«نه روسری، نه تو سری، آزادی و برابری»
در پی مرگ مهسا (ژینا) امینی ۲۲ ساله در ۱۶ سپتامبر، پس از دستگیرشدنش به دست گشت ارشاد به خاطر شیوه «نامناسب» پوشیدن روسری، اعتراضات در سراسر کشور رخ داد. از آن به بعد دهها ویدیوی آنلاین نشاندهنده اعتراض دختران دانشآموز در مدارس و خیابانها، شعار دادنشان، تکان دادن و سوزاندن پوشش سرشان هستند.
اما خطری که متوجه دختران دانشآموز است میتواند مرگبار باشد. نیکا شاکرمی ۱۶ ساله بود که روسریاش را در اعتراضی در تهران آتش زد. او آخرین بار در ۲۰ سپتامبر در حال تعقیب توسط نیروهای امنیتی زنده دیده شد. حکومت ادعا میکند که او از ساختمانی سقوط کرده است؛ سرنوشتی مشابه معترضی دیگر، سارینا اسماعیلزاده، او هم ۱۶ ساله، که ادعا میشود در کرج در غرب پایتخت در روز ۲۴ سپتامبر در اثر سقوط فوت کرده است. بنا به گزارشهای خبری، هر دو خانواده تحت فشار قرار گرفتهاند تا روایت رسمی را زیر سؤال نبرند.
جمعیت حمایت از کودکان میگوید تا روز ۱۱ اکتبر ۲۸ کودک در جریان اعتراضات، عمدتاً در استان سیستان و بلوچستان، کشته شدهاند، و رسانهها و گروههای حقوق بشری نام نه کودک کشتهشده به دست نیروهای امنیتی را مخابره کردهاند. دیدهبان حقوق بشر مستقلاً این موارد را مستند نکرده است اما تعداد این موارد سبب نگرانیهای جدی است. یونیسف خواستار پایان خشونت علیه کودکان شده است.
جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران در روز ۵ اکتبر گفت «میانگین سنی اغلب بازداشتیها ۱۵ سال است».
با وجود این، به نظر میرسد سرکوب مرگبار سبب خشم جمعیت جوانتر شده است. ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی نشان میدهند که در سقز، شهر مهسا امینی، دهها دختر دانشآموز در اعتراض دست به راهپیمایی خیابانی زدند، و دخترانی در کرج دستهجمعی با شعار «بیشرف» سبب خروج مردی- ظاهراً یکی از مقامات- از در مدرسه شدند. در ویدیویی دیگر که در توییتر منتشر شد دختران دانشآموز حجاب سر خود را برداشته و علیه مردی شعار دادند که ظاهراً عضو بسیج (گروهی شبه نظامی که بخشی از سپاه پاسداران ایران است) است و به مدرسه آمده بود تا درباره اعتراضات مهسا امینی صحبت کند.
مقامات ارشد ادعا کردهاند که جوانان با قرار گرفتن در معرض اینترنت «فریب» خوردهاند اما ویدیوهای موجود در فضای مجازی نشان میدهند که موضع دختران دانشآموز در حال جذب همبستگی است: مردان و زنان به آنها میپیوندند و پسران هم دست به سوزاندن روسری میزنند.
در کشوری که ابراز خودمختاری به عنوان زن میتواند موجب مرگ شود اقدامات این دختران دانشآموز برای مطالبه آزادی و برابری شجاعتی حیرتآور است. مقامات ایران باید خواستههایشان را بشنوند، امنیت و ایمنی آنها را تضمین کنند، از ورود نیروهای امنیتی به مدارس برای تهدید یا دستگیری دانشآموزان خودداری کنند، و فوراً تمام کودکان دستگیرشده به خاطر اعتراضات مسالمتآمیز را آزاد کنند.