(New York) - İnsan Hakları İzleme Örgütü bugün bir açıklama yaparak, Sri Lanka hükümetinin Tamil Eelam Özgürlük Kaplanları (LTTE) ile yaptığı silahlı çatışma sırasında binlerce sivilin öldürülmesini meşrulaştırma amacıyla düzenleyeceği askeri konferansa davet edilen hükümetlerin daveti reddetmesi gerektiğini söyledi. Sri Lanka hükümeti Çek Cumhuriyeti, Macaristan, İtalya, Romanya, İsviçre, Türkiye ve Ukrayna'nın konferansa katılmasının beklendiğini iddia etmişti.
Sri Lanka hükümeti, 31 Mayıs - 2 Haziran 2011 tarihleri arasında başkent Kolombo'da düzenleyeceği "Terörizmi Alt Etme Semineri: Sri Lanka Deneyimi" başlıklı konferansa 54 ülkeyi davet etti. Konferans websitesine göre Sri Lanka askeri yetkilileri ve panelistler "İsyana Karşı Koyma ile ilgili bilgilerini paylaşacak ve LTTE'nin askeri anlamda alt edilmesine yardımcı olan unsurları anlatacak."
İnsan Hakları İzleme Örgütü Asya direktörü Brad Adams "Sri Lanka'nın kendinden menkul isyana karşı koyma ‘modeli' defalarca sivilleri bombalama, hastaneleri hedef alma ve bunları tüm dünyadan gizlemeye çalışmayı içeriyor. Bu konferans ihlalleri aklamak için yapılan bir halkla ilişkiler çabasından başka birşey değil. Profesyonel, hukuka saygılı hiçbir ordu bu farsın parçası olmamalıdır" dedi.
Bir uzmanlar heyetince hazırlanan ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından Nisan ayında yayınlanan bir rapora göre hem devlet güçleri, hem LTTE "sivillerin korunmasına, haklarına, refah ve hayatlarına alenen kayıtsız kalan ve uluslararası normlara saygı göstermeyen bir biçimde" askeri operasyonlar düzenlemiştir. Heyet, yürütülen bu savaşın "savaşta ve barışta kişilerin onurunu korumak amacıyla düzenlenmiş olan uluslararası hukuk rejiminin bütününe yönelik ağır saldırı"nın bir örneği olduğu sonucuna varmıştır. Mayıs 2009'da sona eren savaşın son aylarında 40,000 kadar sivilin öldürüldüğü söyleniyor.
Sri Lanka hükümeti çatışmanın son aylarında "sıfır sivil ölüm" politikası güttüğü bir "insani kurtarma operasyonu" gerçekleştirdiğini öne sürüyor. Oysa bu dönemde 300 binden fazla sivil Tamil iki ateş arasında kısılıp kalmıştı. Savaşın sona ermesinden kısa bir süre sonra Başkan Mahinda Rajapaksa "hiçbir insan hakkı ihlali olmadığını, hiçbir sivilin ölmediğini" söyledi. Ordu komutanı Korgeneral Jagath Jayasuriya ise kısa bir süre önce hak ihlalleriyle ilgili tüm iddiaların "mesnetsiz ve asılsız" olduğunu ifade etti.
Sri Lanka hükümet yetkilileri, Sri Lanka isyana karşı koyma "modeli"nin reklamını başka ülkelere de yaptı. Ancak uzmanlar heyeti İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün, diğer ulusal ve uluslararası kurumların ve ABD Dışişleri Bakanlığı'nın daha önceki bulgularını doğrulayan bir sonuca ulaştı. Heyet devlet güçlerinin kapsamlı ve hedef gözetmeksizin yaptığı bombardımanlarda sivilleri öldürdüğü, hastane ve tıbbi klinik olduğu bilinen yerlere saldırdığı ve savaş bölgesindeki sivilleri insani yardımdan mahrum bıraktığı sonucuna vardı. Ayrıca hükümet güçlerinin gözaltına aldıkları kişileri yargısız infaz, gözaltındaki kadınlara tecavüz ve kişileri zorla kayıp ettiklerini de ortaya çıkardı.
Heyet LTTE gerillalarının da sivilleri "canlı kalkan" olarak kullandıklarına, LTTE kontrolündeki bölgeden kaçmaya çalışan sivilleri öldürdüklerine, sivillere yakın yerlerde askeri teçhizat konuşlandırdıklarına, çocukları örgüte aldıklarına, insanları zorla çalıştırdıkları ve sivillere yönelik intihar saldırıları düzenlediklerine dair bulgular da derledi.
Heyet Sri Lanka hükümetine gerçek soruşturmalar yürütmesi çağrısı yaptı ve Birleşmiş Milletlerin, Sri Lanka hükümetinin heyetin yaptığı tavsiyeleri uygulamasını izleyecek, bağımsız soruşturma yürütecek ve kanıt toplayarak kanıtları güvenceye alacak bağımsız bir uluslararası mekanizma oluturulması tavsiyesinde bulundu. Sri Lanka hükümeti raporun bulgularına uygun hareket etmek yerine raporu "kanun dışı, ... taraflı, asılsız ve tek taraflı" diye nitelendirerek raporun tavsiyeleriyle ilgili uluslararası camianın harekete geçmesini önlemek için diplomatik bir kampanya yürütmeye başladı.
Sri Lanka hükümeti ihlallerle ilgili hesap vermek yerine terör örgütleriyle mücadelede "askeri çatışma kurallarının yeniden değerlendirilmesi" için çağrıda bulundu. Bunun nedeni büyük olasılıkla isyana karşı koyma operasyonlarında uzun süredir yürürlükte olan savaş hukukunu hükümetlerin gözardı etmelerine olanak sağlamak.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Sri Lanka savaşından ders çıkarma yolundaki ilk adımın BM üye ülkelerinin bağımsız bir uluslararası mekanizma kurarak heyetin tavsiyeleri doğrultusunda soruşturma yürütmesini sağlamak olması gerektiğini ifade etti.
Adams, "Zalim ve vahşi bir isyancı örgüt olan LTTE'nin alt edilmesinden alınacak önemli dersler var. Ama Sri Lanka hükümeti gerçeği saptırıp yaptığı mezalimi gizlemeye çalıştığı sürece bu dersler öğrenilmeyecektir" dedi.
Seminere Davet Edilen Ülkeler
Sri Lanka hükümeti konferansın websitesinde konferansa davet ettiği 54 ülkeyi listeliyor. Hükümetin katılacağını tahmin ettiği 30 ülke Nisan ayında sitede yayınlandı ve aşağıda bu liste görülebilir. Her ikisi de listede yer alan Avustralya ve İsveç katılmayacaklarını açıkladı ve daha sonra sitedeki listeden çıkarıldı. İnsan Hakları İzleme Örgütü listede yer alan ülkelerden bu bilgiyinin gerçek olup olmadığını doğrulatamadı.
Avustralya
Botswana
Çin
Çek Cumhuriyeti
Gana
Macaristan
Endonezya
Filipinler
Güney Afrika
İsrail
İsveç
İsviçre
İtalya
Japonya
Kanada
Kenya
Kore Cumhuriyeti
Maldivler
Malezya
Mozambik
Nepal
Nijerya
Romanya
Singapur
Tanzanya
Türkiye
Ukrayna
Umman
Zambiya
Zimbabve
