(بیروت) – دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت که ظاهراً مقامات ایرانی علیه معترضین به کمبود آب در جنوب غربی ایران از زور بیش از حد استفاده کرده‌اند. مقامات باید با شفافیت از مرگ گزارش شده حداقل سه معترض تحقیق و تفحص به عمل آورند و افراد مسئول را بازخواست کنند. دولت همچنین باید فوراً به نارضایتی‌های قدیمی درباره دسترسی به آب در کشور رسیدگی کند.
از روز ۱۵ ژوییه ۲۰۲۱ مردم ده‌ها شهر و روستا در استان خوزستان، که جمعیت عرب بزرگی دارد، هر شب به خیابان‌ها آمده‌اند تا به مشکلات دسترسی به آب در منطقه اعتراض کنند. در مصاحبه‌هایی با رسانه‌های مرتبط با حکومت ایران، خانواده‌ها خبر از مرگ دو مرد در جریان اعتراضات داده‌اند و ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند مأموران امنیتی از سلاح گرم و گاز اشک‌آور و شلیک به سمت معترضان استفاده کرده‌اند. در روز ۲۱ ژوییه خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد که معترض سومی در شهر ایذه و یک مأمور پلیس در شهرک طالقانی کشته شده‌اند. گزارش‌های تأییدنشده حاکی از آن هستند که تعداد مرگ‌ها و مجروحان احتمالاً بیشتر باشد.
تارا سپهری‌فر، پژوهشگر ایران در دیده‌بان حقوق بشر، گفت «مقامات ایران کارنامه‌ای نگران‌کننده از پاسخ با گلوله به معترضان ناراضی از مشکلات اقتصادی و وضعیت بدتر از پیش زندگی‌شان دارند». او اضافه کرد «مقامات دولتی باید حق تجمع مسالمت‌آمیز را ضمانت کنند و نیروهای امنیتی را از کاربرد زور بیش از حد باز دارند».
در سراسر ایران، به ویژه خوزستان، نگرانی‌هایی قدیمی درباره سوء مدیریت منابع آبی و آلودگی ناشی از توسعه نفتی وجود دارد. متخصصان محیط زیست برای دهه‌ها هشدار داده‌اند که پروژه‌های توسعه در خوزستان نفت‌خیز، از جمله ساخت سدهای آبی، طرح‌های آبیاری، و انتقال آب به استان‌های همسایه سبب آسیب محیطی و کمبود آب می‌شود و انواع حقوق را تحت تأثیر می‌گذارد.
در روز ۱۶ ژوییه امید صبری‌پور، سرپرست فرمانداری شهر شادگان به روزنامه همشهری گفت که «اغتشاشگران» در جریان اعتراضات به مردی جوان شلیک کرده و او را کشته‌اند. خانواده او گفتند که قربانی مصطفی نعماوی سی ساله بوده است. اعضای خانواده قاسم ناصری(همچنین «قاسم خضیری») به خبرگزاری فارس گفتند که او در حال بازگشت از کار هدف گلوله‌ای مرگبار قرار گرفته است.
در روز ۲۰ ژوییه هرانا خبر داد که حداقل ۱۸ فعال محلی را شناسایی کرده است که به دست مأموران دستگیر شده‌اند. چندین ویدیوی منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان‌دهنده شلیک پرسنل نیروی انتظامی به سمت معترضان در حال فرار هستند.
مجتبی یوسفی، نماینده مجلس از شهر اهواز به وب‌سایت خبری عصرایران گفت که ۷۰۲ روستا در استان خوزستان دسترسی به آب آشامیدنی ندارد. او اضافه کرد که در بخش‌های جنوبی و شمالی استان به علت نبود آب «دام‌ها در حال از بین رفتن هستند» و «کشاورزی بدل به آرزوی مردم شده‌است». روزنامه آرمان ملی خبر داد که ۶۶۰ روستا در منطقه آب لوله‌کشی ندارند و برای آب‌رسانی به همه روستاهای منطقه از تانکر استفاده می‌شود.
ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی جسد مردی به نام محمد عبدالهی را نشان می‌دهند که در جریان اعتراضات در ایذه توسط معترضان حمل می‌شود. خبرگزاری ایلنا خبر داد که حسن نبوتی، سرپرست فرمانداری ایذه، خبر کشته‌شدن سه نفر در جریان اعتراضات را تکذیب کرد اما تأیید کرد که یک نفر در اثر جراحت‌ها فوت کرده است و ۱۴ مأمور پلیس مصدوم شده‌اند. فریدون بندری، سرپرست فرمانداری بندر ماهشهر به خبرگزاری فارس گفت که دو مأمور پلیس از سقف ساختمانی در شهرک طالقانی مورد هدف قرار گرفته‌اند و یکی از آنها کشته شده‌است.
تقی رحمانی، همسر نرگس محمدی، مدافع برسجته حقوق بشر، توییت کرد که مأموران در تهران در روز ۲۰ ژوییه برای مدت کوتاهی محمدی و چندین مدافع دیگر حقوق بشر از جمله آرش صادقی، آرش کیخسروی، و جعفر عظیم‌زاده را بازداشت کرده‌اند؛ آنها در حمایت از اعتراضات خوزستان در برابر وزارت کشور تجمع کرده‌بودند. رحمانی گفت پلیس در جریان دستگیری معترضان را مورد ضرب و شتم قرار داده‌است.
تحت اصول اساسی سازمان ملل درباره استفاده از زور و سلاح‌های گرم توسط مأموران انتظامی، پلیس باید صرفاً در شرایط کاملاً لازم دست به استفاده از زور بزند و در حدی باشد که برای دستیابی به یک هدف پلیسی مشروع مورد نیاز باشد. استفاده عامدانه از زور مرگبار تنها در حالتی مجاز است که برای حفاظت از جان کاملاً لازم باشد، و در صورت امکان باید هشدار داده شود. مقامات باید فوراً تمام موارد قتل یا جراحت افراد توسط سلاح گرم مأموران انتظامی را گزارش کرده و از طریق رویه‌های مستقل اداری یا دادستانی مورد بررسی قرار دهند.
کمیته حقوق بشر سازمان ملل در نظر عمومی شماره ۳۷ خود گفته است که «سلاح گرم ابزار مناسبی برای رفتار پلیسی با تجمعات نیست، و هرگز نباید برای پراکنده کردن تجمع استفاده شود...هر استفاده‌ای از سلاح گرم توسط مأموران نیروی انتظامی در ارتباط با تجمعات باید محدود به افراد مشخص و در شرایطی باشد که برای مقابله با تهدید فوری مرگ یا جراحت جدی کاملاً لازم باشد».
چندین کاربر و روزنامه‌نگار ایرانی خبر از مشکلات دسترسی به اینترنت در منطقه داده‌اند. در طول سه سال گذشته مقامات در جریان اعتراضات به دفعات دسترسی به اطلاعات را محدود کرده‌اند.
قطعی اینترنت چندین حق از جمله حق آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات و حقوق تجمع و انجمن مسالمت‌آمیز را نقض می‌کند. طبق قانون بین‌المللی حقوق بشر ایران تعهد دارد که ضمانت کند که محدودیت‌های اینترنت طبق قانون انجام می‌شوند و پاسخی لازم و متناسب به یک نگرانی امنیتی مشخص هستند. مقامات نباید از قطعی‌های غیرتبعیض‌آمیز و گسترده برای تحدید جریان اطلاعات یا آسیب‌زدن به توان مردم برای تجمع آزادانه و بیان دیدگاه‌های سیاسی استفاده کنند.
انتظار می‌رود تغییر اقلیم تهدیدها به منابع آبی خوزستان را افزایش دهد. هوای به ویژه داغ و خشک تابستان امسال در خوزستان منجر به افزایش خشکسالی و قطع برق و احتمالاً طوفان‌های بیشتر شن و گرد و غبار شده‌است، که اثر سوء مدیریت دولت بر منابع آبی را بیشتر زیر ذره‌بین قرار می‌دهد.
حق دسترسی به آب بدون هیچ تبعیضی به همه حق «دسترسی به آب کافی، امن، قابل قبول، قابل دسترسی، و مقرون به صرفه برای استفاده شخصی و خانگی» اعطا می‌کند. کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی سازمان ملل در نظر عمومی شماره ۱۵ خود درباره حق آب اعلام کرده است که «نقض تعهد به برآورده کردن» حق آب وقتی رخ می‌دهد که «بودجه ناکافی یا تخصیص غلط منابع عمومی منجر به عدم بهره‌برداری از حق سلامت توسط افراد یا گروه‌ها بشود».
گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره حق آب و سلامت در گزارشی در سال ۲۰۱۴ اعلام کرده است که نقض حق آب می‌تواند هم ناشی از اقدام باشد، و هم ناشی از پیامدهای ناخواسته سیاست‌ها، برنامه‌ها، و دیگر معیارها.
سپهری‌فر گفت «به جای سرکوب اعتراضات مقامات ایران باید شدت بحران آب را به رسمیت بشناسند و به رسیدگی فوری به آن در سطحی ملی متعهد شوند».
