(بیروت) – سازمان دیدهبان حقوق بشر امروز اعلام کرد نیروهای امنیتی ایران در طی سرکوب اعتراضات گستردۀ سالهای 2022 و 2023 بازداشت شدگان را مورد تجاوز، شکنجه و حملات و آزارهای جنسی قرار دادند. این آزار و اذیتهای شدید بخشی از یک الگوی گستردۀ موارد نقض شدید حقوق بشر برای سرکوب مخالفان است.
سازمان دیدهبان حقوق بشر در مورد آزارهایی که علیه ده تن از بازداشت شدگان متعلق به مناطق اقلیتنشین کرد، بلوچ، و آذری بین ماههای سپتامبر و نوامبر 2022 صورت گرفته بود به تحقیق پرداخت. بازداشت شدگان تعریف کردند که توسط نیروهای امنیتی مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند و برخی گفتند که شاهد تجاوز بازداشت شدگان دیگر به دست نیروهای امنیتی بودهاند. در هفت مورد، بازداشت شدگان گفتند نیروهای امنیتی به منظور مجبور ساختن آنها به اعتراف، آنها را مورد شکنجه قرار دادند.
ناهید نقشبندی، سرپرست پژوهشگری ایران در سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار داشت: «وحشیگری نیروهای امنیتی ایران علیه اعتراض کنندگان بازداشتی، از جمله تجاوز و شکنجه، نه تنها جنایاتی فاحش هستند، بلکه ابزاری برای اجرای بی عدالتی علیه بازداشت شدگان است تا آنها را مجبور به انجام اعترافات دروغین نمایند. این روشها همچنین طریقی انحرافی و نفرت انگیز برای تحقیر و سرکوب اقلیتهای قومیِ به انزوا کشانده شده است.»
سازمان دیدهبان حقوق بشر بین سپتامبر 2022 و 2023 با تعدادی از بازماندگان، از جمله پنج زن، سه مرد، و دو کودک مصاحبۀ تلفنی انجام داد. سه تن از این افراد سوابق پزشکی ارائه دادند که شرح حال آنها را تأئید میکرد.
در دسامبر 2023، سازمان عفو بینالملل گزارشی منتشر ساخت که «استفاده از تجاوز جنسی و اَشکال دیگری از خشونتهای جنسی»توسط نیروهای امنیتی «برای ترساندن و مجازات اعتراض کنندگان صلح طلب در طی قیام "زن، زندگی، آزادی" 2022» را مستند مینمود. سازمان دیدهبان حقوق بشر، سازمان عفو بینالملل، و کمیسیون حقیقت یاب سازمان ملل در مورد ایران، همگی به طور جداگانه استفادۀ مقامات ایران از خشونتهای شدید سرکوبگرانه در نو احی محل سکونت اقلیتهای قومی را تأئید میکردند.
یک زن کرد به سازمان دیدهبان حقوق بشر گفت که در نوامبر 2022 در حالیکه یک مأمور زن او را بیحرکت نگه داشته و به انجام تجاوز جنسی کمک میکرد، دو مرد از نیروهای امنیتی به او تجاوز کردند.
یک مرد 24 سالۀ کرد از استان آذربایجان غربی گفت او در سپتامبر 2022 توسط نیروهای اطلاعات در یک بازداشتگاه سرّی به شدت مورد شکنجه قرار گرفته و با یک باتوم به او تجاوز شد. یک مرد سی ساله از استان آذربایجان شرقی گفت در اکتبر 2022 چشمهای وی را بستند و او را به همراه معترضان دیگر مورد ضرب و جرح قرار دادند و به همراه یک مرد دیگر در داخل یک وانت توسط نیروهای امنیتی مورد تجاوز جنسی گروهی قرار گرفت.
سازمان دیدهبان حقوق بشر همچنین مهار کردن، چشمبند زدن و شکنجۀ معترضان بازداشتی توسط نیروهای امنیتی حکومت را مستند نموده است. مقامات یک زن بلوچ را مورد ضرب و شتم و حملات جنسی قرار دادند و او شاهد بود که حد اقل به دو زن دیگر در بازداشتگاهی در سیستان و بلوچستان در اکتبر 2022 تجاوز جنسی شد. این وضعیت آنها را دچار آسیب شدید جسمی و روحی کرد.
زنی که به دست نیروهای امنیتی دچار خشونتهای جنسی شده بود، اقدام به خودکشی کرد، در حالی که زن دیگری به علت آسیبهای دریافتی نیاز به عمل جراحی داشت. یکی از اعضای خانوادۀ یک زن بلوچ بیست و چند ساله به سازمان دیدهبان حقوق بشر گفت که عضو خانوادۀ او در طی بازداشت، دو بار مورد تجاوز جنسی قرار گرفت و پس از آزادی، او نیز اقدام به خودکشی کرد.
سازمان دیدهبان حقوق بشر قبلاً مواردی که در آن نیروهای امنیتی ایران علیه مردان، زنان، و کودکان از شکنجه و تعرض جنسی استفاده کردهاند و نیز مرگهای مشکوکی که در بازداشت اتفاق افتاده بودند، را گزارش کرده بود. مقامات برای افرادی که مورد حملۀ نیروهای امنیتی قرار گرفته بودند، درمانهای پزشکی یا حتی لوازم بهداشتی اولیه را نیز فراهم نکردند که این خود سبب تشدید آسیبهای دراز مدت آنها شد. آنها در این موارد تحقیق انجام ندادند یا هیچیک از افرادی که مرتکب چنین خشونتهای شدیدی شده بودند را پاسخگو ننمودند.
سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار داشت کمیسیون حقیقت یاب سازمان ملل در مورد ایران باید به عنوان بخشی از گزارشهای گستردهتر خود دربارۀ موارد زنجیرهای نقض حقوق بشر توسط حکومت ایران، به بررسی این آزار و اذیتهای شدید ادامه دهد.
نقشبندی گفت: «شرح حال تجاوزهای سبعانه و عواقب ضربات شدید روحی ماندگار ناشی از این جنایات باید کشورها را بر آن دارد تا نیازهای جسمی و روحی بازماندگانی که موفق به فرار از ایران شدهاند را برآورده نمایند. آنها همچنین باید ایرانیان را بسیج کنند تا در داخل کشور و در خارج از ایران برای پاسخگویی و اجرای عدالت تلاش کنند.»
تجاوز، تعرض جنسی، و شکنجه در استان سیستان و بلوچستان
یک دانشجو از سیستان و بلوچستان، که مانند برخی از افراد دیگری که مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند، خواستار عدم افشای نام خود شده بود، به سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار داشت که در ماه اکتبر ۲۰۲۲، نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی او را همراه با تقریباً ۲۰ زن دیگر که در اعتراضات شرکت کرده و شعارهای ضد دولتی سر داده بودند، دستگیر کردند. نیروها همۀ زنان را در حین دستگیری‌شان به چنان شدتی مورد ضرب و شتم قرار داده بودند که یکی از زنان بیهوش شده بود.
به زنان مزبور چشمبند زده و [دست و پای] آنها را بستند، سپس آنها را داخل وانت گذاشته و به مکانی نامعلوم انتقال دادند. این زنان محلی که به آن منتقل شده بودند را اتاقی کوچک با سقف کوتاه توصیف کردند. نیروهای امنیتی آنها را به گروههای سه نفری تقسیم کرده و به سلولهای مجزایی منتقل نمودند.
نیروهای امنیتی این زنها را بیش از یک ماه در بازداشت نگاه داشتند که در طی آن، این زنان مورد شکنجه و خشونت جنسی قرار گرفتند، از جمله به اعضای تناسلی آنها لگد میزدند تا آنها را مجبور به اعترافات کاذب نمایند که آنها با گروههای سیاسی ارتباط داشتهاند. زنهایی که مصاحبه شدند گفتند نیروهای امنیتی به آنها کاغذهایی دادند که دارای سربرگ سپاه پاسداران بود تا اعترافات خود را در آن بنویسند و امضا کنند:
وقتی به بازجو گفتم که من به هیچ گروه سیاسی تعلق ندارم و دیگر در تظاهرات شرکت نخواهم کرد، گفت: «نه، تو همکاری نمیکنی، من باید با تو به طریق دیگری برخورد کنم.» سپس دو نفر دیگر را صدا زد و گفت: «این فاحشه دوست دارد پاره شود.» آنها لباسهای مرا پاره کرده و به طور وحشیانهای به من تجاوز کردند. من بیهوش شدم و وقتی بر سرم آب ریختند، دوباره به هوش آمدم و دیدم که تمام بدنم غرق خون است.
آنها به وی چشمبند زدند و او را به سلولش بازگرداندند که هم سلولیاش در آنجا به وی گفت با آنها نیز همین رفتار را کردهاند. او گفت میتوانست ببیند که آنها هم به طور بدی آسیب دیده و وحشت زده بودند. آنها به یکدیگر گفتند اگر از آنجا زنده بیرون بروند، خود را خواهند کشت.
او گفت در طی حدود 50 روز بازداشت، سه بار به وی تجاوز شد که بیشتر آن در طی روزهای نخست بازداشت وی بود. به وی هیچگونه دارو یا لوازم بهداشتی ندادند:
آنها به ما حتی یک دستمال کاغذی هم ندادند، چه برسد به کمکهای پزشکی. آنها فقط هر شب به ما یک قرص میدادند ... من نمیدانم آن قرص چه بود، شاید نوعی قرص مسکن یا خواب آور. آنها ما را مجبور میکردند این قرص را ببلعیم و تا آن را فرو نمیدادیم، از سلول بیرون نمیرفتند.
وی مجبور شد چندین برگه اعترافات را بدون هیچ سؤالی امضاء کند. آنها وی را به «تخریب اموال عمومی» و «اخلال در امنیت عموم مردم» متهم نمودند.
وی با اتهامات «اخلال در امنیت عمومی»، «توهین به مقدسات» و «تخریب اموال عمومی» مواجه بود. او گفت پس از آزادی، دچار عفونت کلیوی و مجاری ادرار شده بود و مجبور شد دو بار تحت عمل جراحی قرار گیرد.
شخص دیگری که مورد مصاحبه قرار گرفت اظهار داشت یکی از بستگانش، یک زن بلوچ بیست و چند ساله، در حالی که در اکتبر 2022 در استان سیستان و بلوچستان در یک تظاهرات کوچک شرکت کرده بود، توسط نیروهای سپاه پاسداران دستگیر شده و مورد ضرب و شتم قرار گرفت. نیروهای امنیتی پس از چهار روز به بستگان این بازداشتی اطلاع دادند که در چه مکانی به سر میبرد و به وی فقط پس از نه روز اجازه داده شد که به آنها تلفن کند. وی حدود یک ماه در بازداشت به سر برد، و پیش از آنکه با گذاشتن وثیقه آزاد شود، به«توهین به مقدسات» و «همکاری با گروههای معاند» متهم شد.
یکی از بستگان او گفت که این زن در طی دوران بازداشت دو بار مورد تجاوز جنسی قرار گرفت و پس از آزادی در شرایط جسمی و روحی بدی به سر میبرد و در طی این دوران وی اقدام به خودکشی کرد. وی را به سرعت به بیمارستان منتقل نمودند و در آنجا تحت درمان قرار گرفته و از مرگ نجات پیدا کرد. این زن به بستگانش گفت که تقریباً 20 زن دیگر که حدود 20 تا 26 سال داشتند به همراه وی بازداشت شدند و او با خبر است که دو زن دیگر هم مورد حملات جنسی و تجاوز قرار گرفتند.
تعرض جنسی در کرمانشاه
یک زن 21 سالۀ کرد گفت که در نوامبر 2022 در حالی که او به همراه تعدادی از دانشجویان در کرمانشاه پیاده به طرف دانشگاه میرفتند، توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد. به آنها چشمبند زده و آنها را به یک بازداشتگاه مخفی بردند که در آنجا دو بازجو به وی تجاوز کردند:
دو مرد از من بازجویی کردند، سپس زنی آمد و مرا به اتاق دیگری برد. او به من گفت که باید لباسهایم را درآورم تا مورد بازرسی بدنی قرار بگیرم و به بخش عمومی منتقل شوم. در حالی که مشغول درآوردن لباسهایم بودم، دو مرد دیگر وارد اتاق شدند. یکی از آنها با آن زن مرا گرفتند و در آن حال، مرد دیگر به من تجاوز کرد. وقتی که نفر اول کارش را تمام کرد من نیمه بیهوش بودم و مرد دیگر شروع به تجاوز به من کرد. پس از آن زن دیگری آمد و به من دستمال کاغذی داد و به من گفت خودم را تمیز کنم. او همچنین مرا به اتاق دیگری برد. صبح روز بعد به من چشمبند زدند و مرا به میدان رازی بردند و در آنجا مرا از اتومبیل بیرون انداختند. من از آنجا خودم را به خوابگاه رساندم.
تعرضات جنسی در استان آذربایجان شرقی
مأموران لباس شخصی سپاه پاسداران انقلاب یک معترض 30 ساله را در اکتبر 2022 دستگیر کردند. آنها مرد مزبور را به همراه معترضان دستگیر شدۀ دیگر به حیاط مسجدی که در آن نزدیکی قرار داشت بردند و به آنها چشمبند زده و با باتوم و شوکر شروع به ضرب و شتم آنها کردند. سپس این افراد را داخل وانت پلیس برده و به آنها دستور دادند لباسهایشان را درآورند. برخی از آنها اعتراض کردند که به گفتۀ این مرد سبب خشم مأمور امنیتی شد. نیروهای امنیتی مردی را که سازمان دیدهبان حقوق بشر با وی مصاحبه کرده است، به همراه مرد دیگری به یک خودروی کنترل شورش بردند و با استفاده از شوکر بر روی پشت و نیز پشت زانوی آنها، ایشان را مجبور کردند لباسهای خود را درآورند. سه تن از مأموران به این دو مرد تجاوز کردند.
مردی که در مصاحبه شرکت کرد، گفت:
به من چشمبند زده بودند اما میتوانستم بفهمم که آنها به مرد دیگر هم تجاوز کردند چون ما پهلوی یکدیگر قرار داشتیم و من همچنین میشنیدم که او گریه و التماس میکرد که این کار را متوقف کنند. او بیست و چند سال داشت و هنگامی که ما را باز میگرداندند، من از او خواستم چیزی به دیگران نگوید. وقتی ما را بازگرداندند، ما را به ههمراه دیگران در وانتی گذاشتند و اسپری فلفل پاشیدند و در وانت را بستند. پس از تمام کتک زدنها و شکنجه و تجاوز جنسی، احساس میکردم مردهام و تمام چیزهایی که میبینم واقعیت ندارند.
وی را به زندانی در تبریز فرستادند که در آنجا هم هیچگونه خدمات بهداشتی یا پزشکی در اختیار او قرار ندادند و نهایتاً با گذاشتن وثیقه آزاد شد. وی گفت که تا روزها پس از آزادی هنوز دچار خونریزی مقعدی بود و از افسردگی شدید رنج میبرد. او گفت که به قاضیها گفته بود که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است و یکی از آنها پاسخ داده بود: «اگر ساکت نشوی، من خودم هم به تو تجاوز میکنم.»
وی به «اجتماع و تبانی برای اقدام علیه امنیت ملی» متهم شده بود که نهایتاً به اثبات نرسید و موجب ابطال اتهامات و آزادی وی شد.
شکنجه و تعرض جنسی در استان آذربایجان غربی
در روز 29 سپتامبر 2022، کیوان صمدی، دانشجوی 24 ساله پزشکی در نزدیکی خانهاش در اشنویه توسط مأموران لباس شخصی دستگیر شد. سه مأمور در ماشینی به بهانۀ پرسیدن آدرس به وی نزدیک شدند. هنگامی که به وی نزدیک شدند او را با اسلحه تهدید کرده و مجبور کردند سوار خودروی آنها بشود. او گفت آنها سر وی را به پایین خم کردند به طوری که او نمیتوانست ببیند آنها وی را به کجا میبرند. آنها وی را به یک بازداشتگاه مخفی بردند.
آنها او را به سلولی کوچک منتقل کردند که دارای یک پتوی کثیف و یک توالت بدون هیچگونه لوازم بهداشتی از قبیل صابون بود. وی را در این سلول 21 روز تنها نگاه داشتند و فقط او را برای بازجویی بیرون میبردند. وی گفت ماموران اطلاعات وی را در طی بازجویی مورد شکنجه و تعرض جنسی قرار دادند، از جمله تجاوز به وی با باتوم، و استفاده از شوکر بر روی آلت جنسی وی، سوزاندن موهای بدنش، ضرب و شتم شدید با باتوم و دادن شوک الکتریکی به وی که سبب خونریزی از گوش چپ وی شد. وی گفت به پشت او شلاق زدند، که سبب زخم و عفونت پوستی بر روی کمر وی گردید:
آنها از وزارت اطلاعات و امنیت ایران در اشنویه بودند. من این را از روی کاغذهایی که به من دادند تا یک اعتراف دروغین را امضاء کنم، فهمیدم. آنها در طی بازجویی به من لگد زدند به طوریکه از روی صندلی افتادم و سپس به لگد زدن به شکم و گوش من ادامه دادند... و نهایتاً گوش چپ من دچار خونریزی شد. هر روز من را میبردند و به روشهای گوناگون شکنجه میدادند و از شوکر بر روی گردن و پشت من استفاده میکردند. روز دیگر من را 43 ضربه شلاق زدند تا بیهوش شدم که سبب خونریزی از پشتم شد. از آنها درخواست آنتی بیوتیک کردم اما آنها هیچ چیز به من ندادند. یک روز یکی از بازجوها یک وسیله بُرّنده آورد و میخواست انگشت وسط دست راست مرا ببرّد که یک نفر دیگر آمد و مانع از انجام این کار شد.
از روز دوازدهم آنها شروع به استفاده از شوکر بر روی آلت تناسلی من کردند. در روز شانزدهم، آنها شلوار مرا درآوردند و من فکر کردم که میخواهند دوباره از شوکر بر روی آلت تناسلی من استفاده کنند اما آنها با استفاده از یک باتوم به من تجاوز کردند. من در آن هنگام شوکه شده بودم و باورم نمیشد که آنها چنین کاری بکنند. من همانطور ساکت آنجا ایستاده بودم و حتی نمیتوانستم فریاد بزنم زیرا زبانم بند آمده بود، گویی چهار نفر گلوی مرا گرفته بودند به طوریکه صدایم در نمیآمد.
