De berichten dat Nederland overweegt sommige van de huidige Guantanamo-gevangenen op te vangen zijn goed nieuws voor de gedetineerden en goed nieuws voor Nederland. Als deze deal doorgaat, zouden een aantal gedetineerden die jarenlang ontwettig gevangen gehouden zijn in het Amerikaanse detentiecentrum een kans op een nieuw en productief leven krijgen. Het zou bovendien andere landen aanmoedigen die overwegen hetzelfde te doen.
Wereldwijd veroorzaken deze detenties vijandigheid en wrok, en dienen ze als rekruteringsmiddel voor gewapende extremistische groepen. Guantanamo sluiten en de onbeperkte detentie beëindigen zou een belangrijke lokroep voor zulke groepen doen verstommen. Gedetineerden toestaan zich te vestigen in Nederland zou een humane en praktische stap in de richting van dat doel zijn.
Het is geen geheim dat de regering van de Amerikaanse president Barack Obama ook andere landen probeert te overtuigen om Guantanamo-gevangenen op te vangen, zodat de gevangenis eindelijk kan worden gesloten. De aanhoudende detenties voor onbepaalde tijd op Guantanamo Bay zijn al lange tijd een smet op het blazoen van de Verenigde Staten. De Nederlandse overheid en andere Europese staten hebben de VS terecht opgeroepen om Guantanamo te sluiten. Het is echter begrijpelijk dat Nederlandse burgers zich afvragen waarom hun regering hiervoor op zou moeten draaien, terwijl de VS zelf verantwoordelijk zijn voor het creëren en het oplossen van de situatie in Guantanamo.
Hoewel de VS inderdaad verantwoordelijk zijn en tot nu toe gefaald hebben een oplossing te bieden voor Guantanamo, zouden Guantanamo-gevangenen niet de prijs moeten betalen voor de tekortkomingen van de Amerikaanse overheid. Veel van de 122 huidige gedetineerden zitten al meer dan 13 jaar vast zonder enige aanklacht of proces, wat in strijd is met het internationaal recht. Al jaren is bijna de helft van deze gedetineerden goedgekeurd voor vrijlating door het Amerikaanse leger en veiligheidsdiensten op grond van het feit dat hun vrijlating geen veiligheidsbedreiging vormt die hun detentie rechtvaardigt. Uit protest tegen de onwettige detentie, namen sommigen hun toevlucht tot hongerstakingen, met als gevolg dat zij pijnlijke en herhaaldelijke dwangvoeding moesten ondergaan. Elk land dat iets kan doen om deze onrechtvaardige situatie te beëindigen, ook Nederland, zou dit moeten doen.
Helaas bemoeilijkt de binnenlandse politieke dynamiek in de Verenigde Staten al jarenlang een serieuze discussie over een oplossing voor de Guantanamo-gevangenen, in het bijzonder over hervestiging in de VS. Of het nu om een proces, detentie of hervestiging gaat, het Amerikaanse Congres, dat momenteel gedomineerd wordt door president Obama's rivaliserende Republikeinse Partij, heeft verhinderd dat Guantanamo-gevangenen naar de Verenigde Staten worden verplaatst. De enige overgebleven mogelijkheid op hervestiging, is daarmee opvang in hun eigen land - wat vaak niet mogelijk is vanwege het risico op foltering of vervolging - of opvang in andere landen. Om gedetineerden voorgoed uit Guantanamo te kunnen halen, is het daarom essentieel dat anderen landen actie ondernemen en gedetineerden accepteren.
Naast de huidige politieke ontwikkelingen, zullen de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 het sluiten van Guantanamo mogelijk bemoeilijken. Zo hebben sommige presidentskandidaten aangegeven dat ze Guantanamo open zullen houden en er zelfs meer gevangenen heen zullen sturen. Het Amerikaanse Congres beraadt zich nu over nieuwe wetgeving die de overplaatsing van gevangenen uit Guantanamo naar andere landen voor de komende twee jaar zou blokkeren. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, de Tweede Kamer van het Amerikaanse Congres, keurde vorige week zijn versie van een wetsvoorstel goed. Hoewel de nog niet goedgekeurde versie van de Senaat iets beter is, worden de twee wetten naar verwachting de komende maanden samengevoegd, en zullen er waarschijnlijk meer beperkingen worden opgelegd op de overdracht van gevangenen uit Guantanamo. Deze beperkingen zouden hoogstwaarschijnlijk van kracht worden op het moment dat de regering-Obama aftreedt.
Hiermee is de kans op het beëindigen van onbeperkte detentie in Guantanamo bijna verkeken. Om humanitaire redenen, maar ook vanwege gemeenschappelijke veiligheidsbelangen, zouden geïnteresseerde landen dus nu moeten helpen.
Nederland heeft nu de kans te helpen deze vreselijke fout recht te zetten, en hiermee een broodnodig voorbeeld te geven aan andere landen.
