(New York) – Tổ chức Theo dõi Nhân quyền vừa tuyên bố ngày hôm nay rằng chính quyền Việt Nam cần lập tức phóng thích hai nhà bất đồng chính kiến đang ốm nặng và bảo đảm cho họ được chăm sóc y tế thích hợp. Nguyễn Văn Hải, người viết blog với bút danh Điếu Cày, 59 tuổi, được tin là đã bị thương tích nặng trong tù. Cha Nguyễn Văn Lý, 65 tuổi, nhà hoạt động chính trị kỳ cựu đã từng được tại ngoại chữa bệnh vì bị ba cơn đột quỵ và mắc nhiều bệnh hiểm nghèo, mới bị giam lại từ tháng Bảy.
“Một cách tuyệt vời để Việt Nam kỷ niệm ngày Quốc Khánh của mình là trả tự do cho tất cả những ai đang bị giam giữ vì đã thực thi các quyền con người của mình một cách ôn hòa,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc phụ trách châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu. “Việc cần được ưu tiên hàng đầu là phóng thích vô điều kiện những nhà bất đồng chính kiến đang cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.”
Việt Nam thường ân xá, giảm án cho một số tù nhân vào dịp kỷ niệm Quốc Khánh, ngày mồng 2 tháng Chín. Năm nay, chính quyền công bố ân xá cho 10.244 tù nhân. Theo báo chí nhà nước, chỉ có 5 người trong số đó là phạm nhân với các tội danh về “an ninh quốc gia.” Chính quyền Việt Nam thường trừng phạt những người lên tiếng chỉ trích chính phủ, và thực thi các quyền tự do ngôn luận, lập hội và nhóm họp một cách ôn hòa, bằng các bản án hình sự dưới vỏ bọc “các tội xâm phạm an ninh quốc gia.” Hàng trăm nhà bất đồng chính kiến đang bị giam giữ với các tội danh như vậy.
Hai trong số năm người được ân xá là các nhà vận động dân chủ Nguyễn Văn Tính và Trần Đức Thạch, người mới được giải thưởng Hellman/Hammett năm 2010 dành cho các cây bút từng là nạn nhân của sự đàn áp chính trị.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền quan ngại sâu sắc về sức khỏe của Nguyễn Văn Hải, thường được biết đến theo tên blog của mình là Điếu Cày. Ông là đồng sáng lập Câu lạc bộ Nhà báo Tự do, được thành lập tháng Chín năm 2007 nhằm cổ vũ tự do ngôn luận và báo chí độc lập. Ông bị bắt ngày 20 tháng Tư năm 2008. Vào ngày mồng 10 tháng Chín năm 2008, ông bị xử án 30 tháng tù trong một phiên tòa hình sự với cáo buộc ngụy tạo là trốn thuế. Năm 2009, ông được nhận giải thưởng Hellman/Hammett.
Ngày 20 tháng Mười năm 2010, công an chuyển Nguyễn Văn Hải từ trại Xuân Lộc (Z30A) tỉnh Đồng Nai, nơi ông đã thụ án, về trụ sở Cơ quan An ninh Điều tra, Sở Công An Thành phố Hồ Chí Minh tại số 4 Phan Đăng Lưu. Cả hai cơ sở có từ hàng thập kỷ này đều khét tiếng về điều kiện khủng khiếp và về sự giam giữ dài hạn và ngược đãi tù nhân chính trị.
Ngày 17 tháng Bảy năm 2011, vợ cũ của ông Nguyễn Văn Hải, bà Dương Thị Tân, gửi đơn khiếu nại tới Sở Công an Thành phố Hồ Chí Minh về sức khỏe và sự an toàn của ông. Bà thông báo việc một cán bộ công an đã nói với bà vào ngày mồng 5 tháng Bảy rằng “ông Hải bị mất tay.” Các mối quan ngại càng tăng lên vì công an Thành phố Hồ Chí Minh đã bác đơn của luật sư đăng ký làm đại diện pháp lý cho ông Nguyễn Văn Hải, và nhiều lần từ chối yêu cầu thăm gặp của gia đình. Hiện vẫn chưa rõ ông đang ở đâu và tình trạng sức khỏe như thế nào.
“Chính quyền Việt Nam không biết xấu hổ khi tạo dựng các cáo buộc để giam giữ những người lên tiếng phê phán một cách ôn hòa như Điếu Cày, rồi từ chối không cho họ tiếp xúc với bên ngoài,” ông Robertson nói. “Khi đang có quan ngại về sức khỏe của ông, thì việc ngăn cấm tiếp xúc với luật sư và gia đình càng trở nên tồi tệ hơn.”
Cha Nguyễn Văn Lý bị buộc trở lại nhà giam vào ngày 25 tháng Bảy. Ông bị kết án tám năm tù giam vào tháng Ba năm 2007 vì các hoạt động ủng hộ dân chủ, trong đó có việc công bố một bản tuyên ngôn kêu gọi đấu tranh ôn hòa để xây dựng dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam. Chính quyền khởi tố ông về tội “tuyên truyền chống nhà nước” theo điều 88 luật hình sự.
Chính quyền cho ông Lý tại ngoại chữa bệnh vào ngày 15 tháng Ba năm 2010 và đưa ông về giáo phận ở Huế, sau khi ông phải chịu ba cơn đột quỵ trong thời gian bị biệt giam vào năm 2009. Tháng Bảy vừa qua, ông bị đưa trở lại nhà tù để thụ lý nốt năm năm còn lại trong bản án.
Kể từ năm 1977, ông Lý đã ngồi tù tổng cộng 15 năm vì vận động một cách ôn hòa cho các quyền tự do tôn giáo, dân chủ và nhân quyền. Ông là một trong những kiến trúc sư chủ chốt của phong trào dân chủ có tên Khối 8406, được đặt theo ngày thành lập mồng 8 tháng Tư năm 2006. Ông được nhận giải thưởng Hellman/Hammett hai lần trong các năm 2004 và 2008.
Ông Lý cần được tiếp tục chăm sóc y tế vì có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, trong đó có khối u não tới 3 xăng-ti-mét, có khả năng là nguyên nhân cục bộ gây liệt chân và tay phải từ khi ở tù lần trước, và chứng xơ động mạch vành, có thể gây đột quỵ.
“Cha Lý bị kết tội chỉ vì đã bày tỏ niềm tin chính trị một cách ôn hòa và đáng ra không bao giờ phải ngồi tù,” ông Robertson nói. “Chúng tôi quan ngại rằng việc đưa ông trở lại nhà tù khi đang mắc nhiều bệnh nghiêm trọng như vậy có thể gây nguy hiểm tới tính mạng.”
