Κ. Ιωάννης Μουζάλας
Υπουργός
Υπουργείο Μετανάστευσης
Ευαγγελιστρίας 2
10563 Αθήνα
Ελλάδα
Αξιότιμε κ.Υπουργέ,
Με την παρούσα επιστολή θα ήθελα να εκφράσω τη βαθιά ανησυχία της Human Rights Watch για τη δραματική αύξηση του αριθμού ασυνόδευτων παιδιών μεταναστών που κρατούνται «υπό συνθήκες προστατευτικής φύλαξης» στα κελιά των αστυνομικών τμημάτων και τα προ-αναχωρησιακά κέντρα κράτησης σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Σας παροτρύνω να βάλετε άμεσα τέλος σε αυτήν την πρακτική και να βρείτε, για αυτά τα ασυνόδευτα παιδιά που βρίσκονται επί του παρόντος υπό κράτηση, θέσεις σε ανοικτές δομές με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης όπου μπορεί να τους παρέχεται φροντίδα και συμβουλευτική και να έχουν πρόσβαση σε νομική βοήθεια και σε άλλες βασικές υπηρεσίες.
Στις 19 Ιουλίου, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 117 ασυνόδευτα παιδιά είχαν κρατηθεί από την αστυνομία υπό συνθήκες προστατευτικής φύλαξης, αναμένοντας τη μετακίνησή τους σε δομές φιλοξενίας. Ο αριθμός αυτός έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με τον αντίστοιχο αριθμό τον Νοέμβριο 2016, όταν κρατούνταν μόνο 2 ασυνόδευτα παιδιά.
Το 2016 η Human Rights Watch έθεσε στο υπουργείο σας τους προβληματισμούς της για τις άθλιες συνθήκες υπό τις οποίες κρατούνται τα παιδιά στην Ελλάδα, σε εκθέσεις της που δημοσιεύτηκαν τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Στο πλαίσιο της έρευνάς μας διαπιστώσαμε ότι τα ασυνόδευτα παιδιά κρατούνταν επί σειρά εβδομάδων σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και επί σειρά μηνών, υπό ανθυγιεινές συνθήκες και συνθήκες συνωστισμού, σε μικρά κελιά εντός αστυνομικών τμημάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα παιδιά κρατούνταν μαζί με ενήλικες με τους οποίους δεν είχαν συγγενική σχέση, παρόλο που αυτό αυξάνει τον κίνδυνο κακοποίησης και σεξουαλικής βίας και παραβιάζει τη διεθνή και εθνική νομοθεσία που απαιτεί τον διαχωρισμό των ενηλίκων από τα παιδιά κατά την κράτησή τους. Τα παιδιά αυτά δεν ενημερώθηκαν για τα δικαιώματά τους ή τη διαδικασία αίτησης ασύλου και πολλά από αυτά ένιωσαν ψυχολογική δυσφορία που συνδέεται με τις συνθήκες κράτησής τους. Μας προβληματίζει το γεγονός ότι λίγα πράγματα έχουν αλλάξει.
Σύμφωνα με ανοιχτή επιστολή με ημερομηνία 20 Ιουλίου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων, οι ανήλικοι μετανάστες κρατούνται «ως ενήλικες, σε ακόμα χειρότερες συνθήκες σε αστυνομικά κρατητήρια, σαν κοινοί κακοποιοί». Το σωματείο των αστυνομικών σημειώνει ότι αντί να φιλοξενούνται υπό κατάλληλες συνθήκες, τα παιδιά αυτά είναι «έγκλειστοι μαζί με κακοποιούς στα αστυνομικά κρατητήρια, μιας, κατά τα άλλα, ευρωπαϊκής χώρας». Στις 31 Ιουλίου, ο Συνήγορος του Πολίτη άσκησε κριτική για την παρατεταμένη κράτηση ασυνόδευτων παιδιών υπό μη ασφαλείς και ακατάλληλες συνθήκες σε αστυνομικά τμήματα και camp προσφύγων χαρακτηρίζοντάς τη ως «κατάφορη παραβίαση των δικαιωμάτων» των ασυνόδευτων, ανήλικων προσφύγων και μεταναστών. Η ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση ΑΡΣΙΣ (Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξη Νέων), έγειρε παρόμοιες ανησυχίες σε μία πρόσφατη δημόσια ανακοίνωση, όπου τόνισε τις απαράδεκτες συνθήκες που βίωσαν τα ασυνόδευτα παιδιά στο προ-αναχωρησιακό κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα.
Με βάση το διεθνές δίκαιο, τις δεσμευτικές ευρωπαϊκές οδηγίες και το ελληνικό δίκαιο, η κράτηση ασυνόδευτων παιδιών μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως μέτρο έσχατης ανάγκης, σε εξαιρετικές περιστάσεις, και για το συντομότερο απαραίτητο χρονικό διάστημα. Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού δήλωσε ότι τα παιδιά δεν πρέπει να κρατούνται μόνο με βάση το μεταναστευτικό καθεστώς τους ή επειδή είναι ασυνόδευτα.
Η Human Rights Watch επίσης ανησυχεί για τον αντίκτυπο που έχει η ανάληψη της ευθύνης διαχείρισης, από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης, όλων των πτυχών των υπηρεσιών για τους αιτούντες άσυλο στα ελληνικά νησιά και για τα ασυνόδευτα παιδιά σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στις 12 Ιουλίου, επτά μη κυβερνητικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Γιατρών χωρίς Σύνορα, της Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης και της οργάνωσης Save the Children, εξέδωσαν κοινή δήλωση, εγείροντας ανησυχίες ότι το τέλος της χρηματοδότησης των ΜΚΟ θα έχει ως επακόλουθο να κλείσουν τουλάχιστον πέντε ξενώνες για ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα, με συνέπεια να υπάρχουν λιγότερες διαθέσιμες θέσεις και δυνητικά να αυξηθεί ο αριθμός των παιδιών υπό κράτηση.
Όπως γνωρίζετε, ως αποτέλεσμα των νέων συμφωνιών, το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που δινόταν απευθείας στις ΜΚΟ για την παροχή υπηρεσιών για ασυνόδευτα παιδιά έληξε στις 31 Ιουλίου 2017 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα στηρίξει την Κυβέρνηση στη διαχείριση όλων των πτυχών της απόκρισης μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF) και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF) διά της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (DG HOME).
Αναγνωρίζουμε ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντική και δυσανάλογη ευθύνη σε σχέση με άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της συνεχούς άφιξης μεταναστών και αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων παιδιών, και συμφωνούμε ότι η υπόλοιπη ΕΕ πρέπει να θεσπίσει και να εφαρμόσει έναν εύλογο μηχανισμό διαμοιρασμού ευθύνης. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή δεν αίρει την υποχρέωση της Ελλάδας να καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώστε να προστατεύσει τα ασυνόδευτα παιδιά μεταναστών και να διασφαλίσει την αντιμετώπισή τους με ανθρωπιά και με σεβασμό των δικαιωμάτων τους.
Σας παροτρύνουμε να διασφαλίσετε ότι το υπουργείο σας και οι ελληνικές αρχές συνολικά θα λάβουν τα παρακάτω μέτρα:
- Να κινηθείτε άμεσα ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα ασυνόδευτα παιδιά, τα οποία επί του παρόντος βρίσκονται υπό κράτηση, θα στεγαστούν αλλού σε εγκαταστάσεις κατάλληλες για παιδιά, με ιεράρχηση στις προσπάθειες ανεύρεσης βραχυπρόθεσμων εναλλακτικών λύσεων αντί της κράτησης, που να περιλαμβάνουν ασφαλείς χώρους σε camp προσφύγων.
- Να τερματιστεί κάθε πρακτική αυτόματης κράτησης ασυνόδευτων παιδιών και να πραγματοποιούνται ατομικές αξιολογήσεις των αναγκών κάθε παιδιού με βάση το ύψιστο συμφέρον του.
- Να τροποποιηθεί η νομοθεσία ώστε να μειωθεί σημαντικά ο μέγιστος χρόνος που τα ασυνόδευτα παιδιά μπορούν να τελούν υπό συνθήκες προστατευτικής φύλαξης σε εξαιρετικές, επιτακτικές περιστάσεις και να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά δεν θα κρατούνται πέραν του χρόνου που επιτρέπεται από τη νομοθεσία.
- Να σταματήσει η χρησιμοποίηση των αστυνομικών τμημάτων ως κέντρων κράτησης για παιδιά, να βελτιωθούν κατεπειγόντως οι συνθήκες κράτησης σε χώρους υπό τη διαχείριση της αστυνομίας και να εξασφαλιστεί ότι τα παιδιά υπό κράτηση θα έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες διερμηνείας, πληροφόρηση για τον σκοπό της κράτησής τους, συμβουλευτική, νομική συνδρομή καθώς και εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό υλικό.
- Παράλληλα με τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών, να αυξηθεί ο αριθμός των χώρων σε υφιστάμενες δομές μακροχρόνιας φροντίδας για ασυνόδευτα παιδιά, να δημιουργηθούν νέες δομές που θα καλύψουν την τοποθέτηση όλων των ασυνόδευτων παιδιών στη χώρα και να θεσπιστεί εθνικό κρατικό σύστημα ανάδοχων οικογενειών.
- Να αναπτυχθεί, μετά από διαβουλεύσεις με τα Ηνωμένα Έθνη και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, και να ανακοινωθεί δημοσίως ένα εθνικό σχέδιο δράσης τόσο για τη μεταβατική περίοδο όσο και για την μετέπειτα περίοδο . Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε διακοπή ή περαιτέρω επιδείνωση των υπηρεσιών και των συνθηκών διαβίωσης των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα.
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα. Ευελπιστούμε στη συνέχιση του διαλόγου μας.
Με εκτίμηση,
Hugh Williamson
Executive Director
Τμήμα Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας,
Human Rights Watch
CC:
Κ. Νικόλαος Τόσκας
Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη
Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη
minister@mopocp.gov.gr
+30 210 69 17 944
