(واشنگتن دی سی) – سازمان دیده بان حقوق بشر در ارتباط با درخواستهای پناهجویی که توسط ادوارد اسنودن، مشاور سابق آژانس امنیت ملی امریکا ارائه شده، امروز بیانیه ذیل را صادر کرد.
افشاگری‌های ادوارد اسنودن در باره کنترل گسترده دادههای فناوريیهای ارتباطی توسط دولت‌های ایالات متحده و بریتانیا، نشانگر نقض جدی حوزه خصوصی شهروندان توسط اين كشورهاست. اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، این افشاگریها نشانگر آن است که تماسها، ارتباطها و فعالیتهای میلیونها تن از شهروندان عادی درحالی كنترل می‌شود که هیچگونه سوءظنی نسبت به آنها در مورد ارتکاب تخلف وجود ندارد واز سوی ديگر تهدیدی برای امنيت ملی و بين‌المللی به حساب نمی‌آیند. اینگونه كنترل عنان گسیخته داده‌ها، طبعاً تابع هیچ حد و مرزی نیست و نمیتوان آن را با فرض بر اینکه ممکن است در آینده در برابر تهدیدهای بالقوه نسبت به این کشورها، مفید واقع شوند، توجیه كرد.
هرچند قوانين موضوعه اغلب افشای موضوعات محرمانه توسط کارمندان یا آژانس‌های دولتی را جرم تلقی می‌کند اما طبق حقوق بین‌الملل، بر ملا ساختن موضوعات محرمانه‌ای که به نفع عموم مردم باشد را گاهی اوقات می‌توان موجه دانست. انجام این کار به‌ویژه ممکن است برای رسوا ساختن مسئولین و محافظت مردم در برابر نقض جدی حقوق بشر، از قبیل مواقعی که مسئولین از حدود قانونی خود فراتر می‌روند یا افراد را به طور غیر قابل توجیه زیر نظر می‌گیرند، لازم و ضروری باشد. قوانين بین‌المللی در مورد افشاگران مسائل امنیت ملی، شرایط گوناگونی را مشخص می‌کند که تحت آن اگر افراد اطلاعات مربوط به موضوعات عمومی را بر ملا كنند، دولت‌ها موظفند به آنها مصونيت قضایی اعطا كنند.
قانون افشاگری ایالات متحده شدیداً فاقد محافظت‌های لازم برای افرادی است که سوء استفاده‌های مربوط به مسائل امنیت ملی را بر ملا می‌سازند. قانون ایالات متحده امریکا برای افرادی که در مورد مسائل امنیت ملی مربوط به عموم مردم افشاگری می‌كنند هیچگونه مصونيت قضايی يا محافظت کافی در برابر انتقامجویی یا مجازات فراهم نمی‌کند.
اسنودن در دادگاه فدرال امریکا با اتهامات گوناگونی مواجه است که برخی از آنها میتوانند مجازات حبس‌های بلندمدت به همراه داشته باشند. این اتهامات بر اساس قانون منسوخ شدۀ جاسوسی ایالات متحده، وارد شده‌اند. دولت ایالات متحده امریکا این مقررات مبهم را به اشكال مختلف تعبیر و تفسیر می‌كند و با قوانين حقوق بشری نيز در تناقض است، به‌طوری که هیچگونه استثناء یا محافظت کافی برای افشاگرانی که مسایل حائز اهمیت برای عموم مردم را برملا می‌سازند فراهم نمی‌کند.
رویه قضایی چندانی هم وجود ندارد که نشان دهد دادگاه دولت امریکا قانون جاسوسی را در مورد این پرونده چگونه تعبیر و تفسیر خواهد کرد. اما دولت امریکا در گذشته علاوه بر مباحث دیگری که عنوان كرده، اذعان داشته است که این قانون نیازی به اثبات جرم ندارد، بنابراين در قانون فوق، فرقی نمی‌كند که شخص افشاگر هدفش آسیب رساندن به منافع ملی بوده و یا اینکه انتشار این اطلاعات واقعاً آسیبی رسانده است.
در نتیجه، اسنودن می‌تواند درخواست پناهجویی خود را بر این پایه قرار دهد که اگر وی به ایالات متحده باز گردانده شود، به دلیل اعتقادات سیاسی اش – یعنی این دیدگاه که عموم مردم باید از تجاوز گسترده دولت به حق حریم شخصی خود مطلع باشند – با خطر جدی روبرو خواهد بود. او می‌تواند این دلیل را مطرح كند که از آنجا که قانون هیچگونه محافظت، دفاع یا استثناء قابل اعتمادی برای افشاگران فراهم نمی‌سازد، خطر محاکمه شدن و احتمال مجازات شدید و ظالمانه برایش وجود دارد و می‌تواند به وی آسیب‌های جبران‌ناپذيری وارد سازد، و این همان ضرورتی است که مورد نظر قانون بین المللی پناهندگی است.
علاوه بر آن، شرایط زندانهای امریکا، هم برای زندانیانی که در انتظار محاکمه به سر میبرند و هم برای افرادی که دوران محكوميت خود را سپری می‌كنند، می‌تواند بسیار دشوار باشد كه دوره‌های طویل‌المدت حبس انفرادی و نیز تحمل دیگر محدودیت‌های ارتباطی از جمله اين دشواريیها هستند. هر کشوری که درخواست ایالات متحده برای استرداد را در نظر میگیرد، باید این موضوع را مورد ارزیابی قرار دهد که اگر اسنودن برای محاکمه به امریکا باز گردانده شود، آیا در خطر رفتارهای ظالمانه، غیر انسانی، یا تحقیرآمیز قرار خواهد داشت یا خیر.
هر کشوری که اسنودن از آن درخواست پناهجویی كرده باید با درنظر داشتن عدالت درخواست وی را در نظر بگیرد و بر طبق قوانين بین المللی از حقوق او محافظت كند. ممکن است که برخی از کشورهايی که به احتمال زیاد در برابر فشار امریکا برای باز گرداندن اسنودن برای محاکمه مقاومت می‌کنند خود در مورد محافظت از منتقدان و ناراضیان‌شان دارای سوابق بدی باشند، اما این باعث نمی‌شود که آنها الزامات قانون بین المللی پناهندگی را در مورد اسنودن مورد توجه قرار ندهند.
هر کشوری هم که در دفاع از اسنودن سخن میگوید باید حق آزادی بیان شهروندان، منتقدان، و افشاگران خود و نیز حق دسترسی آزاد مردم خود به اطلاعات را تضمین كند. همچنین دولت امریکا باید به‌خاطر داشته باشد خود برای چندین دهه به مردمی که به دلیل انتقاد از دولت‌های خود دچار مجازات‌های شدید شده‌اند، پناهندگی سیاسی داده است. بنابراین اکنون که دولت‌های دیگر ممکن است در این مورد به اسنودن پیشنهاد پناهندگی كنند، امریکا نباید سیاست یک بام و دو هوا در پیش گیرد.
