(بیروت) - دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت مسدود شدن اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام به دست قوه‌ی قضاییه‌ی ایران محدودیتی توجیه‌ناپذیر بر آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات است. تلگرام با بیش از ۴۰ میلیون کاربر بدل به شبکه‌ی اجتماعی اصلی ایرانیان شده بود.
در روز ۳۰ آوریل، خبرگزاری میزان، خبرگزاری قوه‌ی قضاییه، گزارش داد که بازپرس شعبه‌ی دوم دادسرای فرهنگ و رسانه‌ی تهران به همه‌ی ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت دستور داده است که تلگرام را مسدود کنند. صبح روز اول مه، خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، گزارش داد که اپراتورهای مخابراتی ایران سل و رایتل مسدودسازی تلگرام را آغاز کرده‌اند.
سارا لی ویتسون، مدیر بخش خاورمیانه‌ی دیده‌بان حقوق بشر گفت «ایران دوباره دسترسی به اطلاعات را قطع می‌کند تا مشکلاتش را از سر راه بردارد، اما سانسور هرگز نباید برای حفاظت از رهبران در برابر انتقاد استفاده شود». او افزود «مسدود کردن تلگرام صرفاً لکه‌ای دیگر بر کارنامه‌ی تأسف‌بار مقامات ایران در امر آزادی بیان است».
بازپرس دادسرای فرهنگ و رسانه گفت که تلگرام «بستر امنی» برای «گروه‌های تروریستی بین‌المللی» ایجاد کرده است و ساماندهی اعتراضات ایران در اواخر دسامبر ۲۰۱۷ و اوایل ژانویه، و همچنین حملات مرگبار به عهده‌گرفته‌شده توسط داعش در حرم آیت‌الله خمینی و مجلس ایران در تهران در ۷ ژوئن ۲۰۱۷ را ممکن کرده است. مهاجمان ۱۷ نفر را به قتل رساندند و ده‌ها نفر دیگر را مجروح کردند.
قوه‌ی قضاییه همچنین گفت تلگرام بستری برای «اخلال در وحدت ملی»، «جمع‌آوری و سوء استفاده از داده‌ها»، «اهانت به مقدسات»، «اقدام علیه امنیت کشور»، و «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران» فراهم کرده است.
در ۳۱ دسامبر، در جریان اعتراضاتی که منجر به تظاهراتی گسترده در مناطق مختلف کشور شد، مقامات ایرانی به شکلی موقتی تلگرام و اپلیکیشن شبکه‌ی اجتماعی محبوب اینستاگرام را مسدود کردند. رییس‌جمهور حسن روحانی در ۴ ژانویه دستور رفع محدودیت تلگرام و در ۱۳ ژانویه دستور رفع محدودیت اینستاگرام را صادر کرد.
از اواخر ماه مارس، مقامات متعددی تلویحاً از مسدودسازی تلگرام حمایت کرده بودند. در ۳۱ ماه مارس، علاءالدین بروجردی،رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران در مصاحبه‌ای اعلام کرد که تلگرام به زودی مسدود خواهد شد و تصمیم منع دسترسی به تلگرام «در بالاترین سطح نظام گرفته شده است».
بروجردی با ذکر «امنیت ملی» به عنوان دلیل قطع دسترسی به تلگرام گفت دولت تا پایان همان ماه از سامانه‌ی پیام‌رسان خود رونمایی خواهد کرد. بعد از صحبت‌های او، تلویزیون دولتی ایران و دیگر رسانه‌های مرتبط با دولت آغاز به تبلیغ استفاده از نسخه‌های بومی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان کردند.
دیده‌بان حقوق بشر گفت با توجه به کارنامه‌ی ایران در شنود و استراق سمع فعالان، نگرانی‌هایی جدی درباره‌ی حفاظت از حریم خصوصی برای کاربران در چنین اپلکیشن‌هایی وجود دارد. در تلاش برای تضمین دادن به مردم در رابطه با احترام به حریم خصوصی، رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای، در دیداری با مقامات در ماه آوریل گفت نقض حریم خصوصی مردم در اپلیکیشن‌های پیام‌رسان «حرام شرعی» است.
با وجود این، در این مدت فعالان متعددی خبر از تلاش هکرها برای ورود به حساب‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی داده‌اند. نهادهای اطلاعاتی ایران تاریخی مستند از استفاده از هکرها برای دسترسی به حساب‌ها و اطلاعات شخصی فعالان و روزنامه‌نگارها دارند.
در جریان اعتراضاتی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری مورد اختلاف سال ۲۰۰۹ رخ داد، مقامات ایرانی شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و توییتر را مسدود کردند. این دو، در کنار صدها وب‌سایت دیگر، همچنان مسدود هستند.
در جریان انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۷، رییس‌جمهور حسن روحانی وعده‌ی دسترسی بیشتر به اطلاعات داد. در ۱۹ دسامبر، در جریان کنفرانسی ملی درباره‌ی پیاده‌سازی حقوق شهروندی، رییس‌جمهور روحانی گفت «وزیر ارتباطات دستش روی دکمه‌ی فیلترینگ نخواهد رفت». در روز ۳ آوریل، رییس‌جمهور گفت که رویکرد دولت او شکستن انحصار اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، و نه مسدود کردن و فیلترینگ فضای مجازی بوده است. او اضافه کرد «مردم را با این گونه صحبت‌ها آزار ندهید». در روز اول ماه مه، «شورای اطلاع‌رسانی دولت» اطلاعیه‌ای صادر کرد که دوباره تعهد دولت به «صیانت از حق انتخاب شهروندان و مقابله با هرگونه انسداد و یا انحصار در حوزه شبکه های اجتماعی؛» را اعلام کرده بود. اطلاعیه همچنین تأکید کرده بود که تعیین تکلیف موضوعی که زندگی ده‌ها میلیون نفر از ایرانیان را تحت تأثیر قرار می‌دهد نباید صرفاً مبتنی بر تشخیص و تعمیم موردی قضایی باشد. اما بیانیه ذکر نکرده بود که آیا دولت حکم قضایی را به چالش می‌کشد یا خیر.
ویتسون گفت «روحانی بعد از پنج سال در دولت اقدامات کمی برای حفاظت از حقوق شهروندان انجام داده است». وی افزود «اگر او نتواند حتی از یک اپلکیشن پیام‌رسان محبوب در برابر حملات تندروها محافظت کند، بسیاری از حامیانش را ناامید خواهد کرد».
