مهمات خوشه ای: دولت ها معاهده جدیدی را به بحث می گذارند

سازمان دیده بان حقوق بشر ازدولت هایی که دراسلو جمع شده اند تا با یک اقدام تاریخی استفاده از مهمات خوشه ای را که باعث خسارت غیرقابل قبولی به افراد غیرنظامی می شود ممنوع کنند، خواسته است موافقت کنند این قرارداد تا سال 2008 به نتیجه برسد. انتظارمی رود که بیش ازچهل کشور جهان درکنفرانس اسلو که طی روزهای 23-22 فوریه برگزاری می شود شرکت کنند.

استیوگوس مدیر بخش تسلیحات سازمان دیده بان حقوق بشر دراین زمینه گفت: "هیچ کدام ازسلاح های متداول امروز خطرناک تر از سلاح های خوشه ای نیست. دولت ها باید با توجه به تهدیداتی که این موضوع دارد با فوریت به این موضوع توجه کنند ومعاهده ای که استفاده ازاین سلاح ها را ممنوع می کند تا پایان امسال منعقد کنند."

درنوامبر2006، دولت نروژ اعلام کرد روند امضای معاهده جدید بین المللی برای ممنوعیت استفاده ازسلاح های خوشه ای که نتایج انسانی غیرقابل قبولی دارد را تسهیل خواهد کرد. کنفرانس اسلو اولین دیدار دراین مسیرخواهد بود و بعد ازعدم موفقیت دولتها برای شروع کردن مذاکرات راجع به سلاح های خوشه ای در چارچوب کنوانیسون سلاح های متعارف سازمان ملل(CCW) ، برگزار می شود.

سازمان های غیردولتی - که توسط "ائتلاف مهمات خوشه ای" که سازمان دیده بان حقوق بشر در سال 2003 کمک به ایجاد آن کرد و در حال حاضر نیابت ریاست اجلاس را به عهده خواهند داشت- ازدولت ها خواسته اند تا متعهد شوند قطعنامه مورد نظر تا آغازسال 2008 منعقد شود و برنامه برای عملیاتی شدن آن بسط یابد. "ائتلاف مهمات خوشه ای" و" کمک های مردمی نروژ" میزبان مجمع جامعه مدنی درخصوص سلاح های خوشه ای در شهر اسلو ودرتاریخ 21 فوریه بوده اند. نمایندگان بیش از یکصد سازمان غیردولتی از سی کشور جهان که بسیاری از آنها در مبارزه ممنوعیت مین های زمینی موفق بوده اند دراین کنفرانس شرکت خواهند کرد.

استیوگوس که نماینده سازمان دیده بان حقوق بشر در مذاکرات مین های ضدنفردر سال 1997 بوده است همچنین گفت: " طرح اسلو درخصوص تسلیحات خوشه ای فرآیند اتاوا را پیگیری می کند که به ممنوعیت استفاده از مین های زمینی منتهی شد. با یکدیگر کار کردن برای به عمل اوردن یک معاهده جدید، دولت ها وجامعه مدنی شانس دیگری خواهند داشت تا جان های بی شماری را از کشته شدن توسط سلاح های خوشه ای نجات دهند."

درماه های اخیر، نزدیک به سی وشش کشور به صورت رسمی اعلام کرده اند که از عهده نامه جدید برای ممنوعیت سلاح های خوشه ای به مانند بسیاری از آژانس های سازمان ملل وکمیته صلیب سرخ بین الملل حمایت می کنند. کمیته های پارلمانی برای تنظیم ویا ممنوعیت کردن سلاح های خوشه ای درحدود 12 کشور نیزازجمله ایالات متحده وانگلستان، که به عنوان بزرگترین کشورهای استفاده کننده از این سلاح ها هستند، حضور خواهند داشت.

استیو گوس افزوده است: " معاهده جدید برای سلاح های خوشه ای برای حفاظت از غیرنظامی ها هم درجریان منازعات وجنگ ها وهم بعد ازآن به فوریت مورد نیاز است. سلاح های خوشه ای تهدید دوجانبه ای دارند. اگر آنها منجر به کشته شدن ویا صدمه زدن به شما در جریان یک حمله نشوند، هنوز می توانند بعد از تاثیری که مانند مین های زمینی می گذارند، به شما صدمه بزنند."

سلاح های خوشه ای جان غیرنظامیان را به خطر می اندازه چرا که هر بمب، راکت ویا پوسته به صدها تکه خوشه ای مانند در یک گستره بزرگ پخش می شود وواقعا تلفات غیرنظامی را افزایش می دهد هنگامی که به مکان هایی مسکونی وجاهایی که جمعیت زیاد است شلیک می شوند. همچنین سلاح های خوشه ای تکه های بسیارغیرمنفجر شده ای را ازخود به جای می گذارند، که به مانند مین های زمینی عمل می کند وبه کشته ویا معیوب شدن مردمی که با آنها تماس پیدا می کنند می شود حتی پس از زمان های طولانی که ازپایان جنگ می گذرد.

نروژ ممنوعیت مهمات خوشه ای را به دلیل خسارات غیرقابل قبول انسانی شان پیشنهاد کرده است. اینکه چه سلاح های شامل سلاح های خوشه ای می شوند وچه سلاح های نمی شوند ازجمله مواری خواهد بود که درجریان مذاکرات مورد بررسی قرارخواهد گرفت، اما دولت ها باید هرسلاحی را که مانند سلاح های خوشه ای صدمه های بیش ازاندازه وبسیار زیاد به غیرنظامیان می زند درنظر بگیرند.

معاهده جدید می تواند صدمات انسانی فاجعه باربالقوه ای را که حتی امکان دارد از بحران جهانی مین های زمینی بدتر باشد، دفع کند. میلیاردها مهمات خوشه ای در زرادخانه های بیش ازهفتاد کشور جهان وجود دارد. اگر این سلاح ها مورد استفاده قرار گیرند، تعداد بیشماری ازغیرنظامیان را درجریان جنگ ها ومنازعات کشته خواهند شد ودهها میلیون وشاید صدها میلیون تکه هایی که مانند مین های مرگبار ضد نفر عمل می کند باقی خواهند ماند.

برخی دولت ها ازجمله ایالات متحده وانگلستان، مخالفت خودشان را برای روندی که خارج از CCW برای پرداختن به سلاح های خوشه ای به وجود آمده، ابراز کرده اند. این کشورها به جای آن تاکید می کنند که طرح انگلیس مبنی بر دنبال کردن مذاکرت درچارچوب CCW روی "مواد منفجره باقی مانند ازجنگ با تمرکز ویژ روی سلاح های خوشه ای" راه پیش روی سلاح های خوشه ای است.

سازمان دیده بان حقوق بشر گفت که طرح مورد نظر برای گفت وگو در قالب CCW دربهترین حالت رویکردی برای کند کردن یک فاجعه انسانی پیش رو است و در بدترین حالت یک فرمول عمدی برای شکست دیگری درقالب CCW برای پرداختن به تهدیداتی که توسط سلاح های خوشه ای وجود دارد.

استیوگوس دراین زمینه گفت: "شگفت آورنیست که بزرگترین مصرف کنندگان مهمات خوشه ای نسبت به پذیرفتن روندی که به ممنوعیت این سلاح های می شود، بی میل هستند. طرح نروژ تنها روند معتبر برای کم کردن تاثیرات رنج اوری است که توسط سلاح های خوشه ای ایجاد میشود وکشورهایی که برای حفاظت ازجان غیرنظامیان جدی هستند به هرحال به این معاهده خواهند پیوست."

جدول احتمالی شرکت کنندگان درکنفرانس شامل این کشورهاست: افغانستان، آنگولا، آرژانتین، اتریش، بلژیک، بوسنی وهرزگوین، کانادا، شیلی، کاستاریکا، کرواسی، جمهوری چکف دانمارک، مصر، فنلاند، فرانسه، آلمان، گواتمالا، هولی سی، مجارستان، اندونیزی، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، اردن، لتونی، لبنان، لیختناشتاین، لیتوانیا، لوکزامبورگ، مالتا، مکزیک، هلند، نیوزیلند، نروژ، پرو، لهستان، پرتغال، رومانی، صربستان، اسلواکی، آفریقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، سوییس وانگلستان.

این جدول به صورت مشخص شامل چند کشور است که عضو CCW نیستند ازجمله افغانستان، آنگولا، اندونزی، لبنان وموزامبیک وبرخی ازکشورهای مهمی که خودشان تولید کننده سلاح های خوشه ای یا انباردار آن هستند.

برخی ازکشورهایی که درکنفرانس شرکت خواهند کرد هنوزحمایت خود ازمعاهده جدید را بیان نکرده اند. ازجمله این کشور ها مصر، فنلاند، فرانسه، ژاپن، هلند، لهستان، رومانی، آفریقای جنوبی، اسپانی و انگلستان است. ازجمله کشورهایی که قبول نکرده اند که در این کنفرانس شرکت کنند می تواند به استرالیا، چین، هند، اسراییل، پاکستان، روسیه وایالات متحده اشاره کرد.

سلاح های خوشه ای درحداقل 75 کشورجهان دخیره ونگهداری می شوند و در حداقل 23 کشورجهان مورد استفاده قرارگرفته اند. سلاح های خوشه ای موجود درسراسرجهان، شامل میلیاردها قطعات کوچک هستند. به صورت جهانی، 34 کشورشناخته شده برای درست کردن بیش از 210 نوع مختلف سلاح های خوشه ای که درهواپخش می شوند ویا اززمین شلیک می شوند ازجمله گلوله های موشکی، بمب ها، راکت ها وموشک ها وجود دارند. حداقل 13 کشور 50 نوع از سلاح های خوشه ای ر ابه حداقل 60 کشوردیگر جهان منتقل کرده اند.

با استثناء خیلی کمی، ذرات خوشه ای موجود سلاح های پیچیده ای نیستند چرا که نه سلاح های خوشه ای ونه ذراتش هدایت شونده هستند وخیلی بخش اندکی ازآن خاصیت خودانهدامی دارد ویا دیگر وسایلی که نرخ عمل نکردن قطعه را کاهش می دهد.

برای دنبال کردن اطلاعات جانبی وگذشته درخصوص سلاح های خوشه ای، لطفا به دیگر اسناد سازمان دیده بان حقوق بشر با آدرس های زیر مراجعه کنید:

•https://www.hrw.org/arms/pdfs/munitionChart021507.pdf
•https://www.hrw.org/english/docs/2007/02/14/usdom15338.htm
•https://www.hrw.org/english/docs/2006/11/17/global14629.htm
•https://www.hrw.org/doc/?t=arms_clusterbombs