بلی، والیبال ساحلی. با سرخطِ اخبار که بر روی موضوعاتی چون توافق هستهای با ایران، آزاد ساختن خبرنگار واشنگتن پست و افراد دیگری در تهران که به طور غیر عادلانه محبوس گردیده بودند، و حادثۀ تقریباً بین المللی انحراف ملوانان امریکایی به داخل آبهای ایران تمرکز یافته، ممکن است موضوع حقوق زنان در ایران کم اهمیت به نظر برسد. اما در واقع، این موضوع مستقیماً بر این مطلب دلالت دارد که آیا ایران به توافقهای بین المللی خود متعهد باقی میماند یا خیر.
ماه آینده، ایران میزبانی یک تورنومنت معتبر بینالمللی والیبال ساحلی را در جزیرۀ کیش در جنوب ایران واقع در خلیج فارس بر عهده خواهد داشت. این نخستین باری است که ایران توسط فدراسیون بینالمللی والیبال واقع در لوزان، به عنوان میزبان این بازیها انتخاب شده است. مشکل اینجاست که ایران اکنون علیرغم چهارمین اصل بنیادین اساسنامۀ فدراسیون والیبال و منشور المپیک که هر دو، ضامن عدم تبعیض میباشند، بانوان را از شرکت در مسابقات والیبال محروم نموده است.
از آنجا که تیم ملی والیبال ایرانی یکی از بهترین تیمهای جهان شناخته شده، محبوبیت این ورزش در کشور افزایش یافته است. تورنومنت والیبال مردان اتفاقی است که نه تنها میتوان آن را در زمین والیبال جشن گرفت بلکه در پهنۀ برابری حقوق زن و مرد نیز باید آن را گرامی داشت- البته اگر مقامات ایران این ممنوعیت تبعیض آمیز را باطل نموده و به بانوان اجازۀ تماشای مسابقات را بدهند.
تا سال ۲۰۱۲ زنان در ایران قادر بودند در مسابقات والیبال مردان تماشا نمایند، تا آنکه در آن زمان بدون ارائۀ هیچگونه توضیح مشخصی، تصمیم گرفته شد از شرکت آنها در این مسابقات جلوگیری به عمل آید. زنان ایران از آن زمان تا کنون با تجمع در خارج از استادیوم و شرکت در ابراز نظرهای آنلاین در حین برگزاری مسابقات والیبال، سعی کردهاند این ممنوعیت را از میان بردارند. اما تلاشهای آنها سبب ایجاد مزاحمت و حتی دستگیری ایشان گردیده است.
در سال ۲۰۱۴ مقامات ایرانی غنچه قوامی و حدود ۲۰ تن دیگر که سعی داشتند در مسابقۀ لیگ جهانی والیبال در استادیوم آزادی تهران شرکت کنند را دستگیر نمودند. بازداشت شدگان دیگر آزاد شدند اما غنچه دستگیر شده و به «تبلیغ علیه نظام» متهم گردید. وی حدود پنج ماه در زندان مخوف اوین محبوس گردید که مدتی از آن را در حبس انفرادی گذراند.
زنان در ایران چه از نظر قانونی و چه در عمل با تبعیضهای عمدهای روبرو هستند و در برخورداری از حقوق خود دچارمحرومیت و محدودیت میباشند. با توجه به محیط سرکوبگرانهای که فعالان ایران هر روز با آن مواجه میگردند، زنانی که برای مطالبۀ حقوق خود در برخورداری ازحق تماشای مسابقات در محیطهای عمومی، کمپینهایی مانند کمپین ورزشگاههای آزاد [@OpenSadiums] را اداره مینمایند، خطرات عظیمی را به جان میخرند.
ایران در ماه ژوئن گذشته میزبان مسابقات جهانی باشگاهی فدراسیون والیبال بود. باز هم بانوان را تهدید نموده و به مسابقات راه ندادند. اما با وجود این حتی هنگامی که فقط مردها میتوانستند بلیط مسابقات را خریداری نمایند و مأموران پلیس هم در اطراف ورزشگاه آزادی گماشته شده بودند تا از ورود زنان علاقمند جلوگیری نمایند، فدراسیون بینالمللی والیبال به مقامات ایرانی اعتراضی نکرد.
انتظار میرفت که یک چنین قانون شکنی واضحی توسط مقامات ایران، فدراسیون جهانی والیبال را بر آن دارد تا امتیاز میزبانی مسابقات را لغو یا باطل نماید – حتی فدراسیون جهانی فوتبال نیز میگوید مادامی که زنان اجازه حضور در مسابقات را نداشته باشند ایران نمی تواند میزبان این تورنومنتها گردد. اما در عوض، فدراسیون والیبال میزبانی دو دوره دیگر بازیهای والیبال را به ایران اعطا نمود – مسابقات آزاد جزیرۀ کیش در فوریه، و مسابقات جهانی باشگاهی تهران در ژوئن ۲۰۱۶.
در نتیجه، این اقدام معیارهای تساوی جنسیتی را برای امسال تعیین میکند و به فدراسیون دو فرصت مهم میدهد تا از حربۀ فوق العاده قوی خود برای پافشاری به ایران در تبعیت از قوانین استفاده نماید. با نزدیک شدن به رقابتهای آزاد جزیرۀ کیش، مسابقات جهانی باشگاهی تهران در ماه ژوئن در تهران، و احتمال صلاحیت یافتن تیم والیبال ایران برای شرکت در المپیک ریو در ماه اوت، فدراسیون جهانی والیبال باید موضع خود را مشخص نموده و برای لغو رسمی این ممنوعیت، پافشاری نماید.
سازمان دیده بان حقوق بشر در پائیز گذشته به محمود گودرزی، وزیر ورزش و جوانان ایران نامه نوشته [LINK] و با فدراسیون والیبال ملاقات داشته است. فدراسیون جهانی والیبال تعهد خود را در مورد تساوی جنسیتی مورد تأکید قرار داده و اظهار داشته است که «با کمک سازمان دیده بان حقوق بشر، میتوان پیشرفتهای بیشتری در زمینه هدف اصلی، یعنی شرکت خانوادهها در مسابقات والیبال حاصل کرد.» دبیر کل، فابیو ازودو اظهار داشته امیدوار است که این ممنوعیتها تا پیش از آغاز رقابتهای جزیرۀ کیش برطرف شود.
اما امیدوار بودن، کافی نیست. ایران در ژوئن گذشته قول داد زنان بتوانند در مسابقات شرکت کنند – در حالی که پیش از برگزاری تورنومنتها، عهد شکنی کرده،زنان را مورد تهدید قرار داده و امید بانوانی که در انتظار بازگشت به ورزشگاه هایشان بودند، را نابود ساخت.
اکنون که بیش از چند هفته به آغاز مسابقات آزاد جزیرۀ کیش باقی نمانده، زمان آن است که فدراسیون جهانی والیبال بر این نکته پافشاری نماید که تماشای مسابقۀ والیبال برای زنان جرم نیست و اصرار ورزد که ممنوعیت فوق به طور رسمی ابطال گردد.
مینکی وردن رئیس بخش ابتکارات جهانی سازمان دیده بان حقوق بشر میباشد.
