دهستهلاتدارێن حکوومەتا ههرێما کوردستانێ نوکه بزمارهکا دی د تابووتا نموونهیا ئازادیا ڕادهربرین ل عیراقێ داقوتا و ب دههان کهس دهستگیرکرن ژ بۆ کو رێکێ ل بەرامبەر نهرازیبوونهکا پلانکری بگریت.
ل گۆر رۆژنامهڤانهکی و دوو مامۆستایێن ژ باژارێ دهۆکێ ل ههرێما کوردستانا عیراقێ، فهرمانبهرێن حکوومەتا ههرێما کوردستانێ، د ناڤ دا مامۆستا ژی، ژ ههیڤا شوباتێ ڤه مووچهیێن خوه وهرنهگرتینه. تێ گۆتن ژ بهر کێمبوونا بوهایێ پهترۆلێ و دهرئهنجامێن ئابۆری یێن کۆڤید-۱۹. ژ سالا ۲۰۱٥ ڤه، دهرهنگمایینا مووچهیان کێشهیهکا بهردهوامه کو د ئهنجام ده نهرازیبوون تێن ئهنجامدان و دهستهلاتدارێن کوردستانێ ژی ب گرتن و دهستگیرکرنێ بهرسڤا وان ددهن.
د ۱۳ێ ههیڤا گولانێ دا، گرووپهکا کو پرانیا ئهندامێن وێ مامۆستا بوون، داخوازهکا رێکخستنا نهرازیبوونهکێ د ۱٦ گولانێ دا پێشکێشی ئۆفیسا پارێزگارێ دهۆکێ کرن ژ بۆ کو ب رێکا وێ داخوازا دایینا مووچهیان بکهن. داخوازا داخوازکرنا مۆلهتا رێکخستنا نهرازیبوونان، کو ب خوه ل دژی یاسایێن ناڤدهولهتی یێن تایبهت ب مافێ کۆمبوونێن ئاشتیانهیه، دبێژه ئهگهر دهستهلاتداران د ناڤا ٤۸ سەعهتان دا بهرسڤا ڤێ داخوازێ نهدن، مۆلهت ب ئاوایهکی ئۆتۆماتیکی دهێته دایین.
د ۱٥ێ گولانێ دا، پارێزگارێ دهۆکێ بهیاننامهیهک ل سهر رووپهلا خوه یا ل سهر فێسبووکێ بهلاڤکر کو ئهو ئاگههدارێ "پرۆپاگهنده و بانگێن بۆ نهرازیبوونانه" و ئاماژه ب وێ یهکێ کر كو مۆلهتا رێکخستنا کۆمبوونا نهرازیبوونێ نینه و سهبارهت ب "دهرئهنجامێن یاسایی" هۆشداری دا، ئهگهر هات وئهو نهرازیبوون بهردهوام بن. لێ یهک ژ رێکخهرێن کۆمبوونا نهرازیبوونێ گۆت کو بهرسڤا داخوازا وان یا فهرمی نههاتیه دایین و نههاتیه گۆتن کو مۆلەت ژ بهر پێرابوونێن تایبهت ب کۆڤید-۱۹ نههاتیه دایین.
د ۱٦ گولانێ دا، هێزێن ئێمناهیێ خالێن پشکنینێ و ئاستهنگی دانین ژ بۆ رێگرتن ل پارکا کو وهکه جهێ نهرازیبوونێ هاتبوو دهستنیشانکرن. د ۱٥ و ۱٦ گولانێ دا ژی هێزێن ئێمناهیێ ب دههان خوهپێشاندهر دهستگیرکرن، دوو ژ وان د ناڤا مالێن وان دا، و گهلهک کهسێن دی ژی یێن کو د ۱٦ گولانێ دا دهرکهتن. ههری کێم ههشت رۆژنامهڤان ژی هاتنە دهستگیرکرن. د ناڤا پێنج سەعهتان دا پرانیا گرتیان ژ ئالیێ دهستهلاتداران ڤه سهربهست هاتن بهردان، لێ ئهڤ چهنده پشتی کو رێک نەهاتە دایین کو کۆمبوونا نهرازیبوونێ یا ئاشتیانه بهێته ئهنجامدان.
د ۱۹ گولانێ دا، رێكخەرێ راسپاردێن نێڤدەولەتی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د.دیندار زێباری، ل وێ چهندێ موکر هات کو ئهو گرتن د ئهنجاما "رێکخستنا خوهپێشاندانێن بێ مۆلهت" دا بوو، وبههانهیا وی ژ بۆ گرتنان ئهو بوو کو خوهپێشاندهران سهرپێچی ل رێنماییێن تایبهت ب خوهپاراستنا ژ کۆڤید-۱۹ کرنه، ئهڤ یهک تهڤی کو دهستهلاتدارێن ناڤخوهیی ههما بێژه ههموو ئاستهنگیێن ل پێشیا لڤ و تهڤگهرێ هلگرتبوون و د ههمان دهمێ دا ئاماژه ب چ ئاستهنگیێن بهرامبهر کۆمبوونێ نههاتبوو کرن.
ههر یهک ژ زێباری و بهرپرسهکی ئێمناهیێ د ڤیدیۆیەکێ دا کو ل سهر ڕووپهلا فێسبووکێ یا پارێزگهها دهۆکێ هات بهلاڤکرن ئاماژه ب وێ چەندێ کرن کو گرووپێن سیاسی ل پشت خوهپێشاندانان بوون. ئهگهر ئهڤ تۆمهت راست بیت، واتهیا ڤێ یهکێ چ یه؟ ژ کهنگی ڤه کارەکی نهیاساییە ئەگەر خوهپێشاندهر نهرینێن خوه یێن سیاسی ههبن؟ ئهڤ داخویانی مەترسیدارن کو ئاماژه ب وێ چهندێ دکهن کو ل ههرێما کوردستانێ رێک ناهێته دایین چ کەسەک نهرینێن خوه یێن سیاسی ب ئاوایهکی ئاشکهره دەرببڕه ئەگەر هات و ئەو نهرین دژبهری نهرینێن دهستهلاتدارێن دهڤهرێ بن.
د ههیاما ههرچار سالێن بهووری دا، ئهز زێدهتری ب دههێن جاران لگهل بهرپرسێن ههرێما کوردستانێ کۆمبوومه و ههردهم وان شانازی ب وێ چەندێ دکر کو ئەو رێز ل مافێن مرۆڤان دگرن "بهرووڤاژی بهغدایێ". ئهڤ روویدانا داوی دیار دکهت کو ههرێما کوردستانێ نه جهێت کۆمبوونێن ئاشتیانه و ئازادیا رادهربڕینێ یه.
