- រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាCambodian បានប្រើប្រាស់ស្ថានភាពនៃការរីករាលដាលជាសកលនៃជំងឺកូវីដ ១៩ ដើម្បីចាប់ឃុំឃាំងសកម្មជនសហជីព រឹតត្បិតការចងក្រង និងចុះបញ្ជីសហជីព និងបានរារាំង សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម របស់កម្មករក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងវិស័យទេសចរណ៍។
- ច្បាប់ស្តីពីសហជីព បានបំពានកាតព្វកិច្ចច្បាប់ស្តីពីការងារអន្តរជាតិ សម្រាប់ការចុះបញ្ជីសហជីព ការចរចាអនុសញ្ញាការងាររួម និងការអនុវតសិទ្ធិធើ្វកូដកម្ម។
- សហភាពអ៊ឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក និងដៃគូជំនួញផ្សេងៗទៀត គួរប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន និងបង្កើនការដាក់សម្ពាធដល់កម្ពុជាអោយអនុលោមតាមកាតព្វកិច្ចគោរពសិទ្ធិការងាររបស់ខ្លួន។
(បុរីញូយ៉ក) រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាCambodian បានប្រើប្រាស់ស្ថានភាពនៃការរីករាលដាលជាសកលនៃជំងឺកូវីដ ១៩ ដើម្បីចាប់ឃុំឃាំងសកម្មជនសហជីព កម្រិតការចងក្រង និងចុះបញ្ជីសហជីព និងបានរារាំង សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម របស់កម្មករក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់និងវិស័យទេសចរណ៍ នេះជាការលើកឡើងរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធមនុស្ស ក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួន ចេញផ្សាយថ្ងៃនេះ។ អាជ្ញាធរក៏បានបើកដៃផងដែរអោយក្រុមនិយោជកបំពានលើបទបញ្ញាត្តិទាំងឡាយ ស្តីពីការងារ និងបានចូលរួមក្នុងការប្រព្រឹត្តភាពមិនយុត្តិធម៌ផ្នែកការងារ ដែលរំលោភដល់ច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់អន្តរជាតិ។
ក្នុងរបាយការណ៍កម្រាស ៩៧ ទំព័ររបស់ខ្លួនបានលើកឡើងថា “មានតែសហជីព “មីកញ្ចប់” ទេដែលមិនរងការបំពាន៖ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសហជីពក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងវិស័យទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា” ត្រូវបានកត់ត្រាអំពីរបៀបដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងនិយោជកខ្លះបានប្រើប្រាស់យុទ្ធវិធីផ្សេងៗផ្នែកច្បាប់ និងរដ្ឋបាល អំឡុងការរីករាលដាលជាសកលនៃជម្ងឺកូវីដ ១៩ ដើម្បីធ្វើឱ្យចុះខ្សោយនូវចលនាសហជីពឯករាជ្យ និងបានរំលោភសិទ្ធិកម្មករ។ វិធានការទាំងឡាយធ្វើឡើងសំដៅដោះស្រាយផលវិបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពីការរីករាលដាលជាសកលនៃ ជម្ងឺកូវីដ ១៩ ហាក់ដូចជាការដាក់ពិន័យដល់សហជីពឯករាជ្យ ផ្ទុយទៅវិញវិធានការនេះបានហុចផល ដល់បណ្តាសហជីពដែលស្និតជាមួយនិយោជក ដែលអាចចុះបញ្ជីបានរហ័សជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលមេដឹកនាំសហជីពលេចធ្លោខ្លះ ច្រើនប្រដូចទៅនឹង “ការឆុងមីមួយកញ្ចប់”។
“រដ្ឋាភិបាល និងនិយោជកខូចៗខ្លះ បានប្រើប្រាស់ការរីករាលដាលជាសកល នៃជម្ងឺកូវីដ ១៩ ជាលេសបន្តដាក់កម្រិតលើសហជីពឯករាជ្យ ជាជាងគាំពារសុខុមាលភាព និងសិទ្ធិរបស់កម្មករអំឡុងពេលមានវិបត្តិ” នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក Phil Robertson នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ី នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស។ “ដោយហេតុថាស្ថានភាពសិទ្ធិការងារនៅកម្ពុជាកំពុងធ្លាក់ចុះ សហភាពអ៊ឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗទៀតគួរប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន និងបង្កើនការដាក់សម្ពាធដល់កម្ពុជាអោយអនុលោមតាមកាតព្វកិច្ចគោរពសិទ្ធិការងាររបស់ខ្លួន។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សបានធ្វើកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយមេដឹកនាំសហជីព និងសមាជិកច្រើនជាង ៣០ នាក់ មកពីវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងវិស័យទេសចរណ៍ និងជាមួយអ្នកជំនាញវិស័យការងារទាំងក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ រួមមានតំណាងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ នៅចន្លោះពីខែមិនា ដល់ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២២។ ទន្ទឹមនេះ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក៏បានផ្ញើលិខិត និងស្នើអោយមានការបំភ្លឺពីរដ្ឋា ភិបាលកម្ពុជា និងបណ្តាក្រុមហ៊ុននានានៅកម្ពុជា ផងដែរ ប៉ុន្តែ មានរោងចក្រតែមួយប៉ុណ្ណោះបានឆ្លើយតបត្រឡប់វិញ។
ចាប់តាំងពីមានការរីករាលដាលជាសកលនៃជម្ងឺកូវីដ ១៩ នៅឆ្នាំ ២០២០ រហូតមក រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនការបង្រ្កាបទៅលើសហជីពឯករាជ្យ តាមរយៈការប្រើច្បាប់រំលោភសិទ្ធិ និងវិធានការ សុខភាពសាធារណៈថ្មី ជាលេសដើម្បីដាក់កម្រិតតាមអំពើចិត្តទៅលើសកម្មភាពសហជីព។ ច្បាប់ស្តីពី សហជីពដ៏ចម្រូងចម្រាសរបស់កម្ពុជាបានកំណត់ជាកាតព្វកិច្ច និងតម្រូវការកាន់តែស្មុគស្មាញសម្រាប់ការចុះបញ្ជីសហជីព ការចរចាអនុសញ្ញាការងាររួម និងការអនុវត្តសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម។ និយោជកជាច្រើន ប្រើប្រាស់វិធានការកាត់បន្ថយកម្មករ តាមរយៈការរំសាយការងារទ្រង់ទ្រាយធំក្រោមហេតុផលវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងការបណ្តេញចេញមេដឹកនាំ និងសមាជិកសហជីព។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សបានកត់ត្រាករណីចំនួន ៥ ករណីជាប់ពាក់ព័ន្ធការបណ្តេញចេញ និងកាត់រំសាយបុគ្គលិក កម្មករ ទ្រង់ទ្រាយធំដែលមិនយុត្តិធម៌ ក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងវិស័យទេសចរណ៍ សំដៅមេដឹកនាំ និងសមាជិកសហជីព ដែលនេះជាគំរូមួយទៀតនៃការបន្តនូវបញ្ហាដែលមានមកជាយូរមកហើយរបស់កម្ពុជាទាក់ទងនឹងការបំពានលើសហជីព ហើយបានធ្វើអោយស្រអាប់មុខមាត់ កម្ពុជាក្នុងប្រវត្តិវិស័យការងាររបស់ខ្លួន។
ក្នុងឧទាហរណ៍មួយ កាលពីខែ មេសា ឆ្នាំ ២០២១ ក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូ ណាហ្កាវើលដ៍ នៅភ្នំពេញបាន កាត់រំសាយបុគ្គលិក កម្មករចំនួន ១៣២៩ នាក់។ អាជ្ញាធរបានកំណត់ដោយបំពានថា ការបន្តធ្វើកូដកម្ម ជាអំពើខុសច្បាប់ និងដាក់វិធានរក្សាគម្លាតសង្គម និងវិធានការការពាការឆ្លងជម្ងឺកូវីដ ១៩ ផ្សេងៗទៀត ជាលេសក្នុងការចាប់បង្ខំកូដករដឹកចេញយកទៅដាក់ឃុំបណ្តោះអាសន្នសម្រាប់ការធ្វើតេស្ត៍រកមេរោគ។
“បន្ទាប់ពីយើងចាប់ផ្តើមធ្វើកូដកម្ម (តវ៉ាចំពោះក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូ ណាហ្កាវើល) រួចមកសហជីពក្លែងក្លាយថ្មីមួយស្រាប់តែលេចរូបរាងឡើងភ្លាម ដែលជាសហជីពដែលយើងហៅថា “សហជីពមីកញ្ចប់” ពីព្រោះវាត្រូវបានចុះបញ្ជីរួចរាល់ភ្លាមៗជាមួយក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ដែលជាដំណើរការរហ័សប្រៀបដូចជាឆុងមីមួយកញ្ចប់ប្រើពេលពីរនាទី”។ នេះជាការលើកឡើងរបស់កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរ នៃក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូ ណាហ្កាវើលដ៍។ “បុគ្គលិក កម្មករនៅក្រុមហ៊ុន ណាហ្កាវើលដ៍ មិនទាំងដឹងថាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងសហជីព ធ្វើនៅទីណា និងនរណាត្រូវបានជាប់ឆ្នោតជ្រើសរើសជាមេដឹកនាំពួកគាត់ផង”។
កញ្ញា ស៊ីថរ ត្រូវរងបទចោទ “ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមានស្ថានទំងន់ទោស” ដោយសារ គាត់បានដឹកនាំកូដកម្មទាមទារឱ្យមានការទទួលយកចូលបំរើការងារវិញនូវបុគ្គលិក កម្មករដែលត្រូវ បណ្តេញពីការងារ ចំនួន ៣៦៥ នាក់ និងការសងសំណងសមរម្យ ពីសំណាក់ក្រុមកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៍។ នាងត្រូវបានគេឃុំឃាំងមុនការកាត់ក្តីចំនួន ៧៤ ថ្ងៃ។ ក្រោយមកត្រូវបានដោះលែងវិញដោយមានការធានា ប៉ុន្តែ បទចោទប្រឆាំងនាងនៅមិនទាន់ទំលាក់ចោលទេ។
ក្រុមហ៊ុននៅកម្ពុជាក៏បានបន្តប្រើប្រាស់ផងដែរនូវកិច្ចសន្យាការងារមានកាលកំណត់ ដើម្បីបំបាក់ទឹកចិត្តកម្មករក្នុងចូលរួមចងក្រងសហជីព និងដើម្បីគេចវេសកាតព្វកិច្ចសងសំណងផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ការកាត់រំសាយកម្មករ។ និយោជក ជាញឹកញាប់បានបញ្ចប់កិច្ចសន្យាការងារមានកាលកំណត់ដោយមិនមានមូលហេតុ និងមិនបានជូនដំណឹង សំដៅចំពោះមេដឹកនាំ និសមាជិកសហជីព ដើម្បីសងសឹងចំពោះការចូលរួមរបស់ពួកគាត់ក្នុងសកម្មភាពសហជីព។ ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជិវៈ បានចេញសេចក្តីណែនាំមួយ ស្តីពីការអនុញ្ញាតបន្តកិច្ចសន្យាការងារមានកាលកំណត់ហួសរយៈពេល ២ឆ្នាំកំណត់ដោយច្បាប់ ដែលជាក់ស្តែងបានបំពានទៅលើច្បាប់ស្តីពីការងារ។ ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាលដែលមានអំណាចចេញការស្រាយបំភ្លឺច្បាប់ស្តីពីការងារ ដែលជាផ្នែកមួយនៃការដោះស្រាយវិវាទការងារ ជាញឹកញាប់បានបដិសេធមិនចេញសាលក្រមប្រឆាំងក្រសួងការងារទេ។
បើមិនមានកំណែទម្រង់ក្នុងក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាលឯករាជ្យទេ សហជីឯករាជ្យ នឹងមិនអាទទួលបានការកាត់សេចក្តីផ្លូវច្បាប់ និងប្រកបដោយយុត្តិធម៌ទេ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស។
នៅខែសីហា ឆ្នាំ ២០២០ សហភាពអ៊ឺរ៉ុបបានព្យួរមួយផ្នែកនៃឋានៈអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម របស់កម្ពុជា “គម្រោងអ្វីៗ លើកលែងសព្វាវុទ្ធ” ដោយផ្អែកលើរបកគំហើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបំពាន ជាប្រព័ន្ធលើសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ក៏ដូចជាសិទ្ធិការងារ។ តំណាងផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋ អាមេរិកថ្មីៗនេះ កំពុងពិនិត្យមើលឡើងវិញលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅរបស់ខ្លួន ហេតុដូច្នេះ ទើបមានការព្យួរ ការទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធនាំចូលទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក ពីអ្នកទទួលផលទាំងអស់ ក្នុងនោះរួមមានទាំងកម្ពុជាផងដែរ។
“សហជីពឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា និងសមាជិករបស់ពួកគាត់ ជាទូទៅមិនទទួលបានការដោះស្រាយការរំលោភបំពានសិទ្ធិការងារពេញលេញ និងទាន់ពេលវេលាទេ” នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក រ៉ូប៊ើតសុន។ “ដៃគូពាណិជ្ជកម្ម ក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ម៉ាកល្បីៗអន្តរជាតិ មានប្រភពទំនិញពីកម្ពុជា និងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ គួរធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីដាក់សម្ពាធ ឱ្យមានការបង្កើតយន្តការដោះស្រាយវិវាទការងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងគោរពសិទ្ធិកម្មករ”។
