Skip to main content

Pilipinas

Mga Panghitabo sa 2022

Mga hulagway ug sapot ni Lenin Baylon, 9-anyos nga batang lalaki kinsa napatay sa usa ka pinusilay lambigit sa “gyera kontra droga,” gipakita sa usa ka news conference sa Commission on Human Rights, Quezon City, Philippines, Disyembre 5, 2022.

© 2022 REUTERS/Eloisa Lopez

Ang unom ka tuig nga termino ni Presidente Rodrigo Duterte, nga natapos sa Hunyo 30, gilarawan sa politika sa pagpanghulga ug pagpanghadlok, liboan ka pagpatay nga dili pinasubay sa balaod sa mga Pilipinong kabos gikan sa kasyudaran, ug grabeng kadaut ngadto sa mga demokratikong institusyon sa nasud. Sukad sa paglingkod ni Ferdinand Marcos Jr. isip pangulo, ang kahimtang sa tawhanong katungod sa nasud halos wala’y kausaban.

Ang United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), sa usa ka taho nga nagtimbang-timbang sa kalamboan sa Philippines-UN Joint Program on Human Rights, nga nagsugod sa Hunyo 2021, naglatag sa mga dagkong suliran sa tawhanong katungod nga giatubang sa nasud. Apil niini ang padayong “pagpanghasi, hulga, pag-aresto, pag-atake, red-tagging batok sa mga lumilihok sa civil society, ingon man ang padayong pagpamatay lambigit sa droga nga gihimo sa kapulisan.” Ang taho nakamatikod usab nga “limitado kaayo ang kahigayonang makadangop sa hustisya ang mga biktima sa pagyatak sa tawhanong katungod.”

Buot ipaabot ni Presidente Marcos ngadto sa international community ang iyang pasalig kalabot sa tawhanong katungod. Sa ilang pagpamulong sa United Nations Human Rights Council sa Oktubre, gihataga’g importansya sa iyang mga opisyal ang mga lakang nga gusto nilang buhaton, samtang nagpahayag nga nilambo na ang kahimtang sa tawhanong katungod sa nasud. Apan gipanghimakak kini sa mga grupong human rights ug civil society pinaagi sa mga taho ngadto sa Konseho mahitungod sa padayong pagpanglapas sa tawhanong katungod.

Mga Pagpatay Lambigit sa “Gyera kontra Droga”

Human dayon nilingkod sa pwesto niadtong Hunyo 30, si Presidente Marcos nagpahayag nga iyang ipadayon ang “gyera kontra droga” nga gisugdan sa iyang gisundan. Samtang si Marcos nagkanayon nga ang iyang administrasyon mohimog “lahi gamay” nga kampanya kontra droga pinaagi sa pagtutok sa rehabilitasyon sa mga nagagamit niini, padayon ang kapulisan ug mga ahente sa gobyerno sa ilegal nga paggamit og kusog. Nakita sa Dahas, usa ka programang gipadagan sa Third World Studies Center sa University of the Philippines, nga dili moubos sa 90 ka tawo na ang napatay sa gitawag sa center nga “kabangis lambigit sa droga” gikan sa paglingkod ni Marcos hangtud Septiembre 30.

Nagtaho ang gobyerno nga ang mga sakup sa Philippine National Police ug ang Philippine Drug Enforcement Agency nakapatay og 6,252 ka indibidwal panahon sa mga operasyon kontra-droga gikan sa Hulyo 1, 2016 hangtud Mayo 31, 2022. Human nilingkod sa katungdanan si Marcos, ang gobyerno niundang sa pagpagawas niining mga istatistika. Ang opisyal nga gidaghanon sa namatay wala nagalakip niadtong gipatay sa wala nailhing mga mamumuno kinsa gitoohan sa Human Rights Watch ug ubang tigpaniid sa tawhanong katungod, base sa kasaligang ebidensya, nga nagalihok uban sa lokal nga kapulisan ug mga opisyal. Sumala sa taho sa OHCHR sa 2020, gibanabanang dili moubos sa 8,663 ang gidaghanon sa gipatay. Ang mga lokal nga grupo sa human rights ug ang Commission on Human Rights nga tinudlo sa gobyerno nag-ingon nga ang tinood nga gidaghanon sa namatay lambigit sa “gyera kontra droga” posibleng triple sa numerong gitaho sa OHCHR.

Pipila lang ka pagpatay lambigit sa “gyera kontra droga” ang seryosong giimbestigahan sa mga awtoridad. Maihap lang ang mga kaso – 12 sa liboan – ang anaa sa lain-laing ang-ang sa imbestigasyon sa kapulisan o aktibong pagrepaso sa mga prosecutor. Sa pagkakaron, usa lang ka kaso, ang pagpatay sa 17-anyos nga estudyanteng si Kian delos Santos sa Agosto 2017 nga nakuhaan og video, nga nisangpot sa kombiksyon sa mga opisyal sa kapulisan.

“Red-tagging” ug Pagpanghasi sa mga Aktibista

Ang mga opisyal sa gobyerno ug militar nag-akusa sa mga grupong civil society nga mga tigsuporta sa komunistang New People’s Army (NPA), kinsa naglunsad og 53-anyos na nga armadong panagbangi sa tibuok Pilipinas. Walay kamatuoran ang paghimo sa maong mga akusasyon nga kabahin sa gitawag sa Pilipinas nga “red-tagging.” Kini nagbutang sa akusado sa dugang peligro nga atakehon sa mga pwersang pangseguridad o wala mailhang mga mamumuno. Ang militar, kapulisan, ug ubang alagad sa nasudnong seguridad aktibong nagagamit sa social media aron ipaabot ang mga hulga pinaagi sa “red-tagging,” ug sa ubay-ubay nga kaso, ang mga tawong na-red-tag gipangpatay sa wala mailhang mga mamumuno.

Ang National Task Force to End Local Communist Armed Conflict sa gobyerno, kinsa hugot nga nakigtrabaho uban ang militar, kapulisan ug buhatan sa presidente, nag-akusa sa daghang aktibistang politikal nga mga sakop sa Communist Party o sa NPA. Apil sa gi-red-tag sa task force si kanhi Bise Presidente Leni Robredo, nga napildi kang Marcos sa bag-o lang nga piliay sa pagkapangulo. Gi-red-tag usab sa task force ang mga peryodista, tigmantala og libro, ug international nongovernment organizations (NGOs), apil ang Oxfam.

Sa Setyembre, si Judge Marlo Magdoza-Malagar, usa ka huwes sa Manila Regional Trial Court kinsa nisalikway sa kasong nagtinguhang ideklara isip “teroristang mga grupo” ang Communist Party of the Philippines ug ang iyang armadong sanga, nahimong puntirya sa red-tagging, hinungdan nga ang mga grupo sa abogado ug bisan ang Korte Suprema nanginlabot. Ang korte tinong nagdemanda og pagpasabot gikan ni Lorraine Badoy, kanhi tigpamaba sa National Task Force, nganong dili siya isipong nakatamay sa hukmanan.

Ang mga lider ug abogado sa mga grupong mag-uuma ug human rights nga gi-red-tag nakasinatig pisikal nga pagpasakit nga binuhatan sa mga pwersang pangseguridad sa gobyerno ug mga vigilante; daghan na ang gipangpatay. Ang uban gipanghasi, sama sa usa ka grupo sa mga madre ug mag-uumang kababayen-an kinsa giakusahang nitabang sa mga “teroristang kalihukan.” Sa Hunyo, si Clarita Carlos, ang bag-ong pangulo sa National Security Council, nagkanayon sa publiko nga dili siya pabor sa red-tagging. Bisan niini nga pamahayag, nagpadayon kini.

Mga Pag-atake batok sa mga Peryodista

Niadtong Oktubre 3, gipusil-patay sa wala mailhang mga mamumuno si Percival Mabasa, usa ka komentarista sa radyo sa Las Piñas, usa ka dakbayan sa Metro Manila. Mas nailhan sa kahanginan ug online isip Percy Lapid, siya ang ikaduhang peryodistang gipatay sukad sa paglingkod ni Presidente Marcos sa pwesto. Niadtong Setyembre 18, gidunggab-patay ang magsisibya sa radyo nga si Renato Blanco sa Negros Oriental sa Tungang Pilipinas. Duha ka laing peryodista ang gipatay sa 2022, sumala sa UNESCO. Si Federico Gempesaw, usa ka komentarista sa radyo, gipusil-patay niadtong Hunyo 29 sa Cagayan de Oro, samtang si Jaynard Angeles, usa usab ka peryodista sa radyo, gipatay niadtong Enero 12 sa Dakbayan sa Tacurong, sa Habagatang Pilipinas.

Gawas niining mga pagpamatay, nagpadayon usab ang pagpanghasi sa mga peryodista sa milabayng tuig. Sa Hulyo, ang gobyerno nagtinguhang pahilomon ang mga peryodista nga kritikal sa administrasyon pinaagi sa pagserado sa mga website nga Bulatlat ug Pinoy Weekly, duha ka alternatibong pamantalaan. Nagtinguha ang National Security Council sa pagserado sa duha ka pamantalaan tungod sa pasangil nga sila konektado sa komunistang insurhensya, usa ka akusasyong gipanghimakak sa mga editor ug peryodista.

Niini nga tuig, ang gobyerno nigamit sa balaod nga cyber-libel sa makadaghan batok sa mga peryodista, kolumnista, kritiko sa gobyerno, ug ordinaryong tiggamit sa social media. Sa Agosto, gidakop sa kapulisan si Walden Bello, aktibista ug kanhi miembro sa Kongreso, human ang usa ka kawani ni Bise Presidente Sara Duterte, anak sa kanhi presidente, nihimog mga alegasyon batok kaniya.

Ang opisina sa Cybercrime sa Kagawaran sa Hustisya nagtaho nga 3,700 ka kasong cyber-libel ang gisang-at hangtud Mayo 2022. Sa maong gidaghanon, 1,317 ang gisang-at sa korte samtang 1,131 ang gibasura. Napulog-duha ka kaso ang nisangpot sa kombiksyon. Apil sa nakonbikto sa cyber-libel ang 2021 Nobel Prize laureate nga si Maria Ressa, ang pangulo sa news website nga Rappler.

Arbitraryong Pagdetiner kang Leila de Lima

Si kanhi Senador Leila de Lima, 62, usa sa mga nag-unang kritiko ni kanhi Presidente Duterte, nagpabiling piniriso sa kapulisan sukad siya giaresto pinasikad sa mga tumo-tumong kaso sa droga sa 2017. Si de Lima nag-atubang sa mga kasong walay ebidensya nga kuno siya nakadawat ug salapi gikan sa drug lords samtang nagserbisyo isip sekretaryo sa hustisya. Nagpadayon ang iyang pagkabalhog bisan duha ka importanteng testigo sa gobyerno sa Pilipinas ang nibakwi na sa ilang mga testimonya. Nagatoo ang Human Rights Watch nga nanimalos kaniya ang administrasyong Duterte tungod sa iyang pag-imbestiga sa mga pagpatay nga dili pinasubay sa balaod ubos sa “gyera kontra droga” ni Duterte.

Mga Importanteng Aktor sa Gawas sa Nasud

Sa Setyembre, ang UN High Commissioner for Human Rights nagpagawas og taho nga naghatag gibug-aton sa nagpatigbabaw nga mga paglapas sa tawhanong katungod ug nirekomenda sa padayong pagsubay ug pagtaho ngadto sa konseho. Bisan pa niani, sa Oktubre, ang UN Human Rights Council napakyas sa pagkab-ot og usa ka resolusyon aron ipadayon sa konseho ang pagsusi sa kahimtang sa tawhanong katungod sa Pilipinas. Ang UN human rights office, mga grupong civil society, ug mga pamilya sa mga biktima sa abuso nagpadayag sa ilang grabeng kabalaka mahitungod sa kahimtang sa Pilipinas.

Ang United Kingdom, Ireland, Norway, Australia, ug ang Netherlands nagatampo ngadto sa UN-Philippines Joint Program alang sa pagpahiluna sa mga reporma alang sa tawhanong katungod sa Pilipinas.

Sa Hunyo, ang prosecutor sa International Criminal Court (ICC) nangayog pagtugot gikan sa mga huwes sa korte aron ipadayon ang imbestigasyon sa posibleng mga krimen batok sa katawhan sa konteksto sa “gyera kontra droga” ni Duterte. Sa Nobyembre 2021, ang gobyerno sa Pilipinas naghangyong ipadaplin una ang imbestigasyon sa ICC ubos sa prinsipyong complementarity, kay matud pa gisugdan na niini ang kaugalingong imbestigasyon sa mga kasong pagpatay nga dili pinasubay sa balaod nga gipasangil ngadto sa kapulisan panahon sa mga operasyong lambigit sa “gyera kontra droga.” Natino sa buhatan sa ICC prosecutor nga napakyas ang gobyerno sa Pilipinas sa pagpakita nga kini naghimog mga lakang aron imbestigahan ang daghanang mga pagpatay ug patubagon ang mga naghimo niini; nagpaabot kini karon nga irepaso sa korte ang iyang hangyo nga ipadayon ang imbestigasyon.

Sa Pebrero, ang European Parliament nisagop og resolusyong nagkondena sa mga abuso sa gobyerno sa Pilipinas ug nag-awhag sa European Commission nga motakda og “mga sumbanan nga klaro, dayag, ug adunay gitakdang panahon” aron ang Pilipinas makasunod sa iyang mga obligasyon sa tawhanong katungod ubos sa planong GSP+ sa EU, usa ka kondisyon aron padayong makuha sa nasud ang mga kaayohan gikan sa patigayon tali sa EU. Sa Marso, niduaw ang mga opisyal sa EU sa Pilipinas ug niawhag sa “konkreto ug masukod nga kalamboan” kalabot niini. Gipahigayon pag-usab sa Oktubre ang mga paghisgot mahitungod sa tawhanong katungod tali sa Pilipinas ug EU.

Ang Pilipinas nagpabiling usa ka dakong tigdawat sa langyawng hinabang militar gikan sa Estados Unidos sa rehiyong Asya-Pasipiko, nagadawat og kinatibuk-ang US41.14 bilyones sukad sa 2015. Sa Setyembre, gikataho nga ang gobyernong Amerikano mag-reprogram sa $130 milyones nga hinabang militar nga wala gidayon paghatag ngadto sa Egypt ug alang sa bag-ong mga lakang alang sa klima para sa mga islang nasud sa Pasipiko. Ang mga magbabalaod sa Estados Unidos nanawagan nga ang Manila mopakita’g mas maayong pagsunod sa tawhanong katungod, ilabina sa kaso sa giprisong kanhing Senador Leila de Lima.