gebeuren.