(Αθήνα) – Οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιούν υπηκόους τρίτων χωρών, άνδρες που φαίνονται να έχουν καταγωγή από τη Μέση Ανατολή ή τη Νότια Ασία, προκειμένου να επαναπροωθήσουν τους αιτούντες άσυλο στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα, δήλωσε η Human Rights Watch σε αναφορά που εξέδωσε σήμερα.
Η 29σέλιδη αναφορά με τίτλο «Τα πρόσωπά τους ήταν καλυμμένα: Η Ελλάδα χρησιμοποιεί μετανάστες σε ρόλο αστυνομίας σε επαναπροωθήσεις», διαπιστώνει ότι η ελληνική αστυνομία συλλαμβάνει αιτούντες άσυλο στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα στον ποταμό Έβρο, αφήνοντάς τους ημίγυμνους στις περισσότερες περιπτώσεις και κλέβοντάς τους χρήματα, τα κινητά τους τηλέφωνα και άλλα υπάρχοντά τους. Ύστερα παραδίδουν τους μετανάστες σε μασκοφόρους άνδρες οι οποίοι τους υποχρεώνουν να επιβιβαστούν σε μικρές λέμβους, τους μεταφέρουν στη μέση του ποταμού Έβρου και τους σπρώχνουν στο παγωμένο νερό, αναγκάζοντάς τους να διασχίσουν το ποτάμι για να φτάσουν στην πλευρά της Τουρκίας. Όπως όλα δείχνουν, κανείς δεν είχε καταχωριστεί όπως έπρεπε στην Ελλάδα ούτε του είχε επιτραπεί να καταθέσει αίτηση ασύλου.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελληνική κυβέρνηση ευθύνεται για τις παράνομες επαναπροωθήσεις στα σύνορά της, και το γεγονός ότι χρησιμοποιεί άτομα σε ρόλο αστυνομίας για να το πετύχει αυτό δεν την απαλλάσσει από την όποια ευθύνη», δήλωσε ο Bill Frelick, Διευθυντής του Τμήματος για τα Δικαιώματα των Προσφύγων και των Μεταναστών στην Human Rights Watch. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να κινήσει επειγόντως νομικές διαδικασίες καθιστώντας την ελληνική κυβέρνηση υπόλογη για παραβίαση του κοινοτικού δικαίου που απαγορεύει τις συλλογικές απελάσεις».
H Human Rights Watch πήρε συνέντευξη από 26 Αφγανούς μετανάστες και αιτούντες άσυλο, 23 από τους οποίους επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία από την Ελλάδα μέσω του ποταμού Έβρου το διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022. Οι 23 άνδρες, οι 2 γυναίκες και το ένα αγόρι είπαν ότι κρατήθηκαν από άνδρες που θεώρησαν ότι ανήκαν στα ελληνικά σώματα ασφαλείας, συνήθως όχι για περισσότερο από ένα 24ωρο με ελάχιστη ή καθόλου τροφή ή πόσιμο νερό, και τους επαναπροώθησαν στην Τουρκία. Οι άνδρες και το αγόρι έδωσαν μαρτυρίες είτε ως θύματα είτε ως αυτόπτες μάρτυρες ξυλοδαρμών ή άλλης κακοποίησής τους από την ελληνική αστυνομία ή από ανθρώπους που θεωρούσαν ότι ανήκαν στην ελληνική αστυνομία.
Δεκαέξι από τους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι οι λέμβοι που τους μετέφεραν πίσω στην Τουρκία οδηγούνταν από άνδρες που μιλούσαν Αραβικά ή νοτιοασιατικές γλώσσες γνωστές στους μετανάστες. Πρόσθεσαν ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους άνδρες φορούσαν μαύρες στολές ή στολές παραλλαγής και τα πρόσωπά τους ήταν καλυμμένα με μπαλακλάβες. Τρεις από τους ανθρώπους που παραχώρησαν συνέντευξη κατάφεραν να συνομιλήσουν με τους άνδρες που οδηγούσαν τις λέμβους. Οι οδηγοί των λέμβων τούς είπαν ότι ήταν κι αυτοί μετανάστες στην υπηρεσία της ελληνικής αστυνομίας και ότι τους είχαν υποσχεθεί ότι θα τους εξασφάλιζαν τα έγγραφα για να μπορέσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Ένας 28χρονος, πρώην αξιωματικός του αφγανικού στρατού που τον είχαν επαναπροωθήσει στην Τουρκία στα τέλη Δεκεμβρίου, είπε ότι είχε μια κουβέντα στη γλώσσα παστού με τον Πακιστανό άνδρα που οδηγούσε τη λέμβο που τον μετέφερε πίσω στην Τουρκία: «Ο οδηγός της λέμβου είπε: «Είμαστε…εδώ και κάνουμε αυτή τη δουλειά για τρεις μήνες, ύστερα μας δίνουν…ένα έγγραφο. Με αυτό, μπορούμε να μετακινούμαστε ελεύθερα εντός Ελλάδας και ύστερα μπορούμε να αγοράσουμε ένα εισιτήριο για…άλλη χώρα».
Ένας 18χρονος νεαρός Αφγανός περιέγραψε την εμπειρία του μετά τη μεταφορά του από το κέντρο κράτησης στον ποταμό: «Στα σύνορα βρίσκονταν άλλοι άνθρωποι που μας περίμεναν… Από τη γλώσσα που μιλούσαν καταλάβαμε ότι ήταν Πακιστανοί και Άραβες. Αυτοί οι άνδρες μας έκλεψαν τα χρήματα και μας χτύπησαν. Με χτύπησαν με ραβδιά. Μας πέταξαν στη μέση του ποταμού. Το νερό μου έφτανε ως το στήθος, και περπατήσαμε την υπόλοιπη διαδρομή μέσα στο ποτάμι [προς την Τουρκία]».
Οι επαναπροωθήσεις παραβιάζουν πολλούς κανόνες και νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως την απαγόρευση της συλλογικής απέλασης βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το δικαίωμα στη διεξαγωγή δίκαιης δίκης βάσει του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το δικαίωμα αίτησης ασύλου βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας περί ασύλου και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, και την αρχή των μη επαναπροωθήσεων βάσει της Σύμβασης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων.
Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται συστηματικά κάθε συμμετοχή σε επαναπροωθήσεις, χαρακτηρίζοντας αυτούς τους ισχυρισμούς «ψευδείς ειδήσεις» ή «τουρκική προπαγάνδα» και καταστέλλει, ακόμη και μέσω της απειλής για επιβολή ποινικών κυρώσεων, όσους αναφέρουν τέτοια περιστατικά. Στις 29 Μαρτίου, η Ανεξάρτητη Αρχή Διαφάνειας, αφού της ανατέθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να διερευνήσει τις επαναπροωθήσεις, «κατέληξε ότι οι αναφορές ότι οι ελληνικές αρχές επιστρέφουν παράνομα αιτούντες άσυλο που εισέρχονται στην χώρα από την Τουρκία στερούνται ερείσματος».
O Υποστράτηγος Δημήτριος Μάλλιος, Προϊστάμενος Κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων της ΕΛ.ΑΣ., αρνήθηκε τις κατηγορίες της Human Rights Watch και δήλωσε ότι «οι αστυνομικές Υπηρεσίες και το προσωπικό τους θα εξακολουθήσουν να επιχειρούν αδιαλείπτως, με επαγγελματισμό, σύννομα και με τη δέουσα ταχύτητα, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματική διαχείριση των προσφύγων/μεταναστευτικών ορών, με τρόπο που να διασφαλίζει, αφενός, τα δικαιώματα των ίδιων των αλλοδαπών, αφετέρου την προστασία των πολιτών, ιδίως των παραμεθόριων περιοχών πρώτης γραμμής εισόδου».
Η Ελλάδα θα πρέπει να σταματήσει άμεσα όλες τις επαναπροωθήσεις από το ελληνικό έδαφος και να σταματήσει να χρησιμοποιεί υπηκόους τρίτων χωρών για συλλογικές απελάσεις, δήλωσε η Human Rights Watch. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρέχει οικονομική στήριξη στην ελληνική κυβέρνηση για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, θα πρέπει να ζητήσει άμεσα από την Ελλάδα να παύσει όλες τις επιστροφές και τις συλλογικές απελάσεις αιτούντων άσυλο στην Τουρκία με συνοπτικές διαδικασίες, να ασκήσει πίεση στις αρχές να συστήσουν έναν ανεξάρτητο και αποτελεσματικό μηχανισμό παρακολούθησης των συνόρων που θα διερευνά τους ισχυρισμούς περί χρήσης βίας στα σύνορα, και να διασφαλίσει ότι κανένα μέρος της οικονομικής στήριξης που λαμβάνει δεν χρησιμοποιείται για παραβιάσεις της νομοθεσίας για τα θεμελιώδη δικαιώματα και του κοινοτικού δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να κινήσει νομικές διαδικασίες κατά της Ελλάδας για παραβίαση του κοινοτικού δικαίου που απαγορεύει τις συλλογικές απελάσεις.
Η Frontex, o Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, ο οποίος τελεί υπό εξονυχιστικό έλεγχο για συνέργεια στις επαναπροωθήσεις μεταναστών στην Ελλάδα, θα πρέπει να ενεργοποιήσει το άρθρο 46 του κανονισμού της, βάσει του οποίου έχει το καθήκον να αναστείλει ή να παύσει επιχειρήσεις σε περίπτωση σοβαρών καταχρηστικών πρακτικών, εάν η Ελλάδα δεν προβεί σε σαφείς βελτιώσεις ώστε να σταματήσουν αυτές οι καταχρηστικές πρακτικές εντός τριών μηνών.
Την 1η Μαρτίου, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότης Μιταράκης, δήλωσε ενώπιον της Ελληνικής Βουλής ότι οι Ουκρανοί είναι οι «πραγματικοί πρόσφυγες», υπονοώντας με αυτό ότι όσοι περνούν από τα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία δεν είναι.
«Την ίδια στιγμή που η Ελλάδα καλωσορίζει τους Ουκρανούς ως «πραγματικούς πρόσφυγες», πραγματοποιεί βάναυσες επαναπροωθήσεις Αφγανών και υπηκόων άλλων χωρών που επιχειρούν να ξεφύγουν από παρόμοιες συνθήκες πολέμου και βίας», δήλωσε ο κ. Frelick. «Η χρήση δύο μέτρων και δύο σταθμών αποτελεί εμπαιγμό για τις δήθεν κοινές ευρωπαϊκές αξίες της ισότητας, του δικαίου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
