(جاکارتا) – در گزارشی که امروز منتشر شد دیده‌بان حقوق بشر گفت مقررات پوشش زنان و دختران در اندونزی علیه دانش‌آموزان، کارمندان دولتی، و مراجعه‌کنندگان به ادارات دولتی تبعیض برقرار می‌کند و باید لغو شود. دولت باید دستور فوریه ۲۰۲۱ را کاملاً اجرا کند؛ این دستور مقررات ناقض حقوق دانش‌آموزان و معلمان در مدارس دولتی اندونزی را منع می‌کند، و گام‌های حقوقی بیشتری برای پایان دادن به تبعیض علیه زنان و دختران برمی‌دارد.
این گزارش ۹۸ صفحه‌ای، «می‌خواستم فرار کنم: مقررات پوشش ناقض حقوق زنان و دختران در اندونزی»، مقررات دولتی را مستند می‌کند که زنان و دختران را ملزم به پوشیدن جلباب می‌کنند؛ جلباب پوششی اسلامی است که سر، گردن، و سینه را می‌پوشاند. دیده‌بان حقوق بشر تاریخچه تحمیل مقررات تبعیض‌آمیز پوشش و آزارهای گسترده با هدف رعایت حجاب را شرح می‌دهد که موج آزار روانی برای زنان و دختران می‌شوند. دخترانی که به این پوشش پایبند نیستند مجبور به ترک مدرسه می‌شوند یا تحت فشار دست به ترک تحصیل می‌زنند، و زنان کارمند شغلشان را از دست داده‌اند یا برای رهایی از خواسته‌های مداوم برای سازگاری شغلشان را رها کرده‌اند.
الین پیرسون، از دیده‌بان حقوق بشر گفت «مقررات و سیاست‌های اندونزی برای مدتی طولانی مقررات پوشش تبعیض‌آمیز را در مدارس و ادارات دولتی بر زنان و دختران تحمیل کرده‌اند که حق آنها به آزادی از اجبار به باور مذهبی را نقض می‌کند». وی اضافه کرد «دولت‌های ملی، استانی، و محلی اندونزی باید فوراً این رویه‌های تبعیض‌آمیز را پایان دهند و به زنان و دختران اجازه دهند بدون فدا کردن حق آموزش و اشتغال خود هر چه می‌خواهند بپوشند».
پس از آن که شکایتی از سوی پدر یک دانش‌آموز راهنمایی از پادنگ در سوماترای غربی در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد ندیم مکارم، وزیر آموزش و فرهنگ، تیتو کارنویان، وزیر امور داخلی، و یاقوت خلیل قوماس، وزیر امور مذهبی، در روز سوم فوریه دستوری را امضا کردند که به هر دانش‌آموز یا معلمی اجازه می‌داد که در مدرسه، با یا بدون «خصوصیات مذهبی»، پوشش خود را انتخاب کنند. مکارم گفت مدارس دولتی از مقررات ۲۰۱۴ درباره یونیفرم «تفسیری اشتباه» کرده‌اند. قوماس گفت مورد پادنگ تنها «نوک کوه یخ» است و مقررات جلباب اجباری برای «تبعیض، تهدید، و فشار آوردن به دختران مدرسه‌ای» به کار رفته‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر موارد زیادی را مستند کرده است که در آن دانش‌آموزان و معلمان مسیحی و دیگر غیرمسلمانان وادار به پوشیدن جلباب شده‌اند که معمولاً با دامنی بلند و پیراهنی با آستین بلند ترکیب می‌شود. در انگلیسی، پوشش سر به نام حجاب شناخته می‌شود.
از سال ۲۰۰۱ مقامات محلی بیش از ۶۰ بخشنامه محلی و استانی صادر کرده‌اند تا آنچه «پوشش اسلامی برای دختران و زنان مسلمان» می‌نامند پیاده کنند. اکثر حدوداً ۳۰۰ هزار مدرسه دولتی اندونزی، مخصوصاً در ۲۴ استان با اکثریت مسلمان، دختران مسلمان را از آغاز دبستان وادار به پوشیدن جلباب می‌کنند.
مادر دانش‌آموزی دبیرستانی در یوگیاکارتا به دیده‌بان حقوق بشر گفت «هر وقت کلاس دینی است و هر وقت معلمش به او می‌رسد از او می‌پرسد چرا جلباب نپوشیده است». او اضافه کرد «او حتی می‌پرسد که آیا فردا جلباب می‌پوشد یا خیر. دخترم صرفاً می‌گوید ٬بله، باشد٬ اما به محض این که به خانه می‌آید نارضایتی‌اش را با من در میان می‌گذارد و می‌گوید ٬مادر، چرا اینطور رفتار می‌کنند؟٬».
در سال ۲۰۱۴ وزارت آموزش و فرهنگ یونیفرمی ملی برای مدارس دولتی صادر کرد که تصویری در آن «پوشش اسلامی» را با دامن بلند، پیراهن با آستین بلند، و جلباب رسم می‌کند، و به نظر می‌رسید این تنها گزینه دختران مسلمان باشد. این سبب شد که ادارات آموزش استانی و محلی قوانین جدیدی اعمال کنند، و این به نوبه خود سبب شد هزاران مدرسه دولتی، از دبستان تا دبیرستان، سیاست یونیفرم مدرسه‌شان را بازنویسی کنند تا جلباب را برای دختران مسلمان الزامی کنند.
محمد نوح، وزیر آموزش که مقررات سال ۲۰۱۴ را امضا کرد در مصاحبه‌ای برای گزارش به دیده‌بان حقوق بشر گفت که این مقررات دو گزینه برای یونیفرم معرفی می‌کرد: پیراهن با آستین بلند، دامن بلند، و جلباب، یا یونیفرمی بدون جلباب. او گفت «من این مقررات را نوشتم، اما اجباری نیست». او تأکید کرد که هر دختر مسلمان باید بتواند انتخاب کند که جلباب بپوشد یا خیر. اما حتی وقتی مقامات مدارس پذیرفته‌اند که مقررات ملی از لحاظ قانونی جلباب را الزامی نمی‌کند وجود این مقررات به مدارس امکان داده است که دختران را برای پوشیدن آن تحت فشار قرار دهند.
تحت دستور جدید دولت‌های محلی و مدیران مدارس ملزم شده بودند که تا روز پنجم مارس تمام قوانین جلباب اجباری را لغو کنند، و هر رییس دولت محلی یا مدیر مدرسه که تا ۲۵ مارس چنین نکند با جریمه مواجه شود. وزیر آموزش می‌تواند بودجه مدارسی را لغو کند که این دستور را نادیده می‌گیرند.
این دستور تنها مدارس دولتی را پوشش می‌دهد که تحت مدیریت دولت‌های محلی و وزارت آموزش و فرهنگ هستند. این شامل مدارس دولتی اسلامی و دانشگاه‌های تحت وزارت امور مذهبی نمی‌شود. دستور همچنین بر استان آچه اعمال نمی‌شود که بر اساس ترتیباتی خاص خودمختاری بیشتری از دیگر استان‌ها دارد و تنها استانی است که رسماً نسخه‌ای از فقه اسلامی را دنبال می‌کند.
ضمیمه‌ای در گزارش مقررات پوشش مذهبی اجباری در چچنن روسیه، فرانسه، آلمان، ایران، عربستان سعودی، مناطق تحت تسلط دولت اسلامی(داعش) در سوریه، ترکیه، و سین کیانگ در چین را شامل می‌شود.
حقوق بین‌المللی بشر حقوق ابراز آزادانه باورهای مذهبی، آزادی بیان، و آموزش بدون تبعیض را تضمین می‌کند. زنان از حقوقی برابر با مردان، از جمله حق انتخاب پوشش، برخوردار هستند. هر محدودیتی بر این حقوق باید با هدفی مشروع باشد و به شکلی غیرخودسرانه و غیرتبعیض‌آمیز اعمال شود. قوانین جلباب اجباری، از جمله قوانین موجود در آچه، حق دختران و زنان برای رهایی «از رفتار تبعیض‌آمیز بر هر اساسی» تحت قانون اساسی اندونزی را نقض می‌کند.
پیرسون گفت «مقررات پوشش اندونزی بخشی از هجوم گسترده‌تر نیروهای مذهبی محافظه‌کار علیه برابری جنسیتی و توانایی زنان و دختران برای تحقق حقشان به آموزش، امرار معاش، و مزایای اجتماعی است». او اضافه کرد «دولت جوکووی باید دستور جدید منع پوشش اجباری جلباب را اعمال کند و با پایان دادن به همه مقررات تبعیض‌آمیز بر اساس جنسیت در مدارس یا محل کار گامی به جلو بردارد».
برای روایت‌های شخصی از گزارش لطفاً به پایین صفحه مراجعه کنید.
روایت‌های شخصی از گزارش
«اگر به صد امتیاز برسید از مدرسه اخراج می‌شوید. پوشش سر باید کلفت باشد، مویی نباید دیده شود، و جلباب باید آن قدر عریض باشد که سینه را بپوشاند. پیراهن باید آن قدر بلند باشد تا لگن را بپوشاند. آنهایی که جلباب کوتاه‌تر و نازک‌تری می‌پوشند که موهایشان را نشان دهد توبیخ می‌شوند، به دفاتر مشاوره احضار می‌شوند، و امتیاز منفی می‌گیرند. اگر جلباب خیلی نازک یا کوتاه باشد معلم‌ها با ماژیک روی پیراهن یا پوشش سر علامت ضربدر بزرگی می‌کشند. به همین ترتیب، پیراهنی که لگن را نپوشاند علامت زده می‌شود».
-زنی، حالا ۲۷ ساله، تجربه خود از نظام امتیاز منفی در دبیرستانی دولتی در سولوک در سوماترای غربی را شرح می‌دهد.
«هر وقت کلاس دینی است و هر وقت معلمش به او می‌رسد از او می‌پرسد چرا جلباب نپوشیده است». او اضافه کرد «او حتی می‌پرسد که آیا فردا جلباب می‌پوشد یا خیر. دخترم صرفاً می‌گوید ٬بله، باشد٬ اما به محض این که به خانه می‌آید نارضایتی‌اش را با من در میان می‌گذارد و می‌گوید ٬مادر، چرا اینطور رفتار می‌کنند؟٬ متوجه شدم که مدرسه دانش‌آموزان را وادار به پوشیدن جلباب می‌کند با این که مدیر این را انکار می‌کند».
-مادری که دخترش در یوگیاکارتا به مدرسه راهنمایی رفته است.
«هیچ مقررات رسمی‌ای برای کارمندان و دانشجویان زن برای پوشیدن جلباب در پردیس دانشگاه نیست. اما فشارها شدید هستند. من همیشه لباسی محجوب می‌پوشم. وقتی در حال رانندگی به سمت پردیس و ورود به آن هستم موهایم را به شیوه مناسب می‌پوشانم، اما در زمان تدریس، شرکت در سمینارها یا دیگر کارهای آکادمیک جلباب را از تن در می‌آورم. از من پرسیده می‌شود چرا آن طور که باید به عنوان مسلمان موهایم را نمی‌پوشانم. از این اتفاقات آسیب دیدم و دلسرد شدم. بیشتر افراد در این مؤسسه مستقیم و غیرمستقیم من را قضاوت کرده‌اند صرفاً به خاطر این که تصمیم گرفتم جلباب را به شکل دلخواه آنها نپوشم. فکر نمی‌کنم جایی برای من در این مؤسسه باشد».
-مدرس دانشگاه در دانشگاهی دولتی در جاکارتا که نهایتاً در سال ۲۰۲۰ استعفا داد و شغل دولتی مورد علاقه‌اش را رها کرد.
«اگر دخترم باید جلباب بپوشد این نقض دین [مسیحی] او است. حقوق بشر ما کجاست؟ این توصیه است یا دستور؟ معلم جواب داد ٬این اجباری است. این مقررات مدارس در س.م.ک.ن ۲ پادنگ[نام مدرسه] است٬».
-الیانو هیا، مسیحی، که به مدرس دولتی دخترش در پادنگ در سوماترای غربی رفت و در جریان آن معلمی به او فشار آورد تا به دخترش جنی بگوید جلباب بپوشد. الیانو هیا این مکالمه را ضبط کرد و ویدیو را در فیس‌بوک منتشر کرد.
