(Αθήνα) – Οι ελληνικές αρχές, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει να μεταφέρουν πάραυτα σε κατάλληλες δομές στέγασης στην ηπειρωτική Ελλάδα χιλιάδες αιτούντες άσυλο που παραμένουν εγκλωβισμένοι υπό άθλιες συνθήκες στα νησιά του Αιγαίου, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch.
Οι ισχυρές χιονοπτώσεις, οι βροχές και οι δυνατοί άνεμοι που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο του 2017 έχουν επιδεινώσει τις ήδη άθλιες συνθήκες διαβίωσης στα νησιά.
«Οι αποτυχημένες πολιτικές της Ευρώπης επέτειναν σε τεράστιο βαθμό την ταλαιπωρία των ανθρώπων που στοιβάζονται στα ελληνικά νησιά σε συνθήκες ολοένα και πιο απελπιστικές», δήλωσε η Eva Cossé, ερευνήτρια για θέματα που αφορούν την Ελλάδα στη Human Rights Watch. «Η Ελλάδα και η ΕΕ οφείλουν να θέσουν τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια –και την ασφάλεια– των αιτούντων άσυλο πάνω από τη “realpolitik”».
Σε επίσκεψη που πραγματοποίησε στη Λέσβο στις 12-13 Ιανουαρίου, το προσωπικό της Human Rights Watch κατέγραψε τα ετοιμόρροπα αντίσκηνα στο «hotspot» της Μόριας, ένα κέντρο υποδοχής και καταγραφής προσφύγων, μετά τις έντονες χιονοπτώσεις στις 9 Ιανουαρίου. «Όταν ήρθα εδώ, [οι αρχές] έστειλαν αυτούς που ήταν ευάλωτοι στα κοντέινερ και άλλους, σαν εμένα, στις σκηνές έξω», δήλωσε ο Αλαίν, ένας 32χρονος άνδρας από το Καμερούν. «Υπάρχουν άντρες αλλά και γυναίκες στις σκηνές. Με το χιόνι, νόμιζα ότι θα πέθαινα από το κρύο. Η σκηνή μου είχε καλυφθεί από χιόνι και δεν έβλεπες το εξωτερικό της».
Σε απάντηση στη δημόσια κατακραυγή, η ελληνική κυβέρνηση απέστειλε πλοίο του πολεμικού ναυτικού στο νησί της Λέσβου προκειμένου να στεγάσει αιτούντες άσυλο, κυρίως άγαμους άντρες, που διέμεναν σε υπαίθρια αντίσκηνα στη Μόρια. Μετά από προσπάθειες που κατέβαλε η UNHCR, ο οργανισμός του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ευάλωτες ομάδες μεταφέρθηκαν σε θερμαινόμενα κοντέινερ εντός της Μόριας, καθώς και σε δωμάτια ξενοδοχείων και διαμερίσματα εν μέσω έντονων αντιδράσεων από τις τοπικές αρχές και τους ξενοδόχους.
Στη Σάμο και στη Χίο, εκατοντάδες πρόσφυγες που διαμένουν σε κοιτώνες και αντίσκηνα χωρίς θέρμανση είναι εκτεθειμένοι στο κρύο, στην υγρασία, καθώς και στις ισχυρές βροχές και ανέμους.
Η ΕΕ, η UNHCR, ομάδες παροχής βοήθειας, καθώς και η ελληνική κυβέρνηση έχουν κατηγορηθεί ότι δεν έκαναν χρήση του ευρωπαϊκού κονδυλίου ύψους 90 εκατ. ευρώ με σκοπό την προετοιμασία των καταυλισμών ενόψει του χειμώνα προτού σημειωθούν οι πρώτες χιονοπτώσεις. Στις 13 Ιανουαρίου, η UNHCR απηύθηνε έκκληση για επίσπευση της διαδικασίας μεταφοράς ατόμων από τη νησιωτική στην ηπειρωτική Ελλάδα, δεδομένων των πολύ κακών συνθηκών που επικρατούσαν σε πολλούς καταυλισμούς στα νησιά.
Στο πλαίσιο υλοποίησης συμφωνίας που συνήφθη μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016, οι ελληνικές αρχές εγκαινίασαν μια πολιτική ανάσχεσης των ροών στα νησιά προκειμένου τα περισσότερα αιτήματα ασύλου να εξετάζονται βάσει ταχείας διαδικασίας στα σύνορα και να μπορεί η κυβέρνηση να επαναπροωθεί άτομα στην Τουρκία. Η πολιτική αυτή, σε συνδυασμό με πιέσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συγκράτηση των ατόμων στα νησιά «προκειμένου να αποφεύγονται οι δευτερογενείς μετακινήσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη», έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες αιτούντες άσυλο, που κατέφτασαν μετά τον Μάρτιο, να τελούν υπό περιορισμό στα νησιά, όπου και παραμένουν συχνά επί μήνες σε τρισάθλιες συνθήκες όπου επικρατεί συνωστισμός, έως ότου εξεταστούν τα αιτήματά τους για την παροχή ασύλου.
Οι αιτούντες άσυλο που κατέφτασαν στα νησιά κατά τις πρώτες ημέρες εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας παραμένουν εγκλωβισμένοι εκεί εδώ και σχεδόν 10 μήνες. Τα άτομα που αναγνωρίζονται ως ευάλωτα βάσει της ελληνικής νομοθεσίας εξαιρούνται της διαδικασίας αυτής και θα πρέπει να γίνονται αμέσως δεκτά στην τακτική διαδικασία χορήγησης ασύλου και να επιτρέπεται η μετακίνησή τους στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η μέγιστη επίσημη ικανότητα υποδοχής στα πέντε κύρια νησιά που δέχονται αιτούντες άσυλο και μετανάστες είναι 8.375 άτομα έναντι των 14.336 αιτούντων άσυλο που βρίσκονται στα νησιά από την 17η Ιανουαρίου. Επιπλέον, ολοένα και περισσότερα άτομα καταφτάνουν από ζώνες συγκρούσεων, όπως η Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Η εν λόγω πολιτική ανάσχεσης παραβιάζει την ελληνική νομοθεσία, δήλωσε η Human Rights Watch. Τα άτομα που υποβάλλουν αίτημα ασύλου στα νησιά και αναμένουν την έκδοση απόφασης για διάστημα μεγαλύτερο των 28 ημερών δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στην τακτική διαδικασία χορήγησης ασύλου και, κατ’ επέκταση, να μετακινηθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Παρότι η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας δεν προβλέπει ρητά τη συγκράτηση των αιτούντων άσυλο στα νησιά, ευρωπαίοι και έλληνες αξιωματούχοι θεωρούν δικαιολογημένη αυτήν την πολιτική ανάσχεσης στο πλαίσιο υλοποίησης της συμφωνίας. Ακόμη και στην περίπτωση που οι μεταφορές καθιστούσαν πιο περίπλοκες ενδεχόμενες επιστροφές στην Τουρκία, η καταδίκη ανθρώπων σε συνθήκες που απειλούν τη υγεία και την αξιοπρέπειά τους αποτελεί απαράδεκτη δικαιολογία, δήλωσε η Human Rights Watch.
Στη Λέσβο στις 18 Ιανουαρίου, ο ευρωπαίος επίτροπος για τη μετανάστευση, Δημήτρης Αβραμόπουλος, δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να εργάζεται με τις ελληνικές αρχές για την αποσυμφόρηση των νησιών και τη μεταφορά των «ευπαθών ατόμων» στην ηπειρωτική Ελλάδα. Κανείς, ακόμη και τα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες ευπάθειες, δεν δικαιούται να εγκαταλείπεται έξω στο κρύο, δήλωσε η Human Rights Watch.
Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να λάβουν άμεσα μέτρα για την εφαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας και τη μεταφορά στην ηπειρωτική Ελλάδα όσων αιτούντων άσυλο βρίσκονται στα νησιά για διάστημα μεγαλύτερο των 28 ημερών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να στηρίξει τη μετακίνηση αυτή, και όχι να την παρεμποδίσει. Επιπλέον, οι αρχές θα πρέπει να επισπεύσουν την εξέταση των αιτημάτων ασύλου, χωρίς να υποβαθμίσουν την ποιότητα της εξέτασης.
Η ελληνική κυβέρνηση, με την υποστήριξη της UNHCR, οφείλει να καταστήσει ύψιστη προτεραιότητα τη μεταφορά των ατόμων που διαμένουν σε αντίσκηνα και άλλα ακατάλληλα καταλύματα στα νησιά –και αλλού στην Ελλάδα– σε κατάλληλες δομές στέγασης.
«Τίποτα δεν δικαιολογεί την κράτηση χιλιάδων μεταναστών και αιτούντων άσυλο σε τόσο άσχημες συνθήκες στα ελληνικά νησιά», δήλωσε η κ. Cossé. «Η ταλαιπωρία τους δεν είναι μόνο αποτέλεσμα καθυστερήσεων στην προετοιμασία των εγκαταστάσεων ενόψει του χειμώνα, αλλά και εσκεμμένης άρνησης για τη μεταφορά περισσότερων ατόμων στην ηπειρωτική Ελλάδα».
Οι ισχυρές χιονοπτώσεις, οι βροχές και οι δυνατοί άνεμοι που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο του 2017 έχουν επιδεινώσει τις ήδη άθλιες συνθήκες διαβίωσης στα νησιά.
«Οι αποτυχημένες πολιτικές της Ευρώπης επέτειναν σε τεράστιο βαθμό την ταλαιπωρία των ανθρώπων που στοιβάζονται στα ελληνικά νησιά σε συνθήκες ολοένα και πιο απελπιστικές», δήλωσε η Eva Cossé, ερευνήτρια για θέματα που αφορούν την Ελλάδα στη Human Rights Watch. «Η Ελλάδα και η ΕΕ οφείλουν να θέσουν τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια –και την ασφάλεια– των αιτούντων άσυλο πάνω από τη “realpolitik”».
Σε επίσκεψη που πραγματοποίησε στη Λέσβο στις 12-13 Ιανουαρίου, το προσωπικό της Human Rights Watch κατέγραψε τα ετοιμόρροπα αντίσκηνα στο «hotspot» της Μόριας, ένα κέντρο υποδοχής και καταγραφής προσφύγων, μετά τις έντονες χιονοπτώσεις στις 9 Ιανουαρίου. «Όταν ήρθα εδώ, [οι αρχές] έστειλαν αυτούς που ήταν ευάλωτοι στα κοντέινερ και άλλους, σαν εμένα, στις σκηνές έξω», δήλωσε ο Αλαίν, ένας 32χρονος άνδρας από το Καμερούν. «Υπάρχουν άντρες αλλά και γυναίκες στις σκηνές. Με το χιόνι, νόμιζα ότι θα πέθαινα από το κρύο. Η σκηνή μου είχε καλυφθεί από χιόνι και δεν έβλεπες το εξωτερικό της».
Σε απάντηση στη δημόσια κατακραυγή, η ελληνική κυβέρνηση απέστειλε πλοίο του πολεμικού ναυτικού στο νησί της Λέσβου προκειμένου να στεγάσει αιτούντες άσυλο, κυρίως άγαμους άντρες, που διέμεναν σε υπαίθρια αντίσκηνα στη Μόρια. Μετά από προσπάθειες που κατέβαλε η UNHCR, ο οργανισμός του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ευάλωτες ομάδες μεταφέρθηκαν σε θερμαινόμενα κοντέινερ εντός της Μόριας, καθώς και σε δωμάτια ξενοδοχείων και διαμερίσματα εν μέσω έντονων αντιδράσεων από τις τοπικές αρχές και τους ξενοδόχους.
Στη Σάμο και στη Χίο, εκατοντάδες πρόσφυγες που διαμένουν σε κοιτώνες και αντίσκηνα χωρίς θέρμανση είναι εκτεθειμένοι στο κρύο, στην υγρασία, καθώς και στις ισχυρές βροχές και ανέμους.
Η ΕΕ, η UNHCR, ομάδες παροχής βοήθειας, καθώς και η ελληνική κυβέρνηση έχουν κατηγορηθεί ότι δεν έκαναν χρήση του ευρωπαϊκού κονδυλίου ύψους 90 εκατ. ευρώ με σκοπό την προετοιμασία των καταυλισμών ενόψει του χειμώνα προτού σημειωθούν οι πρώτες χιονοπτώσεις. Στις 13 Ιανουαρίου, η UNHCR απηύθηνε έκκληση για επίσπευση της διαδικασίας μεταφοράς ατόμων από τη νησιωτική στην ηπειρωτική Ελλάδα, δεδομένων των πολύ κακών συνθηκών που επικρατούσαν σε πολλούς καταυλισμούς στα νησιά.
Στο πλαίσιο υλοποίησης συμφωνίας που συνήφθη μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016, οι ελληνικές αρχές εγκαινίασαν μια πολιτική ανάσχεσης των ροών στα νησιά προκειμένου τα περισσότερα αιτήματα ασύλου να εξετάζονται βάσει ταχείας διαδικασίας στα σύνορα και να μπορεί η κυβέρνηση να επαναπροωθεί άτομα στην Τουρκία. Η πολιτική αυτή, σε συνδυασμό με πιέσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συγκράτηση των ατόμων στα νησιά «προκειμένου να αποφεύγονται οι δευτερογενείς μετακινήσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη», έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες αιτούντες άσυλο, που κατέφτασαν μετά τον Μάρτιο, να τελούν υπό περιορισμό στα νησιά, όπου και παραμένουν συχνά επί μήνες σε τρισάθλιες συνθήκες όπου επικρατεί συνωστισμός, έως ότου εξεταστούν τα αιτήματά τους για την παροχή ασύλου.
Οι αιτούντες άσυλο που κατέφτασαν στα νησιά κατά τις πρώτες ημέρες εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας παραμένουν εγκλωβισμένοι εκεί εδώ και σχεδόν 10 μήνες. Τα άτομα που αναγνωρίζονται ως ευάλωτα βάσει της ελληνικής νομοθεσίας εξαιρούνται της διαδικασίας αυτής και θα πρέπει να γίνονται αμέσως δεκτά στην τακτική διαδικασία χορήγησης ασύλου και να επιτρέπεται η μετακίνησή τους στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η μέγιστη επίσημη ικανότητα υποδοχής στα πέντε κύρια νησιά που δέχονται αιτούντες άσυλο και μετανάστες είναι 8.375 άτομα έναντι των 14.336 αιτούντων άσυλο που βρίσκονται στα νησιά από την 17η Ιανουαρίου. Επιπλέον, ολοένα και περισσότερα άτομα καταφτάνουν από ζώνες συγκρούσεων, όπως η Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Η εν λόγω πολιτική ανάσχεσης παραβιάζει την ελληνική νομοθεσία, δήλωσε η Human Rights Watch. Τα άτομα που υποβάλλουν αίτημα ασύλου στα νησιά και αναμένουν την έκδοση απόφασης για διάστημα μεγαλύτερο των 28 ημερών δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στην τακτική διαδικασία χορήγησης ασύλου και, κατ’ επέκταση, να μετακινηθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Παρότι η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας δεν προβλέπει ρητά τη συγκράτηση των αιτούντων άσυλο στα νησιά, ευρωπαίοι και έλληνες αξιωματούχοι θεωρούν δικαιολογημένη αυτήν την πολιτική ανάσχεσης στο πλαίσιο υλοποίησης της συμφωνίας. Ακόμη και στην περίπτωση που οι μεταφορές καθιστούσαν πιο περίπλοκες ενδεχόμενες επιστροφές στην Τουρκία, η καταδίκη ανθρώπων σε συνθήκες που απειλούν τη υγεία και την αξιοπρέπειά τους αποτελεί απαράδεκτη δικαιολογία, δήλωσε η Human Rights Watch.
Στη Λέσβο στις 18 Ιανουαρίου, ο ευρωπαίος επίτροπος για τη μετανάστευση, Δημήτρης Αβραμόπουλος, δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να εργάζεται με τις ελληνικές αρχές για την αποσυμφόρηση των νησιών και τη μεταφορά των «ευπαθών ατόμων» στην ηπειρωτική Ελλάδα. Κανείς, ακόμη και τα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες ευπάθειες, δεν δικαιούται να εγκαταλείπεται έξω στο κρύο, δήλωσε η Human Rights Watch.
Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να λάβουν άμεσα μέτρα για την εφαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας και τη μεταφορά στην ηπειρωτική Ελλάδα όσων αιτούντων άσυλο βρίσκονται στα νησιά για διάστημα μεγαλύτερο των 28 ημερών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να στηρίξει τη μετακίνηση αυτή, και όχι να την παρεμποδίσει. Επιπλέον, οι αρχές θα πρέπει να επισπεύσουν την εξέταση των αιτημάτων ασύλου, χωρίς να υποβαθμίσουν την ποιότητα της εξέτασης.
Η ελληνική κυβέρνηση, με την υποστήριξη της UNHCR, οφείλει να καταστήσει ύψιστη προτεραιότητα τη μεταφορά των ατόμων που διαμένουν σε αντίσκηνα και άλλα ακατάλληλα καταλύματα στα νησιά –και αλλού στην Ελλάδα– σε κατάλληλες δομές στέγασης.
«Τίποτα δεν δικαιολογεί την κράτηση χιλιάδων μεταναστών και αιτούντων άσυλο σε τόσο άσχημες συνθήκες στα ελληνικά νησιά», δήλωσε η κ. Cossé. «Η ταλαιπωρία τους δεν είναι μόνο αποτέλεσμα καθυστερήσεων στην προετοιμασία των εγκαταστάσεων ενόψει του χειμώνα, αλλά και εσκεμμένης άρνησης για τη μεταφορά περισσότερων ατόμων στην ηπειρωτική Ελλάδα».
