Ամեն տարի Հայաստանում քաղցկեղից մահանում է մոտ 8000 մարդ, նրանցից շատերը՝ սարսափելի ցավերով՝ օփիոիդային ցավազրկող դեղամիջոցների ստացման հետ կապված գրեթե անհաղթահարելի բյուրոկրատիայի պատճառով:
Երբ ես իմացա այս փոփոխության մասին, չէի կարող չմտածել այն տասնյակ մարդկանց մասին ում հետ հարցազրույց եմ անցկացրել տարիներ առաջ Հայաստանում, ովքեր ինձ նկարագրում էին անբուժելի ցավերի կործանարար հետևանքներն իրենց և իրենց սիրելիների կյանքի համար: Հարցազրույցների ընթացքում ինձ պատմում էր 46-ամյա Գայանեն, նա ինձ ասաց.
«Ցավերն անտանելի են. Ես լացում եմ, ցնցվում եմ, թվում է թե ես անընդհատ կրակների վրայով եմ քայլում: [...] Փորձում եմ կոծկել ցավը, երբ ինչ-որ մեկը տանն է, բայց երբ ես մենակ եմ, ինձ մնում է միայն արտասվել: ... Ես մշտապես ցավերով եմ ապրում»:
Գայանեի փորձը բացառություն չէր: Human Rights Watch-ը 2015թ. հուլիսին հրապարակեց զեկույց, որը ցույց տվեց անբուժելի ցավի ազդեցությունն ու Հայաստանում քաղցկեղով հիվանդներին և նրանց ընտանիքներին աջակցող ծառայությունների բացակայությունը: Միայն ուռուցքաբանները կարող էին նշանակել օփիոիդային դեղամիջոցներ ամբուլատոր հիվանդներին, և միայն բազմաթիվ բժիշկների կողմից որոշման հաստատումը ստանալուց հետո, ումից էլ բաղկացած էին մշտական հիմունքներով գործող հանձնաժողովները: Նույնիսկ այդ ամենից հետո, հիվանդներին յուրաքանչյուր դեղատոմսի դուրսգրման համար անհրաժեշտ էին բազմաթիվ ստորագրություններ և կնիքներ, որոնք պետք է ձեռք բերվեին և լրացվեին ամեն օր կամ երկու օրը մեկ անգամ՝ մասնագիտացված դեղատներում կամ մարզային խոշոր բժշկական կենտրոններում:
Նոյեմբերի 9-ին կառավարությունն արմատապես վերանայեց այս անբարենպաստ ընթացակարգերը, որոնք գործում էին 1994 թվականից ի վեր և գործնականում անհնարին էին դարձնում օփիոիդային ցավազրկող դեղամիջոցների ստացումը: Ավելի վաղ այս տարի կառավարությունը նաև ընդունեց պալիատիվ խնամքի ծառայություններ ներդնելու մասին ազգային ռազմավարություն, որը կենտրոնանում էր ցավազրկման և կյանքի որակի բարելավման վրա: Նաև գրանցվեց բերանով ընդունման հեղուկ մորֆինի երկու տարատեսակ՝ ճանապարհ հարթելով հանրային առողջապահական համակարգում դրանց օգտագործման համար:
Նոր կարգավորումները թույլ են տալիս նաև ուռուցքաբանին կամ ընտանեկան բժշկին, գլխավոր բժշկի կամ փոխտնօրենի հաստատմամբ, նշանակել ուժեղ ցավազրկող դեղորայք՝ տրամադրելով 10-օրյա չափաբաժին:
Սպասվում է, որ նոր կարգավորումները ուժի մեջ կմտնեն մոտավորապես 10 օրից։ Պատշաճ հետևողականության պայմաններում, այս կարգավորումները կօգնեն նվազեցնել անբուժելի հիվանդների և նրանց մասին հոգ տանող ընտանիքների տառապանքը:
