(Brussel) – Een mobiel team in Brussels, België dat personen met psychosociale beperkingen of geestelijke gezondheidsproblemen ondersteunt via huisbezoeken biedt een innovatief en op de mensenrechten gebaseerd alternatief voor de residentiële psychiatrische zorg, aldus Human Rights Watch vandaag in een nieuwe online feature. De feature is het eerste deel van een nieuwe reeks rond goede praktijken die de naleving van de rechten van personen met een handicap verzekeren, en die model kunnen staan voor Europese en andere overheden om de bepalingen van de VN-conventie inzake rechten van personen met een handicap in de praktijk om te zetten.
De online feature ‘She’s My Ally In My Battle’: How Personal Support, Not Medicine, Is Helping People With Mental Health Conditions Get Back On Their Feet’ belicht het werk van TANDEMplus, een mobiel team dat in Brussel personen met psychosociale problemen in hun gewenste omgeving, en niet in een ziekenhuis, geestelijkegezondheidsdiensten aanbiedt. Momenteel bestaat het team uit vijf veldwerkers die de mensen thuis, of indien ze dat wensen ergens anders, opzoeken. De personeelsleden van TANDEMplus werken nauw samen met de mensen om hen te helpen de uitdagingen van het dagelijkse leven het hoofd te bieden en samen te zoeken naar oplossingen.
“Deze grensverleggende aanpak laat personen met geestelijke gezondheidsproblemen de regie in handen houden”, aldus Shantha Rau Barriga, Disability Rights Director bij Human Rights Watch. “De mensen die TANDEMplus ondersteunt, beslissen zelf welke hulp ze aanvaarden en behouden op elk moment hun autonomie en waardigheid. Niemand wordt ergens toe gedwongen, en de mensenrechten staan centraal in de filosofie van TANDEMplus.”
Een vrouw die kampt met zelfmoordgedachten en in het verleden slechte ervaringen heeft gehad met gedwongen psychiatrische opnames verwoordde het zo: “Voor het eerst had ik het gevoel dat ik op gelijke voet stond met een professionele hulpverlener. Ze oefent geen macht over me uit. Ze is mijn bondgenote in mijn strijd.”
Wie ondersteuning zoekt, kan rechtstreeks contact opnemen met het team, of doorverwezen worden door een vriend, familielid, of huisarts. Wanneer het mobiele team een hulpvraag krijgt, zoeken de teamleden – in het begin met z’n tweeën – de hulpbehoevende op en proberen ze een band tot stand te brengen. Ze laten geen mensen opnemen en doen geen beroep op medicatie. In plaats daarvan proberen ze de persoon de touwtjes van zijn of haar eigen dagelijkse leven weer in handen te geven. Zo kunnen ze een administratief probleem oplossen, een afspraak boeken, of een nieuwe psycholoog zoeken. De ondersteuning is altijd beperkt in de tijd met het doel een netwerk rond de persoon op te bouwen. Daarna trekt het team zich terug.
Patrick Janssens, medeoprichter van TANDEMplus, legt uit waarom in de gemeenschap gewortelde dienstverlening essentieel is: “Niemand wordt beter in een ziekenhuisbed. Je wordt beter wanneer je contact hebt [met mensen], wanneer je je nuttig voelt, of wanneer je beseft dat je je plek hebt gevonden.”
Het mobiele team helpt de mensen alledaagse problemen op te lossen die tot een crisis hebben geleid en vermijdt zo ziekenhuisopnames. De dienstverlening is gratis. Wie er een beroep op doet, hoeft dan ook geen identiteitskaart voor te leggen en kan anoniem blijven.
Eenenzestig percent van de mensen die het team opzoekt, heeft een of meerdere langere periodes in de residentiële psychiatrische ziekenhuiszorg achter de rug. 78 percent van hen heeft al een huisarts, een psychiater, of beide. Die cijfers wijzen erop dat personen met geestelijke gezondheidsproblemen baat kunnen hebben bij een alternatieve aanpak, aldus Human Rights Watch.
Het aantal gedwongen ziekenhuisopnames ligt hoog in België, en de mobiele ondersteuningsteams kunnen een alternatief bieden dat de mensenrechten respecteert, vertelt Human Rights Watch. Het land beschikt een van de hoogste aantallen psychiatrische bedden per hoofd van de bevolking van de Europese Unie: gemiddeld 136 bedden per 100.000 inwoners, tegenover het Europese gemiddelde van 69. En de kosten voor de overheid zijn hoog. Een verblijf van dertig dagen in een psychiatrisch ziekenhuis kost €4.718 euro, datzelfde verblijf in een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis kost €10.339.
“Dit model is, volgens de mensen die er gebruik van maken, niet alleen doeltreffend, het is ook nog eens kosteneffectief”, zei Barriga. “Het is perfect mogelijk om mensen effectief te ondersteunen zonder daarbij afbreuk te doen aan hun rechten en hun waardigheid. TANDEMplus illustreert dat gedwongen behandelingen geen noodzakelijk kwaad zijn, ze vallen gewoonweg te vermijden.”
