(نیویورک، 13 مارس 2010) - دیده بان حقوق بشر امروز اعلام کرد قوه قضائیه ایران باید هر چه سریعتر دلیل یورش به منزل جعفر پناهی کارگردان فیلم و نیز مبنای قانونی بازداشت او و دو تن از همکارانش را روشن کند.
بر اساس گزارش های منتشر شده در سایت های مختلفی مانند بی بی سی، مامورین امنیتی لباس شخصی شامگاه اول مارس 2010 به منزل پناهی حمله ور شدند. آنها خانه او را مورد بازرسی قرار داده، بعضی از لوازم شخصی او را توقیف کرده و سپس وی، همسر، دختر بزرگسالش و 15 فیلمساز و بازیگر را دستگیر کردند. پسر پناهی اظهار داشت که پدرش و مهمانان او در هنگام ورود مامورین اطلاعاتی جلسه ای درباره فیلم بعدی خود تشکیل داده بودند. پناهی و دو نفر دیگر همچنان در حبس هستند.
سارا لی ویتسون مدیر بخش خاورمیانه دیده بان حقوق بشر می گوید: «حدود دو هفته است که پناهی و دو همکارش در بازداشت هستند، اما قوه قضائیه ایران علتی برای ادامه حبس آنها ارائه نکرده است». وی می افزاید: «مقام های ایران باید این افراد را یا متهم کنند و یا هر چه سریعتر آزاد نمایند».
دو روز پس از یورش به منزل پناهی، مسئولین 15 تن از دستگیر شدگان از جمله همسر او ترانه سعیدی و دخترش سولماز پناهی را آزاد کردند. دوستان خانوادگی می گویند جعفر پناهی و دو فیلمساز دیگر محمد رسول اف و مهدی پورموسی همچنان در زندان اوین به سر می برند.
چند ساعت پس از این دستگیری ها، جعفر دولت آبادی دادستان کل تهران طی بیانیه ای اعلام کرد بازداشت پناهی «به خاطر هنرمند بودنش نیست و این موضوع جنبه سیاسی ندارد». دولت آبادی گفت دستگیری پناهی به دلیل اتهام مشخصی است. اما نه دولت آبادی و نه قوه قضائیه توضیحی درباره ماهیت این اتهام ها داده اند.
یکی از دوستان خانوادگی پناهی به دیده بان حقوق بشر گفت او پس از یک هفته بازداشت سرانجام اجازه یافت با خانواده اش تماس بگیرد. اما تا آن هنگام «نمی دانست که خانواده و همکارانش یک هفته قبل آزاد شدند». وی تاکید کرد که مقامات به خانواده پناهی اشاره کرده اند که قبل از اتمام مرحله بازجویی از ملاقات با وی محروم خواهند بود. یکی دیگر از دوستان خانوادگی به دیده بان حقوق بشر گفت که به رسول اف و پورموسی هم اجازه تماس تلفنی با خانواده هایشان داده شده است.
پناه پسر پناهی در 3 مارس به سایت کلمه که به میرحسین موسوی رهبر مخالفین نزدیک است گفت پدرش و سایرین در حالی دستگیر شدند که مشغول کار بر روی فیلمی بودند که مجوز دولتی داشت. پسر پناهی در هنگام یورش مامورین امنیتی در منزل نبود.
به دنبال انتخابات جنجالی 12 ژوئن در ایران، پناهی به طور علنی از خواسته های مسالمت آمیز معترضان حمایت کرد. در 30 ژوئیه 2009 پناهی و چند تن دیگر از فیلمسازان در قبرستان بهشت زهرا در جنوب تهران به طور موقتی توسط مامورین امنیتی بازداشت شدند. آنها در حال گذاردن گل بر روی مقبره های تظاهرکنندگانی بودند که جانشان را در اثر خشونت های حکومتی پس از انتخابات از دست دادند.
در فوریه مقام های ایران مانع از خروج پناهی از کشور برای حضور در فستیوال فیلم برلین شدند. آنها هیچ دلیلی برای این اقدام خود ارائه نکردند.
ویتسون می گوید: «حکومت ایران با هدف قرار دادن هنرمندان سرشناسی مانند جعفر پناهی این پیام را می دهد که به دنبال هر کسی که تهدیدی انگاشته شود می رود». وی می افزاید: «اگر چهره های معروفی همچون پناهی از دستگیری و حبس خودسرانه مصونیت نداشته باشند، ایرانیان معمولی پیش از هر گونه فعالیت انتقاد آمیز از حکومت تامل می کنند».
دستگیری پناهی انتقادات شدیدی در داخل و خارج از جمله از طرف دولت های مختلف اروپایی، گروه های جامعه مدنی و هنرپیشه های برجسته برانگیخته است. در 8 مارس یک گروه از تهیه کنندگان، کارگردانان و بازیگران معروف ایرانی در دیدار با خانواده پناهی حمایت خود را نشان داده و خواهان آزادی فوری او و همکارانش شدند.
مقام های ایران همان روز گذرنامه سیمین بهبهانی شاعر و منتقد مشهور فرهنگی را توقیف کرده و مانع از سفر او به پاریس برای شرکت در مراسم روز جهانی زن شدند. مسئولین باز هم دلیلی برای این اقدام خود ارائه نکردند.
