(Αθήνα, 12 Δεκεμβρίου 2011) – Η δίκη τριών ατόμων που κατηγορούνται για την επίθεση σε βάρος ενός αφγανού αιτούντα άσυλο στην Αθήνα, τον Σεπτέμβριο του 2011, αποτελεί θλιβερή υπενθύμιση της αυξανόμενης ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch. Η δίκη, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει στις 12 Δεκεμβρίου, είναι η πρώτη δίκη αυτού του είδους που λαμβάνει χώρα από το 1999, παρά την αύξηση, τα τελευταία δύο-τρία χρόνια, των περιστατικών ρατσιστικής βίας στην Αθήνα, που έφτασαν το 2011 σε ανησυχητικά επίπεδα.
Στην εν λόγω δίκη, δύο άνδρες και μία γυναίκα κατηγορούνται για τον βάναυσο ξυλοδαρμό και τον τραυματισμό με μαχαίρι του Ali Rahimi, ενός 24χρονου αιτούντα άσυλο, στην Αθήνα στις 16 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Rahimi και δύο ακόμη Αφγανών, οι κατηγορούμενοι συμμετείχαν σε πολυμελή ομάδα 15 περίπου ατόμων, η οποία τους περικύκλωσε στη γειτονιά του Αγίου Παντελεήμονα στο κέντρο της πόλης.
«Η δίωξη αυτής της αποτρόπαιης επίθεσης αποστέλλει ένα σημαντικό μήνυμα, αλλά αποτελεί μόνον την κορυφή του παγόβουνου», δήλωσε η Judith Sunderland, ερευνήτρια για τη Δυτική Ευρώπη στη Human Rights Watch. «Εάν οι αρχές είχαν αντιδράσει σωστά στα φαινόμενα ρατσιστικής βίας, η δίκη αυτή θα ήταν ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση».
Η Πακιστανική Κοινότητα Ελλάδας κατέγραψε επιθέσεις σε βάρος 60 ανδρών πακιστανικής καταγωγής κατά το πρώτο τρίμηνο του 2011. Τον Απρίλιο, το κέντρο της Σομαλικής Κοινότητας δέχθηκε επίθεση από πολυμελή ομάδα ατόμων, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 10 Σομαλοί και να προκληθούν σοβαρές υλικές ζημιές στο κέντρο.
Μετά την υπόδειξη αλλοδαπών ως δραστών της δολοφονίας ενός άνδρα ελληνικής καταγωγής τον Μάιο, ακροδεξιοί εξτρεμιστές επιδόθηκαν σε βιαιοπραγίες σε γειτονιές μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας, με αποτέλεσμα τουλάχιστον 25 άτομα να διακομιστούν στο νοσοκομείο φέροντας τραύματα από μαχαίρι ή έχοντας υποστεί άγριο ξυλοδαρμό. Ένας άνδρας από το Μπαγκλαντές βρέθηκε νεκρός, χωρίς όμως να έχει διευκρινιστεί εάν υπήρξε θύμα ρατσιστικής επίθεσης. Παρότι οι βιαιοπραγίες συνεχίστηκαν επί αρκετές ημέρες, δεν έγιναν συλλήψεις, και η εισαγγελία Αθηνών δήλωσε στη Human Rights Watch ότι ουδείς έως τώρα έχει αναγνωριστεί ως ύποπτος.
Μετανάστες και αιτούντες άσυλο που παραχώρησαν συνέντευξη στη Human Rights Watch κάνουν λόγο για περιοχές στην Αθήνα που αποτελούν πραγματικό «άβατο» μετά τη δύση του ήλιου λόγω του φόβου επιθέσεων από αυτόκλητες ομάδες περιφρούρησης της «έννομης τάξης». Ο Yunus Mohammadi, πρόεδρος αφγανικής κοινότητας στην Ελλάδα, δήλωσε ότι έχει αρχίσει να δείχνει σε νεοαφιχθέντες μετανάστες έναν χάρτη των Αθηνών όπου με κόκκινο περιβάλλονται οι περιοχές τις οποίες θα πρέπει να αποφεύγουν.
«Αυτό ακριβώς έκανα στο Αφγανιστάν με τον Ερυθρό Σταυρό για τις περιοχές εκείνες που έπρεπε να αποφεύγει κανείς λόγω των εχθροπραξιών», δήλωσε στη Human Rights Watch. «Και ορίστε που κάνω το ίδιο σε μια ευρωπαϊκή χώρα».
Ο Rahimi, το θύμα της επίθεσης της 16ης Σεπτεμβρίου, δέχθηκε χτύπημα με μπουκάλι στο κεφάλι και επίθεση με αιχμηρό αντικείμενο στο στήθος και στην πλάτη, με αποτέλεσμα να υποστεί τραύμα στον πνεύμονα σε πολύ επικίνδυνο σημείο κοντά στην καρδιά και να διακομισθεί εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Οι άλλοι δύο άνδρες αφγανικής καταγωγής κατόρθωσαν να διαφύγουν, και ένας εξ αυτών υπέδειξε αργότερα δύο από τους φερόμενους ως υπόπτους στην αστυνομία. Ο Reza Mohamed, ο ένας εκ των δύο, δήλωσε στη Human Rights Watch ότι η αστυνομία τον έθεσε εν συνεχεία υπό κράτηση μετά από ψευδείς κατηγορίες που διατύπωσαν σε βάρος του οι φερόμενοι ως δράστες. Ο Mohamed τοποθετήθηκε στο ίδιο αστυνομικό κελί με τους τρεις φερόμενους δράστες, οι οποίοι, όπως δήλωσε, τον χλεύαζαν και τον φωτογράφιζαν με τα κινητά τους τηλέφωνα.
Πρόσφατα, ο Rahimi δήλωσε στη Human Rights Watch ότι, μετά την επίθεση, είναι ιδιαίτερα προσεχτικός με τα μέρη στα οποία πηγαίνει, αποφεύγοντας συγκεκριμένες περιοχές.
«Αυτό που φοβάμαι τώρα είναι ότι το κράτος δεν μπορεί να μας προστατεύσει», είπε. «Εάν η κυβέρνηση δεν παρέμβει, τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα».
Τα θύματα ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν δυσκολίες που λειτουργούν εκφοβιστικά κατά την αναζήτηση δικαιοσύνης, δήλωσε η Human Rights Watch. Η αστυνομία αποθαρρύνει τα θύματα με την επιμονή της να καταβάλλουν παράβολο ύψους 100 ευρώ για την κατάθεση μήνυσης, τη στιγμή δε που καθήκον της αστυνομίας είναι να καταχωρεί τυχόν μηνύσεις και να ενημερώνει σχετικά την εισαγγελική αρχή πριν από την καταβολή οποιουδήποτε παραβόλου. Η εισαγγελική αρχή είναι εκείνη που εν τέλει αποφασίζει κατά πόσον το παράβολο, το οποίο καθιερώθηκε στα τέλη του 2010 προκειμένου να αποθαρρύνεται η κατάθεση μηνύσεων για επιπόλαιους λόγους, ισχύει ή κατά πόσον η εισαγγελία υποχρεούται να κινήσει έρευνα.
Οι μετανάστες που δεν διαθέτουν έγγραφα φοβούνται ότι θα τεθούν υπό κράτηση και θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο απέλασης σε περίπτωση που καταγγείλουν ποινικά αδικήματα που διαπράττονται σε βάρος τους. Μείζον πρόβλημα φαίνεται να αποτελεί και η προκατάληψη έναντι της αστυνομίας. Μετανάστες και αιτούντες άσυλο δήλωσαν στη Human Rights Watch ότι έχουν αποβεί άκαρπες οι εκκλήσεις τους στην αστυνομία για βοήθεια και έκαναν λόγο για μη παρέμβαση της αστυνομίας ενώ οι επιθέσεις ήταν σε εξέλιξη.
Το 2008, το ελληνικό ποινικό δίκαιο συμπεριέλαβε διάταξη με την οποία καθιερώνεται ως επιβαρυντική περίσταση το ρατσιστικό κίνητρο κατά την τέλεση επιθέσεων και παρέχεται στα δικαστήρια η διακριτική ευχέρεια να επιβάλλουν την ανώτατη ποινή που προβλέπεται για την τέλεση αξιόποινης πράξης κατόπιν αποδείξεως του ρατσιστικού κινήτρου. Η εισαγγελία Αθηνών δήλωσε, εντούτοις, στη Human Rights Watch ότι δεν γνωρίζει να έχει επιβληθεί ποινή από ελληνικό δικαστήριο βάσει της διάταξης αυτής.
Η ελληνική πολιτεία γνωστοποίησε ότι έχουν καταγραφεί μόνον δύο εγκλήματα μίσους το 2009 και ένα το 2008. Για το 2010 δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία. Δύο υποθέσεις που εκδικάστηκαν το 2009 φαίνεται ότι αφορούν κατηγορίες για προτροπή σε ενέργειες που δύνανται να προκαλέσουν μίσος ή διακρίσεις βάσει νόμου του 1979. Στην υπόθεση του 1999, την τελευταία που εκδικάστηκε για συναφές αδίκημα, ένας άνδρας ελληνικής καταγωγής καταδικάστηκε σε δις ισόβια για τη δολοφονία δύο μεταναστών και τον τραυματισμό επτά άλλων.
Σε απάντηση στην αδυναμία της πολιτείας να αναγνωρίσει ρατσιστικές επιθέσεις και να ασκήσει ποινική δίωξη κατά των φερόμενων δραστών, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου –ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο– και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες δημιούργησαν ένα δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων με σκοπό τη συστηματική καταγραφή περιστατικών ρατσιστικής βίας. Τα πρώτα συμπεράσματα του πιλοτικού προγράμματος, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2011, αναμένονται να ανακοινωθούν στις αρχές του 2012.
Ορισμένοι έλληνες κρατικοί λειτουργοί έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν το πρόβλημα. Τον Μάιο, ο δήμαρχος Αθηναίων καταδίκασε αυτό που ο ίδιος αποκάλεσε πολιτική βία από ακραίες ομάδες σε ορισμένες περιοχές της πόλης και κατηγόρησε την αστυνομία για αδράνεια στις επιθέσεις των ακροδεξιών έναντι μεταναστών.
Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, στην ουσία το ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών, δήλωσε εν συνεχεία αποφασισμένο να επιδείξει «μηδενική ανοχή» απέναντι σε κάθε βία τέτοιου είδους και να προστατεύσει τα δικαιώματα των «μειονοτήτων, καθώς και των αδύναμων πολιτών». Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής, ανακοίνωσε μέτρα για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των αρχών επιβολής του νόμου στον τομέα της καταγραφής και της αντιμετώπισης εγκλημάτων ρατσισμού. Εντούτοις, οι επιθέσεις δεν έχουν σταματήσει.
Στις 6 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση υπέβαλε σχέδιο νόμου για την αυστηροποίηση της ελληνικής νομοθεσίας σχετικά με τον δημόσιο λόγο που παροτρύνει σε μίσος, διακρίσεις ή βιαιοπραγίες. Σκοπός του νόμου είναι η συμμόρφωση με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διέπει τη ρητορική μίσους.
Στην Ελλάδα, υπήρξε δραματική αύξηση των ποσοστών μετανάστευσης τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Χρόνιες ανεπάρκειες του συστήματος μετανάστευσης και ασύλου της χώρας, καθώς και κοινωνικές εντάσεις και εκδηλώσεις ξενοφοβίας έχουν επιταθεί από την οικονομική κρίση.
«Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την καταδίωξη, τον ξυλοδαρμό και τον τραυματισμό με μαχαίρι ατόμων λόγω της χώρας καταγωγής τους ή του παρουσιαστικού τους», δήλωσε η κ. Sunderland. «Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να εξαρθρώσουν τις αυτόκλητες ομάδες περιφρούρησης τώρα».
