(بیروت) - دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت اعدام دو کودک در جنوب ایران یک نقض جدی تعهدات حقوق بشری ایران است. در ۲۵ آوریل ۲۰۱۹مقامات زندان عادل آباد شیراز در استان فارس مهدی سهرابی‌فر و خویشاوندش امین صداقت را اعدام کردند.
منبعی که ترجیح داد ناشناس بماند به دیده‌بان حقوق بشر گفت مقامات در ماه مه یا ژوئن ۲۰۱۷ سهرابی‌فر و صداقت را دستگیر کردند که در آن زمان ۱۵ ساله بودند. هر دو کودک در یک مرکز نگهداری نوجوانان بازداشت شدند تا یک روز قبل از اعدام که مقامات آنها را به زندان عادل‌آباد منتقل کردند.
مایکل پیج، معاون بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر گفت «هیچ توجیهی برای اعدام کودکان وجود ندارد.» وی اضافه کرد «مقامات ایران مهدی سهرابی‌فر و امین صداقت را از یک مرکز نوجوانان مستقیماً به چوبه‌ی دار منتقل کرده‌اند.»
حقوق بین‌الملل صراحتاً استفاده از مجازات اعدام را در تمامی موادی که متهم در زمان ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن داشته‌است ممنوع می‌کند.
در سال‌های اخیر، مقامات قضایی ایران اغلب پیش از اعدام صبر می‌کردند تا کودک محکوم به اعدام به ۱۸ سال برسد، و ادعا می‌کردند که آنها دیگر کودک نیستند. اسنادی که دیده‌بان حقوق بشر بررسی کرده است نشان می‌دهند که سهرابی‌فر دارای معلولیت ذهنی بوده است و در مدرسه‌ی مخصوص کودکان دارای معلولیت ثبت نام شده بوده است.
منبعی که با دیده‌بان حقوق بشر صحبت کرد گفت که که دیوان عالی ایران یک بار حکم این کودکان را نقض کرده بود اما دادگاه شیراز دوباره آن را برگرداند. منبعی دیگر گفت که دادگاهی که حکم را برگرداند شعبه‌ی یک دادگاه کیفری استان فارس بوده است، و دیوان عالی آن را تأیید کرد. این منبع گفت یک پزشک قانونی تشخیص داده بود که سهرابی‌فر و صداقت به بلوغ کافی برای تشخیص ماهیت جرم رسیده بودند.
مقامات قبل از اعدام‌ها به خانواده‌ها یا وکلا خبر نداده بودند و تنها پس از ملاقات خانواده‌ها با کودکان در زندان عادل‌آباد به آنها گفته بودند که این دیدار آخر آنها بوده است.
حداقل یک کودک‌مجرم دیگر در زندان عادل‌آباد در صف اعدام است. محمدرضا حدادی در ابتدا به خاطر قتل در ۱۵ سالگی به اعدام محکوم شده بود و از ۲۰۰۳ در صف اعدام به سر می‌برد.
ایران یکی از تنها پنج کشوری است که از ۲۰۱۳ کسانی را اعدام کرده است که در زمان ارتکاب جرم کودک بوده‌اند. دیگر کشورها، پاکستان، عربستان سعودی، سودان جنوبی، و یمن بوده‌اند. مقامات حماس در غزه نیز کودک‌مجرم‌هایی را اعدام کرده‌اند. ایران عضو کنوانسیون حقوق کودکان است که اعدام مجرمانی را ممنوع کرده است که در زمان ارتکاب جرم کودک بوده‌اند.
قانون جزایی ایران، بعد از اصلاحیه‌ی ۲۰۱۳, اعدام کودکان برای گروه‌های مشخصی از جرم‌ها، از جمله جرایم مرتبط با مواد مخدر، ممنوع می کند. برای دیگر جرایم جدی، ماده ۹۱ قانون جزایی اصلاح‌شده به قضات اجازه می‌دهد از صلاحدید خود استفاده کنند و برای کودکانی که ماهیت و پیامدهای جرم را در زمان ارتکاب درک نمی‌کرده‌اند حکم اعدام صادر نکنند. قانون اصلاح‌شده همچنین به دادگاه اجازه می‌دهد به «نظر پزشکی قانونی یا روش‌های مناسب دیگر» تکیه کند تا تعیین کند آیا یک متهم پیامدهای اعمالش را درک می‌کرده است یا خیر.
با وجود این، دادگاه‌های ایران بعداز اجرایی شدن این اصلاحیه‌های قانونی به محکوم‌کردن کودکان به اعدام ادامه داده‌اند. به گفته‌ی عفو بین‌الملل و حقوق بشر ایران، از ۲۰۱۴ تا پایان ۲۰۱۷ ایران حداقل ۲۵ نفر را به خاطر جرایمی که آنها در زمان کودکی مرتکب شده بودند اعدام کرده است. تنها در سال ۲۰۱۸ ایران هفت نفر را به خاطر جرایمی که ظاهراً در دوران کودکی مرتکب شده بودند اعدام کرده است. در مورد ابوالفضل وزنی شراهی، که در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸ اعدام شد، یک پزشک قانونی مدعی شده بود که او «بلوغ و رشد» کافی برای درک جرمش را داشته است و بنابراین او اعدام شد.
مجموعه‌ی رو به رشدی از پژوهش‌های عصب شناسی می‌گویند که کودکان، از جمله افراد ۱۶ یا ۱۷ ساله، با بزرگسالان متفاوت هستند و در حوزه‌های مهمی نسبت به بزرگسالانی که جرایم مشابهی مرتکب می‌شوند تقصیر کمتری دارند، و احتمال بیشتری برای بازپروری دارند، که هدفی کلیدی در سیستم‌های عدالت برای نوجوانان است.
از سال ۲۰۱۲ دیده‌بان حقوق بشر از دولت ایران خواسته است تا قانون جزایی‌اش را اصلاح کند و طبق حقوق بین‌الملل ممنوعیتی کامل بر مجازات اعدام کودک‌مجرمان اعمال کند. دیده‌بان حقوق بشر همچنین گفته است که قوه‌ی قضاییه‌ی ایران باید پایانی فوری بر اعدام‌ها اعمال کند زیرا نگرانی‌های جدی درباره‌ی نقض دادرسی عادلانه منجر به اجرای حکم اعدام وجود دارد، و به سمت لغو مجازات اعدام برود. دیده‌بان حقوق بشر با مجازات اعدام در تمامی شرایط مخالف است زیرا مجازاتی ذاتاً غیرقابل بازگشت و غیرانسانی است.
پیج گفت «تا زمانی که ایران مجازات اعدام را ممنوع کند، قضات ایرانی باید از اختیارات قانونی کنونی‌شان استفاده کنند و کشته شدن کودکان توسط حکومت را متوقف کنند.» او اضافه کرد «نظام عدالت کیفری ایران هنجارهای جهانی را کنار گذاشته است و با اعدام زننده‌ی سهرابی‌فر و صداقت ظلمی بیش از حد را به نمایش گذاشته است.»
